Lefever: “Pleidooi voor de publieke ruimte”
Marianne Lefever – Architect, futurist en healthy city design expert
De bevolking groeit, we wonen dichter op elkaar en toch lijken we verder dan ooit van elkaar verwijderd. Waar is ons gemeenschapsgevoel naartoe? En belangrijker, hoe brengen we het terug zodat we warme, bruisende plekken en steden kunnen maken waar mens en natuur zich thuisvoelen?
Omdat Vlaanderen verder verstedelijkt en we dichter bij elkaar wonen, wordt het alsmaar belangrijker om aandacht te hebben voor het fysieke en mentale welzijn van iedereen en de rol die de gebouwde omgeving hierin speelt. Voor ons mentaal welzijn hebben we anderen nodig: van een praatje bij de bakker en buren op wie je kunt rekenen tot hechte vriendschappen en familiebanden. We hebben al deze lagen van sociale interactie nodig om ons verbonden te voelen met elkaar en met de plekken waar we dagelijks komen. Net deze verbondenheid, die sociale cohesie, helpt bij de preventie van eenzaamheid, depressie of angststoornissen. In wijken waar buren elkaar kennen en vertrouwen spelen kinderen vaker buiten en verhuizen mensen minder vaak. Helaas raken we dit in snel tempo kwijt.
Hoe brengen we sociale cohesie en een sterk gemeenschapsgevoel terug? Er zijn tal van digitale initiatieven rond ‘community building’ en platformen zoals Hoplr kunnen zeker helpen. Maar deze moeten altijd samengaan met een fysieke ruimte waar we elkaar ook in het echt kunnen ontmoeten. De ‘user interface’ van onze maatschappij is niet digitaal maar net heel tastbaar, namelijk de publieke ruimte. Straten en pleinen zijn de echte ‘user interface’ van de stad. Het is het eerste wat we ervaren als we aankomen in een nieuw land of nieuwe stad, voor we in interactie gaan met wat er zich achter de gevels afspeelt. Willen we opnieuw sterkere gemeenschappen bouwen, dan begint dit met inclusieve en kwalitatieve publieke ruimte waar mensen elkaar kunnen en willen ontmoeten.
De ‘user interface’ van onze maatschappij is niet digitaal maar net heel tastbaar, namelijk de publieke ruimte.
Dit vraagt om publieke ruimte op mensenmaat waar we gratis kunnen samenkomen en die op allerlei manieren gebruikt kan worden. Ruimte die de natuur omarmt en deze dichterbij brengt, en die een goede balans tussen rust en reuring biedt. Van bruisende marktpleinen tot plekken waar we echt tot rust kunnen komen in de stad. De gerenoveerde Botermarkt in Mechelen is een mooi voorbeeld van hoe ontmoeten samengaat met waterbeleving. In Kortrijk kun je rust vinden in het ecologische Mandelapark en het grootste marktplein van België, de Grote Markt in Sint-Niklaas, ondergaat binnenkort een grondige make-over om het veel groener en klimaatbestendiger te maken.
De start is gemaakt maar de trend moet zich nog sterk doorzetten om op grote schaal resultaat te behalen. Want het gaat niet enkel over de grote ruimtes op stadsschaal, maar vooral ook over de kleine buurtpleinen en straten. Mag elke buurt genieten van dit soort kwalitatieve ontmoetingsruimte op haar eigen schaal? Het is duidelijk dat de gezonde stad van de toekomst al groeit rondom ons en met elke keuze die we maken kunnen we die verder laten groeien of vertrappelen. Wat kiezen we?