Ook in een klimaatneutrale wereld kunnen we niet zonder chemie

2050 is het jaar van de waarheid voor de petrochemische industrie. Tegen dan moet ook die klimaatneutraal zijn. Er werden al verschillende stappen voorwaarts gezet, maar hoe neemt de chemie de laatste – en moeilijkste – horden?

Chemie is big business in Vlaanderen. De petrochemische industrie staat symbool voor veel jobs, grote investeringsprojecten, maar ook… een lange fossiele traditie. Dat maakt de weg naar de Europese klimaatdoelstellingen – klimaatneutraliteit tegen 2050 – uitdagend. Toch legde men al een heel traject af: “De uitstoot van broeikasgassen in de Belgische chemie- en lifesciencesector is tussen 1995 en 2015 gehalveerd, terwijl de productie verdubbelde”, horen we van Liesbet Boogaerts, die als manager van BlueChem, incubator voor duurzame chemie, meteen aanhaalt dat om nog beter te doen veel innovatie en investeringen nodig zijn. “Precies dat stimuleren we bij BlueChem. Zie ons maar als een broedmachine: we steunen beloftevolle start-ups en groeibedrijven om hun duurzame innovaties sneller van een labosetting naar een industriële productieschaal te brengen – iets wat veel tijd, kennis en geld kost.”

Op die manier wil BlueChem baanbrekende klimaatinnovaties de petrochemische wereld in sturen: “De ambities om te vergroenen zijn er, maar het zijn de acties die het verschil zullen maken. Onder onze vleugels zie ik mooie toepassingen ontstaan. Zeker op het vlak van circulariteit gebeurt er vandaag veel. CO2-moleculen die men opvangt en, na splitsing in hun oorspronkelijke chemische bouwstenen, weer herbruikt als grondstof, of polyurethaanschuim uit oude matrassen en kapotte autozetels die een tweede leven krijgen. Of afvalwater waaruit men metalen en solventen recupereert om opnieuw te gebruiken.”

Ook bij de grote chemiereuzen zien ze toekomst in die circulaire aanpak: “Een veelbelovende technologie die we getest hebben in een van onze pilot-fabrieken in de Verenigde Staten, is het chemisch recycleren van plasticafval, waardoor we afgedankte producten weer kunnen omvormen tot de basiscomponenten waarmee we nieuw plastic kunnen maken”, vertelt Jan Michielsen, CEO van ExxonMobil. “Verder kijken we naar projecten om de CO2-uitstoot te verminderen, zoals het Antwerp@C-project waarin wij participeren. Dit onderzoekt de haalbaarheid om CO2  af te vangen in de Antwerpse haven en op te slaan in lege gasvelden. Op termijn zou men CO2 kunnen hergebruiken als grondstof voor verschillende toepassingen.”

“De sector experimenteert volop met duurzame circulaire technologieën”, aldus Boogaerts, die daarvan ook voorbeelden ziet in haar Antwerpse achtertuin, waar de grootste chemiecluster van Europa zich bevindt. “Naast Antwerp@C denk ik aan het stoomnetwerk Ecluse in de Waaslandhaven dat de stoom van afvalverbrandingsovens voor hergebruik naar de omliggende chemiebedrijven stuurt.”

Die energie-investeringen zijn niet alleen ecologisch, maar ook economisch belangrijk, leggen ze bij ExxonMobil uit: “Als je iets wilt betekenen voor klimaat en milieu, dan is energie-efficiëntie noodzakelijk om als business overeind te blijven. Als je weet dat op een moderne raffinaderij, zoals de onze in Antwerpen, meer dan de helft van de bedrijfskosten aan energie wordt besteed, spreekt het voor zich dat energie-efficiënte hier al jaar en dag aan de orde is. Zo bekijken we wat we kunnen doen met de warmte die anders naar de lucht zou verdwijnen, zoals stadsverwarming.” 

“Ook in een klimaatneutrale wereld zullen we niet zonder de chemie-industrie kunnen”, merkt Boogaerts dan ook op: “De sector biedt onze maatschappij de duurzame bouwstenen om zélf te vergroenen, zoals bouwisolatie, componenten van autobatterijen, en onderdelen van windmolens en zonnepanelen. Het is volop bezig met het reduceren van afvalstromen door die te hergebruiken. We gaan de chemiesector kunnen gebruiken met het oog op 2050.”