Film- en televisiemaker Nic Balthazar zet zich onvermoeibaar in voor het klimaat. Hij ziet een en ander mislopen in de wereld, maar koestert wel hoop voor de toekomst. Samenwerken is de boodschap, want als we het willen, kunnen we het.
Nic Balthazar (56) is naast televisiemaker en filmregisseur ook klimaatactivist. In 1994 al verscheen hij op televisie met de ecologische quiz Idefix, maar het is pas na Al Gores An Inconvenient Truth (2004) dat Nic besefte dat je niet enkel over het klimaat informeert maar er ook voor demonstreert en protesteert. Zo maakte hij in 2008 met een paar duizend vrijwilligers de kortfilm The Big Ask en wist hij met acties als Dance for the Climate en Sing for the Climate respectievelijk 10.000 en 380.000 mensen op de been te brengen.
Met zijn Klimaatbetoog (2019) probeerde Nic het hele verhaal op VRT nog in 50 minuten samen te vatten. Maar is er na al die jaren dan al veel veranderd?
“Net op het moment dat ik de moed voelde zakken, is Youth for Climate opgestart. Dat vind ik een fantastische beweging van jonge mensen, met die heel bijzondere Greta in Zweden en Anuna hier bij ons.”
Het is overigens voor die jonge mensen dat Nic het allemaal doet.
“Plots heb je kinderen en verandert je hele wereldbeeld. Als we op deze manier voortdoen, verwarmt volgens de VN de aarde zo’n 3 tot 5 graden Celsius tegen het einde van deze eeuw. Dat is iets wat de kleinkinderen van deze generatie dus absoluut zullen meemaken.” Een wereld die 3 graden Celsius – laat staan 5 – warmer wordt, is kort samengevat de absolute hel. “Kijk gewoon wat er nu al gebeurt met een opwarming van iets meer dan 1 graad Celsius. Het kot staat al in brand, maar dat wil niet zeggen dat we niet meer moeten beginnen met blussen.”
“Integendeel. Want wat gaan we zeggen wanneer onze kinderen later zeer terecht vragen: ‘papa, je wist dat dit ging gebeuren. Waarom heb je daar dan niets aan gedaan?’ Zoals we van de staat verwachten dat die ons als een ‘goede huisvader’ beschermt, heb ik als gewone vader dat gevoel ook.” vertelt Nic Balthazar.
Tegen 2050 moet de wereld draaien op een koolstofvrije economie. Dat is dit jaar in ons land bijna gelukt omwille van de coronacrisis, maar de voorbije zes jaren was er geen enkele daling.
VZW Klimaatzaak
Of de staat dan een goede huisvader is, daar bestaan echter twijfels over. Nic Balthazar is een van de oprichters van vzw Klimaatzaak. Dat is een rechtszaak waarin 65.295 burgers de Belgische overheid voor de rechter dagen. Het initiatief is geïnspireerd door Urgenda, de Nederlandse klimaatzaak die onder leiding van Roger Cox een overwinning behaalde op de Nederlandse overheid. “Het is ingewikkeld. Maar eigenlijk ook simpel wat er moet gebeuren: onze emissies moeten drastisch omlaag. Tegen 2050 moet de wereld draaien op een koolstofvrije economie.”
“België ging daarmee akkoord, maar om daar te geraken moeten we jaarlijks zo’n 7 à 8 procent dalen. Dat is dit jaar bijna gelukt omwille van de coronacrisis. Maar de voorbije zes jaren was er in ons land geen enkele daling. Onze overheid verzaakt dus aan haar zorgplicht.” De Klimaatzaak kwam van 16 tot 26 maart onder weinig media-aandacht voor de rechters, die begin juli een oordeel zullen vellen.
Nic Balthazar benadrukt dat er natuurlijk al een hoop inspanningen zijn geleverd.
