Mobiliteitsbudget: Mobiliteit als flexibel loon

Het flexibel inzetten van mobiliteitsbudgetten is een opkomende trend die werknemers en werkgevers de vrijheid en flexibiliteit geeft om hun transportmiddelen te kiezen op basis van hun individuele behoeften. Al blijkt het systeem voor sommigen nog te ingewikkeld of te onbekend.

Het mobiliteitsbudget bestaat ondertussen drie jaar. Medewerkers die met een bedrijfs- of salariswagen rijden, kunnen deze sinds 2019 inruilen voor een minder vervuilend exemplaar. Het overblijvende budget mag worden gebruikt voor een duurzaam alternatief, zoals een leasefiets of een treinabonnement. Blijft er nog geld over? Dat kunnen medewerkers cash laten uitbetalen aan een fiscaal gunstig tarief. De minimumgrens van het budget is 3000 euro en de maximumgrens een vijfde van het bruto jaarloon of 16.000 euro. Het systeem kende een aarzelende start, maar zou nu in de lift zitten. 

Bonus voor werkgevers en werknemers

“In de eerste jaarhelft van 2022 maakten 5 keer meer werknemers gebruik van de maatregel dan in 2021. 2,8 procent van de werknemers die recht hebben op een bedrijfswagen in ons land heeft nu een mobiliteitsbudget”, zegt Charlotte Thijs van Acerta Consult. “De versoepelde versie van het mobiliteitsbudget, die op 1 januari 2022 in werking trad, heeft een extra boost gegeven aan de maatregel. De bestedingsmogelijkheden van het mobiliteitsbudget zijn uitgebreid.” Zo kunnen huisvestingskosten (huur) ingebracht worden als je binnen 10 kilometer van het werk woont. Abonnementen op het openbaar vervoer zijn niet langer beperkt tot woon-werkverkeer en tot de werknemer zelf, abonnementen voor gezinsleden kunnen eveneens worden opgenomen. 

“Een andere reden voor het groeiende succes is de verstrenging van de fiscale aftrek van bedrijfswagens op fossiele brandstof. Vanaf 2026 zullen immers enkel nog koolstofemissievrije (bedrijfs)wagens fiscaal aftrekbaar zijn. Wij zien dat de nood om te verduurzamen en de elektrificatie van het wagenpark de aanleiding zijn voor bedrijven om alles wat mobiliteit aangaat beter te stroomlijnen en een duidelijk mobiliteitsplan en -beleid uit te werken”, stelt Charlotte Thijs. Volgens een onderzoek van de Vlaamse overheid kan een flexibel mobiliteitsbudget voor werkgevers leiden tot een kostenbesparing van 20 à 30 procent in vergelijking met een traditioneel bedrijfswagenbeleid.

Niet alleen voor de werkgevers is er een bonus, ook voor werknemers opent een flexibel mobiliteitsbudget een wereld van mogelijkheden. In plaats van gebonden te zijn aan één enkele vervoerswijze kunnen werknemers hun budget gebruiken om verschillende vervoersmiddelen te bekostigen. Het geeft werknemers de vrijheid om de geschiktste optie te kiezen op basis van afstand, timing, kosten en persoonlijke voorkeuren. Charlotte Thijs: “Het systeem was lange tijd onbekend, vandaar de aarzelende start.” Uit een studie van SD Worx blijkt dat werknemers met een mobiliteitsbudget gemiddeld 680 euro per jaar kunnen besparen. 

Extra koterij

Eef Delhaye, onderzoeker bij Transport & Mobility Leuven, ziet echter vooral een nodeloos ingewikkeld systeem dat daardoor zijn potentieel niet ten volle kan benutten. “Ik vind het eigenlijk een gemiste kans. Als werknemers naast hun salariswagen ook een fiets aanschaffen, zullen ze die vooral gebruiken in hun vrije tijd. Eigenlijk is het mobiliteitsbudget een extra koterij bij het systeem van de salariswagens.” Dat het zorgt voor een verdere vergroening van het wagenpark, wil Eef Delhaye erkennen. “Maar salariswagens leggen volgens onderzoek van het Planbureau veel meer kilometers af dan auto’s in privébezit. Voor de filedruk zal het mobiliteitsbudget bijgevolg geen oplossing bieden.” 

Eef Delhaye vraagt zich af of je de vergroening van het wagenpark eigenlijk wel via het flexibele loon moet organiseren. “Je zou de duurzame shift ook kunnen faciliteren via bijvoorbeeld de belastingen of rechtstreekse subsidies.” Andere maatregelen kunnen ook helpen: “In Noorwegen wordt de aanschaf van een elektrische wagen aangemoedigd door bijvoorbeeld gratis parkings of het grote aanbod aan laadpalen. De fundamentele oplossing bestaat erin dat het systeem van salariswagens grondig wordt aangepakt”, stelt Eef Delhaye. “Met het geld dat daardoor vrijkomt, kun je de arbeidsbelasting herzien.”