groene technologie
Milieu

De EU als thuisbasis voor productie van groene technologie

07.06.2023
door Marleen Walravens

De Europese Commissie wil de productiecapaciteit van groene technologie in Europa tegen 2030 sterk opvoeren, met een eigen productie van zonnepanelen voor minstens 40 procent. Haalbare en betaalbare ambities? We laten enkele experten aan het woord. 

productieDirk Van Evercooren
Algemeen Directeur, ODE – Organisatie Duurzame Energie

Zijn de doelstellingen van de EU haalbaar tegen 2030?

“We hebben de knowhow en de financiële middelen, maar de bottleneck zal vanuit het beleid komen. Als de verschillende beleidsniveaus – Europees, federaal, regionaal en lokaal – niet eensgezind samenwerken, zal dat mogelijk de realisatie van de doelstelling hypothekeren. We moeten alleszins een versnelling hoger schakelen. Door de juiste onderzoeksprogramma’s te initiëren en te stimuleren, zou de overheid de band tussen onderzoeksinstellingen en industrie moeten versterken. Sectorfederaties, zoals ODE en Flux50, spelen daarbij een belangrijke rol door hun netwerk- en kennisdisseminatiefunctie. We moeten alle radertjes van dit complexe geheel inzetten om de EU-ambities te realiseren.” 

Waar situeert België zich op vlak van productie en innovatie tegenover andere Europese landen? 

“Onze onderzoeksinstellingen en innovatieve start- en scale-ups behoren tot de wereldtop. We hebben state-of-the-art baggeraars, offshore wind-installateurs, producenten van zonnepanelen, warmtepompen en andere duurzame energietechnologie in Vlaanderen. Maar op vlak van flankerend beleid door de overheden om een opschaling van deze bedrijven te verwezenlijken lopen we achter op andere regio’s. De tewerkstelling in de sector van hernieuwbare energie heeft mooie perspectieven, maar botst op een groot knelpunt: het is nu al bijzonder moeilijk om technische profielen te rekruteren. De overheid zal dus samen met de sectoren moeten zorgen voor extra opleidingsprogramma’s en adequate scholing.”

Welke subsidies voorzien de Vlaamse, federale en Europese regeringen voor de ‘groene’ inspanningen van de bedrijven?

“De huidige groene inspanningen zijn toe te spitsen op drie gebieden: productie, transport en gebruik van energie. Er is steeds minder ondersteuning nodig voor investeringen in productie van hernieuwbare energie, dat is een goede zaak. Onze sector heeft nu vooral een positief, stabiel en betrouwbaar investeringsklimaat nodig. Voor O&O en innovatie doet de overheid ook inspanningen, maar kan het allemaal doelmatiger en doelgerichter. Rond de vergroening van energiegebruik zijn er ook specifieke ondersteuningen, zoals premies of goedkope leningen. Bijsturingen zijn zeker welkom, niet zozeer door nieuwe en complexere programma’s, maar eerder door de bestaande programma’s efficiënter te maken.”

groene technologieJannes Soetaer
CEO, ExtraPower

Zijn de doelstellingen van de EU haalbaar tegen 2030?

“Een netto emissiereductie van 55 procent tegen 2030 is haalbaar mits we per direct verdere acties uitrollen. We moeten deze doelstelling absoluut aanhouden. Het zal veel inspanning en geld kosten, maar doen we het niet, dan zullen de kosten van de klimaatverandering nog groter zijn voor de bevolking. We moeten sterker inzetten op productie van energie uit hernieuwbare energiebronnen, zeker op zonne- en windenergie, die nog heel veel potentieel bieden, net zoals de circulaire economie. Circulaire bedrijfsmodellen, het opnieuw in omloop brengen van gebruikte materialen en verbeterde materiaalproductiviteit zijn van cruciaal belang om een competitieve economie met netto nul-emissies te realiseren.”

Waar situeert België zich op vlak van productie en innovatie tegenover andere Europese landen? 

