Wetenschap schiet de landbouw te hulp bij klimaatopwarming
Hete, droge zomers en vooral weersextremen: de droogte heeft desastreuze gevolgen voor de Belgische landbouwer. Het bufferen van water staat steeds hoger op de agenda, terwijl ook de technologie te hulp schiet.
Belgische druiventeelt in de lift
De Belgische druiventeelt voor wijnproductie zit de laatste jaren sterk in de lift. Het Belgische areaal wordt geschat op een kleine 600 hectare, waarvan ruim 300 hectare in Vlaanderen. Dat is tien keer zo veel als tien jaar geleden. Door de klimaatopwarming en oplopende temperaturen aarden de druivenplanten steeds beter in onze streken.
Volgens Diane Schoonhoven, expert klimaatadaptatie bij Boerenbond, moet men het disruptieve effect van klimaatopwarming niet overdrijven. “Landbouwers die overstappen op druiventeelt zijn een absolute uitzondering. De meeste bedrijven houden zich bij hun traditionele stiel en ruilen dat na drie zomers van droogte niet zomaar in voor iets heel anders.”
Gevolgen van de klimaatopwarming
Droogte is een van de gevolgen van de klimaatopwarming, terwijl ook hitte en extreme regenval steeds vaker voorkomen. “Boeren zijn gewend aan veranderende weersomstandigheden en kunnen daar goed op inspelen”, begint de Boerenbondspecialist haar verhaal, om er vervolgens aan toe te voegen. “De nieuwe weersomstandigheden zijn anders. Het is erg onvoorspelbaar waardoor boeren hun risico’s niet kunnen inschatten. Dat is misschien wel het grootste probleem.”
Door verschillende periodes van hitte en droogte achter elkaar, is het volgens Schoonhoven inmiddels bij de boerenstand binnengedrongen dat men extra stappen moet zetten. “Er wordt steeds meer nagedacht over hoe men nog meer water kan bufferen om droge periodes zo goed mogelijk te kunnen overbruggen”, geeft zij als voorbeeld.
Vergroten van waterbuffer
Een van die bedrijven die bezig is met het vergroten van zijn waterbuffer is D&V Plant uit Menen. Het serrebedrijf, dat eetbare kruiden en sierheesters produceert, moest de afgelopen drie jaar water inkopen dat met vrachtwagens werd aangeleverd. Om deze afhankelijkheid van derden te verminderen, wil men de opvangcapaciteit op het bedrijf vergroten om zo meer regenwater te kunnen vasthouden en de droogte tegen te gaan. “Sleutelen aan de aanbodzijde van water is een van de oplossingen om langere periodes van droogte het hoofd te bieden”, vertelt Els Lemeire. Zij is coördinator bij het expertisecentrum landbouw en klimaat van de Vlaamse onderzoeksinstelling ILVO.
“Steeds meer akkerbouwers zoeken naar manieren om water te bufferen en te capteren voor periodes van droogte. Daarbij is het belangrijk om water vooral in het landschap te bufferen, zodat onze natuurlijke watervoorraad, het grondwater, aangevuld wordt. Ook zorgen voor de bodem is essentieel, zodat deze het water maximaal kan vasthouden en beschikbaar kan stellen voor de planten.”
Landbouwers die overstappen op druiventeelt zijn een absolute uitzondering. De meeste bedrijven houden zich bij hun traditionele stiel en ruilen dat na drie droge zomers niet zomaar in voor iets heel anders.
Hoogtechnologische methoden
Tegenover de klassieke methoden om regenwater langer beschikbaar te houden, kan men ook steeds meer hoogtechnologische methoden toepassen om water zo efficiënt mogelijk in te zetten. Denk bijvoorbeeld aan drones die met behulp van artificiële intelligentie vanuit de lucht de waterbehoefte van individuele planten kunnen vaststellen. En zo de beregening op de grond kunnen finetunen.
In het Europese Potential-project zijn onderzoekers erin geslaagd om op die manier waterstress op te sporen in aardappelvelden. In een volgende fase gaan ze proberen om de watergift van een precisiesprinkler hier ruimtelijk op af te stemmen. Dit zou een waterbesparing van zeker 10 procent kunnen realiseren, aldus ILVO.
Droogtetolerantere landbouwgewassen
Tegenover de aanbodzijde, kan men volgens Lemeire ook sleutelen aan de vraagzijde. “Je kunt gewassen gaan telen
die beter tegen de droogte kunnen.” ILVO steekt veel tijd in de veredeling van klassieke landbouwgewassen zodat deze beter tegen droogte kunnen. Ook de overstap naar nieuwe, droogtetolerantere landbouwgewassen als quinoa en kikkererwten behoren tot de mogelijkheden. Al blijven ook deze gewassen, net zoals de wijndruiven, vooralsnog eerder uitzondering dan regel.