Plannen voor een nieuwe woonstad
Vlaanderen verkeert in een wooncrisis. De prijzen swingen de pan uit, niet alle panden voldoen aan de kwaliteitsnormen en er is een (groot) tekort aan sociale woningen. Onze centrumsteden staan voor een serieuze uitdaging. Kortrijk formuleert daarop een antwoord met een woonplan voor 2040.
“Niet in de afzondering zullen we onszelf ontdekken, maar onderweg, in de stad, in de menigte, als ding onder de dingen, als mens onder de mensen.” De Franse filosoof en schrijver Jean-Paul Sartre wist het bruisende stadsleven naar waarde te schatten. En velen met hem. De Vlaamse centrumsteden – exclusief Brussel – tellen samen ruim anderhalf miljoen inwoners. Onze steden trekken duidelijk aan, maar staan tegelijk onder druk. De wooncrisis slaat ongenadig toe in de steden. De prijzen blijven maar stijgen en de kwaliteit van het bestaande patrimonium laat soms te wensen over, zeker nu de kwaliteitseisen en normen qua duurzaamheid groter worden. Bovendien zijn op de socialewoonmarkt – bij wijze van spreken – meer problemen dan beschikbare woningen.
Er is dus werk aan de woonwinkel. In eerste instantie heeft de Vlaamse regering zich daarover te buigen, maar ook de steden moeten hun verantwoordelijkheid opnemen. Ze moeten een eigen beleid uitstippelen, op maat van hun noden en wensen. De stad Kortrijk maakt er alvast werk van. Met een nieuw woonplan gaat de stad actief op zoek naar méér Kortrijkzanen. Vandaag telt de stad een kleine 78.000 inwoners. Tegen 2040 moeten dat er (minstens) 85.000 zijn. “We willen niet groeien om te groeien, maar wel door onszelf te zijn en onze troeven uit te spelen. Er is meer dan genoeg ruimte om groter te worden”, zegt Wout Maddens, schepen van Wonen. “We zijn klein genoeg om gezellig te zijn, maar ook voldoende groot om ambitie te tonen.”
Dat lukt vandaag al aardig. De bevolking groeit jaar na jaar, ook bij mensen tussen de 25 en 35 jaar, de groep die net wegtrekt uit de meeste andere centrumsteden. De jonge stedeling heeft Kortrijk herontdekt. Op dat vlak zit Kortrijk op het goede spoor. De stad wil die lijn graag doortrekken. Daarom is groei een van de vijf pijlers waarop het nieuwe woonplan rust. De vier andere zijn kwaliteit, betaalbaarheid, intergenerationeel wonen en verbonden wijken.
Kortrijk heeft meer dan ruimte genoeg om te groeien. We zijn klein genoeg om gezellig te zijn, maar ook groot genoeg om ambitie te tonen.
Dat betaalbaarheid een steunpilaar is, is geen verrassing. Het is een essentieel onderdeel van wonen, zeker in crisistijden. Het Kortrijkse woonplan wil ook daar aandacht aan besteden. Het mikt daarin vooral op de lage inkomens. Het betaalbaar woonaanbod wordt flink uitgebreid en tegen 2040 wil de stad over 1.000 extra sociale woningen beschikken. Ook wil Kortrijk via haar marktverhuurkantoor kansen bieden aan mensen die net buiten de criteria voor sociale huisvesting vallen.
Over naar het hoofdstuk kwaliteit. De vereisten voor bestaande woningen én nieuwbouw worden verstrengd. Ook de minimale woonkwaliteit wordt verhoogd. “We gaan pro-actiever werken, meer controles uitvoeren”, schetst schepen Maddens. “Bijvoorbeeld bij huurders die een sociale woning krijgen toegewezen. Dan kunnen we hun huidige woning controleren op kwaliteit. Als die niet volstaat, kunnen we ingrijpen zonder dat hij of zij op straat staat, want die huurder kan dan terecht in een sociale woning.”
Naast groei, betaalbaarheid en kwaliteit is ook het zogenaamd intergenerationeel wonen een speerpunt. Dat slaat op de waaier van leeftijdscategorieën en profielen in de stad. Die hebben elk hun noden en wensen op de woonmarkt. Er is dus nood aan verschillende types woningen. Kortrijk wil dat die in de toekomst ook futureproof zijn. “Niet alle woningen zijn geschikt om zelfstandig oud in te worden”, zegt Brecht Vandekerckhove van Atelier Romain, het bureau voor ruimtelijk onderzoek en beleidsplanning dat samen met de stad Kortrijk dit plan uittekende. “Ingrijpen in de huidige woningen is niet altijd evident, voor nieuwbouw kun je wel bepaalde eisen stellen. Het gaat dan niet enkel over vergrijzing of levensloopbestendig wonen, maar ook over gezinsvriendelijk wonen in de stad én in de landelijke kernen. Dat is een quick win voor de toekomst.”
Al de thema’s in het woonplan zijn naadloos met elkaar verbonden, zoals de wijken van de stad dat ook moeten zijn. Verbonden wijken vormen daarom de laatste pijler van dit woonplan. “Kortrijk heeft verschillende gezichten: het stadscentrum, de verstedelijkte centra, maar er zijn ook landelijke gebieden”, verduidelijkt Wout Maddens. “Die moeten allemaal in verbinding staan met elkaar, maar ze moeten niet allemaal groeien. We doen dat enkel waar het kan, waar het goed zou zijn. En altijd met respect voor de eigenheid van die wijk. Zo blijven we voor iedereen een aantrekkelijke stad.”