“Vlaanderen en bij uitbreiding België behoren tot de top in Europa op vlak van innovatie binnen de industrie. Vooral bedrijven die investeren in duurzame en circulaire technologieën behoren tot de innovatieleiders. Onze kmo’s registreren heel wat octrooien en patenten voor nieuwe uitvindingen die passen in het ‘Green Deal’-programma van de EU. Maar de productie van deze technologieën wordt nog te vaak buiten Europa gerealiseerd. Zonnepanelen zijn daar een typisch voorbeeld van. Ze zijn een Europese uitvinding maar we slagen er niet in om het productieproces grootschalig en efficiënt te krijgen. Er is nood aan duidelijke beleidskeuzes op korte termijn om de lokale productie ervan te stimuleren.”

Welke subsidies voorzien de Vlaamse, federale en Europese regeringen voor de ‘groene’ inspanningen van de bedrijven?

“Bedrijven kunnen rekenen op heel wat steunmaatregelen voor ‘groene’ projecten rond CO2-reductie en circulaire economie. Vlaanderen stelt al lange tijd subsidies ter beschikking voor zonne- en windenergie en kent ook een ecologiepremie toe aan ondernemingen die investeren in duurzame technologieën rond koeling, transport, verlichting, warmte en water. In het kader van de ‘Green Deal’ geeft Europa ook financiële ondersteuning voor verduurzaming van de economie. Zowel kmo’s als grote ondernemingen die het zwaarst getroffen worden door de overgang naar een groene economie kunnen via het Just Transition Mechanism (JTF) subsidies, leningen of investeringen bekomen voor onderzoek en innovatie.”

duurzaamheidWalter Eevers
Directeur Research & Development, VITO

Zijn de doelstellingen van de EU haalbaar tegen 2030?

“De EU heeft heel ambitieuze doelstellingen geformuleerd, niet alleen voor zonne-energie maar ook voor andere duurzame technologieën. Het is nog maar de vraag of al die ambities tegelijkertijd haalbaar zijn en of ze überhaupt gewenst zijn. Keuzes die gemaakt worden voor meer strategische onafhankelijkheid in het kader van de nieuwe geopolitiek moeten worden afgewogen tegen de efficiëntste manier om de klimaatambities waar te maken. De Europese doelstellingen geven wel aan dat Europa de eigen energiesituatie opnieuw onder eigen controle wil krijgen. De oorlog in Oekraïne heeft ons verplicht om daar strategisch over na te denken, wat we misschien wel te veel hebben nagelaten in het verleden.”

Waar situeert België zich op vlak van productie en innovatie tegenover andere Europese landen? 

“In de windenergiesector zijn we koplopers, samen met Denemarken en Noorwegen. Ook op vlak van zonne-energie zijn we goed bezig. Hier kan België zonder enige twijfel heel wat economisch voordeel mee halen. De EU heeft grote ambities maar heeft, in tegenstelling tot de 360 miljard dollar van de VS, geen fondsen vrijgemaakt voor de ontwikkeling van nieuwe technologieën. Ze gaat bestaande budgetten verschuiven van onderzoek naar het bouwen van infrastructuur. Dit heeft tot gevolg dat vele innovatieve bedrijven naar Amerika trekken om hun financiering rond te krijgen. Bovendien ontstaat het risico dat de EU door de financiële beknotting van innovatie haar eigen toekomstwaarde deels onderuithaalt.”

Welke subsidies voorzien de Vlaamse, federale en Europese regeringen voor de ‘groene’ inspanningen van de bedrijven?

“Europa beschikt met het Horizon-programma over een totaalbudget van 95,5 miljard euro dat ingezet wordt voor onderzoek en innovatie. Wanneer nu te veel geld verschoven wordt van onderzoek, waar wij zo sterk in zijn, naar andere sectoren, riskeren we op de lange termijn onze concurrentiële positie te verliezen. Gelukkig geeft Vlaanderen enorm veel innovatiesteun met een hoog investeringspercentage voor R&D. Onze energiepolitiek zit vooral bij de regio’s, maar op federaal vlak bestaat ook het Energietransitiefonds, dat 25 miljoen euro bedraagt voor 2023. Projecten binnen dit fonds zijn bijvoorbeeld nucleaire ontmanteling en decontaminatietechnieken, of nog AI in het netwerkbeheer.”

Vorig artikel
Volgend artikel