De logistiek zit op een kantelpunt
In een wereld van globalisering en klimaatverandering staat logistiek onder druk. Digitale en groene innovaties kunnen daar echter mee helpen, maar dat vereist wel dat de logistiek innovatie omarmt.
Digitale transformatie en verduurzaming
Zo zijn er heel wat nieuwe zaken op til in de logistiek. “Er gebeurt veel qua innovatie”, stelt Eric Verlinden, manager research bij het VIL, het Vlaamse Innovatieplatform voor Logistiek. “De twee belangrijkste thema’s zijn digitale transformatie en verduurzaming. Veel van de innovatie in onze cluster is verbonden aan die twee thema’s.”
Die vernieuwing wordt op zijn beurt gedreven door bredere tendensen waartegen de logistiek stoot. “Innovatie speelt altijd in op grote maatschappelijke uitdagingen”, stelt professor Thierry Vanelslander van de UAntwerpen, die zich onder andere specialiseert in innovatie en logistiek. “Efficiëntie wordt ten eerste steeds belangrijker. De volumes en afstanden in de logistiek worden groter, en het moet tegelijk goedkoop blijven. Daarnaast ondervindt logistiek een impact van klimaat in twee richtingen. Zo is de sector een grote veroorzaker van uitstoot. Maar logistiek wordt ook getroffen door klimaatverandering. Als de waterstand bijvoorbeeld te hoog of te laag is, door droogte of te zware regenval, dan zal dat de binnenvaart beïnvloeden. De sector moet bijdragen tot oplossingen, maar ook zorgen dat ze bestand zijn tegen de gevolgen van klimaatverandering.”
Digitalisering
Digitalisering maakt zo de sector steeds efficiënter. “Er is zeker vooruitgang, maar er is ook nog heel wat werk aan de winkel”, stelt Verlinden. “Volgens mij zitten we nu echter op een kantelpunt. De logistiek is veel complexer en groter geworden. Ook zijn de marges laag, wat doorgaans betekent dat je hoge volumes moet verwerken. Zo efficiënt mogelijk zijn, is dus belangrijk, en digitalisering kan daarbij helpen. Daarnaast is er de arbeidsmarkt, want het is moeilijk om de juiste profielen te vinden. Automatisatie kan zoiets deels opvangen. Die combinatie van een krappe arbeidsmarkt en een complexe logistieke keten zet grote druk op de logistiek, en dat maakt digitalisering en automatisering onvermijdelijk.”
De twee belangrijkste thema’s zijn digitale transformatie en verduurzaming. Veel van de innovatie in onze cluster is verbonden aan die twee thema’s.
Data delen
“Partijen moeten data leren delen”, vult Vanelslander aan. “We moeten een volledig zicht krijgen op waar welke lading zit. Als er dan een probleem optreedt, denk maar aan extreme weerfenomenen, dan kun je heel gericht alternatieven zoeken om die obstakels te vermijden. Dat gebeurt vandaag al in de digitale wereld met bijvoorbeeld email. Je drukt op een knop, en dat bericht komt via allerhande kanalen op de bestemming terecht. Die flexibiliteit willen we nu ook bij logistieke netwerken introduceren, een soort fysiek internet.”
Die digitalisering wordt op zijn beurt aangevuld met vooruitgang in groene technologie. “We moeten in 2050 emissie-vrij zijn”, stelt Verlinden. “Daar wordt heel erg op ingezet. We begonnen recent bijvoorbeeld een project om batterij-technologie in vrachtwagens te onderzoeken. Twee jaar geleden zou dat ondenkbaar geweest zijn, want toen dacht men dat een zwaar voertuig met een batterij onmogelijk was. Terwijl vandaag de eerste elektrische vrachtwagens al rondrijden. Voorlopig zijn dat nog korte afstanden, je rijdt er niet onmiddellijk mee naar Milaan, maar de voorbije jaren zagen we enorme sprongen.”
Unieke uitdagingen
Ondertussen ondervindt de sector wel unieke uitdagingen. “De logistiek is een samenwerken van bedrijven”, stelt Verlinden. “Er zijn veel kleinere en middelgrote spelers in dezelfde keten, die ook nog eens moeten samenwerken als je digitalisering en innovatie tot een goed einde wilt brengen. Dat is typisch voor de logistiek, iedereen maakt deel uit van een keten. Soms is dat moeilijk, want je moet samenwerken met je concurrenten. Je moet aan tafel gaan met een bedrijf dat vorige week misschien een klant van je wegstal.”
“Een cultuuromslag komt eraan”, besluit Vanelslander hoopvol. “Zeker bij de jongere generatie dringt de noodzaak voor innovatie en digitalisering door, zonder daarbij de oudere generatie te blameren. Er moet een cultuur komen van delen en samenwerken. Bedrijven die nu niet bezig zijn met innovatie en digitalisering zullen het weldra horen donderen in Keulen.”