Verkeer, veiligheid en vuiligheid

Wat maakt een stad aantrekkelijk en leefbaar om in te wonen? Na heel wat onderzoek blijkt veiligheid een enorm belangrijk thema. Maar wat maakt een stad nu precies veilig? Moet ze autoluw zijn of moeten de straten eerder vrij zijn van personen met foute bedoelingen?

Veiligheid en controle

Wanneer er over veiligheid wordt gesproken, denkt men doorgaans ook aan controle. Neem bijvoorbeeld een goed bewaakt (en dus veilig) huis: dat beschikt vaak over pakweg een stalen hek en veelal ook over een geavanceerd camerasurveillancesysteem. Waarom zouden we dat niet inzetten op grote schaal en ook steden onder dergelijk cameratoezicht plaatsen? Het lijkt een voor de hand liggende oplossing als we het over veiligheid hebben. Toch moeten we dit gegeven ook kritisch durven benaderen.

Camera’s kunnen absoluut helpen om criminaliteit in kaart te brengen en onze veiligheid te verhogen, maar de manier waarop ze vandaag ingezet worden, moet volgens velen anders. Momenteel telt ons land al ruim 1200 ANPR-camera’s (automatische kentekenplaatherkenning, nvdr). Tegen 2022 moeten dat er 3465 worden, weet journalist Tim Verheyden. Voor zijn reportage Privacy & ik onderzocht hij deze wildgroei aan opnameapparatuur. Want onder het mom van veiligheid worden we vandaag overal gevolgd en gefilmd. Volgens Verheyden moeten we echter grote vraagtekens bij onze privacy plaatsen. Heiligt het doel – criminaliteit verlagen en veiligheid verhogen – de middelen? Wie zit er achter die camera’s verborgen? En wat gebeurt er met deze camerabeelden, en wie krijgt en beheert onze data? Heb ik zelf nog controle over mijn privacy? Het zijn maar enkele van de talloze vragen die gesteld moeten worden wanneer er steeds meer camera’s in het straatbeeld verschijnen.

Mobiliteit

Over naar mobiliteit. Want kiezen voor veiligheid in de stad betekent ook veilige mobiliteitskeuzes maken. Hiervoor kunnen we een kijkje nemen bij Barcelona. Daar beschikken ze sinds 2019 over enkele opvallend rustige plekken. In zes autovrije ‘superwijken’ zijn straten en parkeerplaatsen vervangen door bomen, speeltuintjes en zelfs een looppiste. Alleen noodzakelijke voertuigen, zoals ambulances, mogen stapvoets de zone binnen. Deze radicale ommekeer van stadsinvulling moet bewoners beschermen tegen lawaai en luchtvervuiling, en moet meer veilige speel- en wandelruimtes creëren. Voorlopig gaat het nog maar om zes superwijken, maar Barcelona wil er de komende jaren nog veel meer gaan realiseren. De voornaamste bestaansreden van deze wijken? Een betere luchtkwaliteit die op termijn duizenden levens zou kunnen redden.

Weinig auto’s en camera’s om alles te monitoren, mits correct datagebruik: we komen al aardig in de buurt van een veilige stad. Maar wat met de mensen zelf die rondlopen in de straten? Hoe kunnen we onszelf beschermen tegen personen met foute bedoelingen? Safer Cities for Girls, een initiatief van Plan International, heeft mogelijk de oplossing. Safer Cities for Girls wil seksuele intimidatie in kaart brengen omdat vandaag amper 6 procent van de slachtoffers klacht indient. Het project ondersteunt jongeren die de strijd aangaan tegen seksuele intimidatie in de stad. De straten van de stad zijn immers openbaar domein. Hier moet je je welkom en vooral ook veilig voelen.

Met het digitaal platform Safer Cities laten jongeren hun stem horen over hun eigen ervaringen met seksuele intimidatie in de stad en gaan ze samen aan de slag om problemen te identificeren en oplossingen te formuleren. Het programma wordt momenteel uitgevoerd in 16 steden verspreid over de hele wereld (Delhi, Hanoi, Kampala, Lima…). In België richten Plan International en haar partners zich op de steden Antwerpen, Brussel en Charleroi.

Basisrecht

In welke stad leef jij vandaag, en vooral: in welke stad wil jij morgen wonen? Veiligheid is een basisrecht en het is aan ons allen om dat recht iedere dag te realiseren. Zo kun je ervoor proberen zorgen dat instanties steeds duidelijkheid scheppen over het datagebruik van de camera’s, dat de overheid zorgt voor meer autoluwe buurten en dat seksuele intimidatie voldoende gesignaleerd wordt. Een veilige stad? Die begint bij jezelf.