Het huwelijk tussen mens en technologie wordt alleen maar beter

De zogenoemde industrie 4.0 hoor en zie je stilaan overal. Deze steeds verder doorgedreven technologisering van ons economisch weefsel biedt een karrevracht aan opportuniteiten, maar zet ook het spanningsveld tussen mens en technologie verder op scherp. Al is er zeker reden tot optimisme.

Robotica. Cobots. Drones. Data. We kunnen er niet meer omheen: het tijdperk van de industrie 4.0 of smart industry, gekenmerkt door een intensief gebruik van (slimme) technologieën, automatisering en ver doorgedreven digitalisering, is aangebroken. Dit heeft een grote impact op de manier waarop het bedrijfsleven en de arbeidsmarkt zijn georganiseerd. Bedrijfsvoeringsprocessen worden massaal omgegooid en de invulling van heel wat jobs verandert zienderogen. 

Deze samensmelting van mens en technologische ontwikkelingen is een motor voor vooruitgang, maar stelt ons als samenleving ook voor grote uitdagingen. Dit betekent namelijk dat menselijke gedragingen en instincten moeten worden afgestemd op de logica van machines en technologie. Een huwelijk dat in de praktijk zeker niet altijd van een leien dakje loopt. 

Tom Mondelaers, projectadviseur van het Industrie 4.0-project van VLAIO, voelt dit spanningsveld duidelijk in de praktijk. “Het succesvol in gebruik nemen van nieuwe technologieën is geen top-downverhaal, integendeel. Uit onze contacten met experten en bedrijven horen we vooral dat de menselijke factor een voorwaarde is voor de uitrol van technologische innovaties op de werkvloer. Het gaat dan niet alleen over de vereiste kennis, maar ook over de aanvaarding van technologieën door het personeel”, klinkt het. 

Een bron voor deze terughoudendheid zijn bestaande twijfels rond de veiligheid van deze technologieën. Zo zijn pakweg cobots of andere geautomatiseerde toepassingen door hun gewicht en handelingssnelheid steeds een potentieel gevaar voor hun directe omgeving. Bovendien ontbreekt in veel gevallen een uitgewerkt wettelijk kader. Omdat dit pas kan worden opgesteld nadat de bewuste technologische innovatie op de markt is gebracht. Bij early adopters gebeurt de installatie met andere woorden wettelijk gezien meestal in een grijze zone. 

Precies daarom staat veiligheid echter zeer hoog op de prioriteitenlijst van ontwikkelaars. “Onze focus ligt altijd op de veiligheid van de bedieners of operatoren. Daarnaast proberen we ook zoveel mogelijk te sensibiliseren en wijzen op de mogelijke gevaren”, verduidelijkt Fran Audenaert, Sales Engineer Automation bij Actemium, een bedrijf dat geautomatiseerde machines op maat ontwikkelt.  

Dit verhaal rond de veiligheid kan ook verder worden doorgetrokken. De pijnpunten die de transitie met zich meebrengt wegen niet op tegen de uiteindelijke voordelen. De verwachting is dan ook dat, naarmate de voordelen van de industrie 4.0 duidelijker voelbaar zullen worden, er minder bezwaar zal worden gemaakt. “Eigenlijk zijn veiligheid en verdere automatisering rechtevenredig verbonden met elkaar”, vertelt Audenaert, die het huidige spanningsveld dan ook vooral ziet als een overgangsperiode. “Machines zullen ook op vlak van veiligheid enkel intelligenter worden en dus beter kunnen inspelen op de aanwezigheid van operatoren. Hierdoor zullen mens en machine op termijn kunnen samenwerken zonder dat alles op voorhand gebarricadeerd moet worden met hekwerk.” 

Ook bij VLAIO delen ze die overtuiging. Daarom zetten ze volop in op het kenbaar maken van deze voordelen. Zo werd er de voorbije drie jaar via de zogenaamde proeftuinen geïnvesteerd in sensibilisering en begeleiding rond belangrijke industrie 4.0-technologieën. Voor onder andere het capteren van machinedata, het ondersteunen van operatoren en opleiden en bijscholen van medewerkers. “Nu zetten we de volgende stap door aan deze technologieën begeleidingstrajecten te koppelen die de link leggen met het menselijk kapitaal. Dat doen we onder andere in de nieuwe proeftuin ‘Technologie voor Werkbaar werk’, die we pas hebben opgestart en waarin we demonstreren hoe bedrijven hun jobs met behulp van technologie werkbaarder kunnen maken”, besluit Mondelaers.