Vier uitdagingen voor liefhebbers van onze planeet

Zorgen voor het milieu en klimaat hoeft geen loodzware existentiële verantwoordelijkheid te zijn. Slechts een kleine aanpassing in onze dagelijkse routine kan al een vliegtuig aan de grond houden. Andere inspanningen voor de planeet vragen een grotere opoffering. In sommige gevallen is het nodig om ons gedrag te veranderen.

Makkelijke routine

Afval sorteren is kinderspel: aan onze kinderen vragen we tenslotte óók om hun spullen op te ruimen als ze ermee klaar zijn. En hoe meer we sorteren, hoe beter we recycleren. Daarmee besparen we waardevolle grondstoffen en kostbare energie, gaan we de opwarming van de aarde tegen en stimuleren we de economie. Een kleine moeite met groots effect. Breng je batterijen binnen bij een ophaalpunt. Je houdt er het schadelijke en zeer ontvlambare lithium mee uit het milieu en recupereert tegelijk zoveel mogelijk van deze kostbare grondstof.

Sorteren is dus evident, maar denk ook eens na hoe je zelf minder afval kunt produceren. Vermijd single-use plastic bekertjes uit het koffieapparaat en neem je eigen glas of tas mee naar kantoor. Vertrek niet naar de supermarkt zonder een herbruikbare boodschappentas. Papieren tassen gaan minder lang mee, dus kies bij voorkeur voor een zak uit jute of gerecycleerd plastic, en gebruik die zo vaak mogelijk.

Nog een tip in de categorie ‘koud kunstje’: draai alleen een volle wasmachine. Gebruik daarbij ook best het ecoprogramma. Op die manier help je niet alleen het milieu, maar bespaar je ook heel wat dure energie. Het wassen van kleding op 40 in plaats van 60 graden levert ongeveer een derde energiewinst op. Een wasbeurt op 90 graden kost zo’n 40 cent per keer, een op 30 graden maar 8 cent.

Lichte inspanning

Jaarlijks wordt wereldwijd zo’n 1,6 miljard ton aan voedsel weggegooid. Een gigantisch probleem met gevolgen voor de economie, het klimaat en de samenleving. De voedselverspilling tegengaan hoeft geen sisyfusarbeid te zijn. Begin bij je eigen bord. Koop in de winkel alleen wat je ook effectief gaat opeten. Plan daarnaast elke week een dag in voor een lekkere restjesmaaltijd.

En nee, in je eentje ga je de energiecrisis niet oplossen, maar ga zonder gewetensbezwaar voor persoonlijke winst. Alleen al door je oude gloeilampen te vervangen door energiezuinige ledlampen bespaar je massa’s kilowattuur. Kies voor een wasmachine of koelkast met een A+++- label. Die verbruikt zo’n 20 procent minder energie dan een A+-toestel.

Trek de stekker uit van je batterijlader, radio of platenspeler als je die niet gebruikt. Ben je langer dan 10 minuutjes weg van je computer, zet hem dan op stand-by. Bedenk daarnaast dat een laptop een pak zuiniger is dan een desktopcomputer (50 watt tegenover 400 watt verbruik).

Je waterverbruik verminderen doe je in amper 3,5 minuten tijd. De gemiddelde Vlaming doucht 8,5 minuten. Breng
je die tijd terug tot 5 minuten – ruim genoeg voor een comfortabele douche –, dan levert dat jaarlijks een besparing op van zo’n 15.000 liter warm water en 60 m3 gas. Een gewone regendouchekop verbruikt gemiddeld 15 liter per minuut, bij een spaardouchekop is dat 5 liter per minuut. De klimaatwinst komt neer op 80 kilo CO2 per jaar, vergelijkbaar met een enkele vliegreis Brussel-Zürich.

Bewuste keuze

Kies je ervoor om bewust minder te vliegen, dan is dat wel degelijk meer dan een druppel op een hete plaat. Een vliegvakantie naar Bali genereert bijna zeven keer zoveel CO2-uitstoot als een autovakantie naar Frankrijk. Een retour Brussel-New York is net zo schadelijk als het eten van 1000 Big Macs. Vliegschaamte is één ding, maar het is nu eenmaal moeilijk haalbaar om per tgv naar Thailand te reizen. Houd de grens van 750 kilometer in gedachten: leg je een kortere afstand af, dan is het meestal sneller (en altijd milieuvriendelijker) om de trein nemen.

Goed isoleren is nog altijd de eerste belangrijke opgave om zuiniger om te springen met onze energie. Woningen die voor 1975 zijn gebouwd zijn zelden een feest voor het klimaat en de portemonnee. Dakisolatie is een van de beste manieren om te besparen op energie. Een niet-geïsoleerd dak verliest algauw 30 procent warmte of 9 à 11 m3 gas per vierkante meter dak. Denk ook aan de instelling van je cv-ketel. Veel ketels stoken de temperatuur op tot 90 graden, terwijl 60 graden meestal genoeg is.

De beste tip om de massaconsumptie tegen te gaan: gebruik je spullen langer. Pak het eens creatief aan en knap je oude materialen op. In Japan beschouwen ze dit zelfs als een filosofische kunstvorm. Een gebroken theekop lijm je met gouden plaksel weer aan elkaar. Zo geef je leven en historie aan je bezittingen.

Gewoonten veranderen

Pas als we echt onze gewoonten veranderen, leveren onze inspanningen voor het milieu en klimaat dagelijkse winst op. Onze auto staat nog altijd 90 procent van de tijd stil. Carpoolen en gebruikmaken van het openbaar vervoer zijn een mooie geste naar het milieu. Maar ook je rijstijl aanpassen helpt. Je wagen stoot een pak minder CO2 uit wanneer je zoveel mogelijk aan constante snelheid rijdt, op de motor remt, niet te snel rijdt (boven de 100 km/u bepaalt de snelheid het brandstofverbruik) en de motor stillegt als je meer dan een halve minuut moet wachten.

Tweedehands shoppen is, naast een prettige bezigheid, ook gewoon een slim idee voor milieu en klimaat. Voor
de productie van kleding zijn heel wat grondstoffen en chemicaliën nodig. In de fabricatie van een jeans zit zo’n 7000 liter water. Vaak zijn de omstandigheden waarin (goedkope) kleding vervaardigd wordt ook verre van duurzaam.

We willen allemaal wel lekker, gezond en betaalbaar eten op ons bord. Helaas is ons voedselsysteem de oorzaak nummer één van natuurverlies wereldwijd. Een kwart van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen wordt veroorzaakt door voedsel. Bewuster eten vraagt een aanpassing, maar onoverkomelijk hoeft die zeker niet te zijn. Drie tips: verkies ‘vers’ en ‘lokaal’ boven ‘sterk bewerkt’ en ‘uitheems’, geef de voorkeur aan producten uit duurzame landbouw en eet minstens één keer per week vegetarisch. Ook erg lekker.