“We zien dat we het kunnen als we het willen. Op vlak van offshore windenergie zijn de Belgen bijvoorbeeld wereldkampioenen. Zon- en windtechnologie worden elke dag efficiënter, goedkoper en creëren massa’s werkgelegenheid. Offshore windmolens leveren nu al duurzame elektriciteit aan meer dan 2 miljoen gezinnen. Dat is bijna de helft van al onze huishoudens.” Het opwekken van energie is natuurlijk niet het enige probleem. Ook bedrijven moeten mee op de ecologische kar springen. “De natuur toont ons fantastisch aan dat er circulaire productieprocessen zonder afval bestaan. Elk bedrijf dat zichzelf respecteert en een goed oog heeft op de toekomst, ziet in dat zo’n circulaire economie good business is.”
Voordeliger circulair systeem
“Het is voordeliger om in een circulair systeem je bronnen uiteindelijk goedkoper terug te winnen dan dat je telkens schaarse grondstoffen blijft uitputten. Meer en meer bedrijfsleiders beseffen dat zodra ons ecologisch evenwicht op aarde definitief omtuimelt ook de bedrijven omvallen. Er is geen stabiele overheid te vinden in een land dat overspoeld wordt door klimaatvluchtelingen en grillige weerfenomenen als droogte, hitte, overstromingen en stormtij. Een veerkrachtige, duurzame economie is niet enkel noodzakelijk. Er is zo veel mee te winnen, zoals een properdere, gezondere en veiligere wereld.” zegt Nic Balthazar.
Burgers kunnen met klimaatzaken de overheid tot de orde roepen, maar wat kunnen we zelf nog doen voor het milieu?
“Mensen krijgen al decennialang een schuldgevoel aangepraat. ‘Verbeter het klimaat, begin bij jezelf!’ Omdat we ons nog steeds schuldig maken, kruipt iedereen dan maar in hun schulp of schreeuwt op Twitter ‘die Nic heeft jarenlang de wereld rond gevlogen – ik beken – Wat zit hij te toeteren?’ Maar al stop je met vliegen, vlees eten of autorijden, je zult altijd een uitstoot en dus een schuldgevoel blijven hebben. Wil dat echter zeggen dat we even schuldig zijn als grote oliemaatschappijen of kolenmagnaten? Natuurlijk niet. Bij die grote vervuilers moet de omslag komen. Maar intussen kan iedereen op zijn levensstijl letten en op die manier zelfs gezonder, goedkoper en beter af zijn.”
“Kraantjeswater drinken is goedkoper, net als fietsen en minder vlees eten. Ik hoor de lezer al zuchten en deze pagina omslaan. De auto is immers onze heilige koe en vlees zit in onze cultuur ingebakken. Maar als je dan weet dat een vleesetende Belg verantwoordelijk is voor 14m² ontbossing per jaar. En dat 80 procent van onze landbouwgrond naar veeteelt gaat, en dat het Amazonewoud, onze laatste long, daarom in recordtempo wordt opgebrand, tja…”
Gelukkig zijn er nog andere zaken waar we als individu op kunnen letten.
“De Vlamingen zijn massaal beginnen isoleren, recycleren en zonnepanelen installeren. Ook daarin behoren we tot de wereldtop. Als je het goed uitlegt aan de mensen, de juiste vuilniszakken voorziet en rond zonnepanelen nu eens een slimme wetgeving opbouwt. Dan is iedereen meteen mee. Waarom jaarlijks tientallen miljarden zien wegvloeien naar Rusland of Saoedi-Arabië, als we het allemaal in eigen land kunnen investeren in een gezondere, duurzamere en veerkrachtigere economie? Een economie waar niet enkel winst op korte termijn, maar ook welzijn op lange termijn vooropstaat?”
fact
Waar gaat op dit moment, naast het klimaat, jouw meeste aandacht naartoe?
Ik ben met verschillende dingen bezig. Ik maak een documentaire en schrijf een langspeelfilm. Momenteel werk ik ook aan een theatervoorstelling rond mentaal welzijn, die zeer geestig moet worden. De bedoeling is om mensen terug gelukkig te maken. Ik zal het hierbij houden, lekker enigmatisch.
