‘Bewustwording van je invloed is de eerste stap’
De klimaatverandering is niet meer te ontkennen. Overheden en bedrijven werken samen aan een milieubeleid. De vraag is of de burgers zich bewust zijn van hun collectieve kracht en impact om de klimaattransitie in de goede richting te sturen.
Sarah Tak
Coördinator Klimaatzaak, Klimaatzaak vzw
Wat is de beste manier om invloed uit te oefenen op bedrijven en overheid voor een beter milieubeleid?
“De bewustwording van de invloed die je als burger en consument hebt is een eerste cruciale stap. Overheden, bedrijven en financiële spelers hebben slechts de macht die wij hen collectief geven. Het zou daarom goed zijn als we ons bewuster worden van het belang van onze dagelijkse keuzes. Ons gedrag als consument stuurt elke dag bedrijven en sectoren naar recordwinsten en andere naar het faillissement. Maar nog belangrijker is hoe we onze invloed aanwenden om de samenleving mee te sturen. In de eerste plaats door rekening te houden met de staat van de planeet in het stemhokje. Daarnaast zijn ook rechtszaken een democratisch middel om ons fundamenteel recht op een gezonde planeet af te dwingen.”
Wat moeten bedrijven en overheden ondernemen voor een beter klimaat?
“De klimaatverandering is een uitnodiging voor de stuurlui om opnieuw het stuur in handen te nemen. De duurzame relatie tussen mens en natuur heeft ten onrechte een zweverige connotatie gekregen, terwijl ze net stevig geworteld is in rationaliteit. Wie de grenzen en wetten van de natuur niet respecteert, betaalt daar vroeg of laat een prijs voor. Overheden en fossiele bedrijven respecteren die grenzen en wetten te weinig, en de prijs loopt genadeloos op. De klimaatverandering stelt dit op scherp en zet onze samenleving voor existentiële keuzes. Men moet nu werk maken van een snelle systeemtransitie naar een fossielvrije samenleving waarbij vertrouwen en perspectief gegeven worden aan de burgers.”
Samenwerken is een must. Wat is voor u een efficiënte stap voor en door iedereen naar een groener leven?
“Collectief groener leven is op lange termijn enkel mogelijk wanneer er bewustzijn ontstaat over de verbondenheid tussen mens en natuur. Naarmate de staat van het milieu en het klimaat verslechtert, worden we sterker geconfronteerd met die verbondenheid. Denken vanuit verbondenheid verandert het perspectief, wat in ander gedrag en beleid resulteert. Daarnaast is het belangrijk om de verantwoordelijkheden correct te stellen. De klimaatverandering wordt voornamelijk veroorzaakt door systeemspelers, zoals overheden en grote bedrijven. Voor het gros van ons burgers geldt dat we zelf best zo duurzaam mogelijk leven, maar vooral ook samenwerken om de systeemspelers de juiste richting uit te sturen.”
Lorenzo Van de Pol
Adviseur Klimaat & Energie, VOKA vzw
Wat is de beste manier om invloed uit te oefenen op bedrijven en overheid voor een beter milieubeleid?
“Het is belangrijk te benadrukken dat bedrijven al overtuigd zijn van het belang van milieu- en klimaatbeleid. Ondernemingen hebben de doelstelling van een klimaatneutraal Europa in 2050 onderschreven en investeren volop. We mogen niet vergeten dat het vaak gaat om dure investeringen of om technieken die het productieproces fundamenteel wijzigen. Dat betekent dat klimaatneutraliteit voor bedrijven vaak geen gradueel proces is maar in schokken zal gaan: nieuwe investeringen zorgen voor grote stappen vooruit. Het bedrijfsleven is constant in dialoog met de verschillende stakeholders voor een beleidskader. Dat mag gerust ambitieus zijn, maar de randvoorwaarden en het tijdspad moeten goed zitten.”
Wat moeten bedrijven en overheden ondernemen voor een beter klimaat?
“De inspanningen zullen moeten komen van burgers en bedrijven. Dat betekent in de eerste plaats investeren. Met het renoveren en futureproof maken van gebouwen en het afstappen van fossiele brandstoffen kunnen al grote stappen gezet worden. Hetzelfde geldt voor bedrijven. Ze zullen ook zoveel mogelijk fossiele brandstoffen moeten weren, niet enkel voor de verwarming van hun gebouwen, maar ook in industriële processen of het transport van goederen. De overheid speelt hierbij een dubbele rol: enerzijds door zelf het goede voorbeeld te geven, anderzijds door het scheppen van een duurzaam kader. We hebben nood aan een betrouwbare overheid, die een visie uitzet en voorspelbaar is in haar beleid.”
Samenwerken is een must. Wat is voor u een efficiënte stap voor en door iedereen naar een groener leven?
“Iedereen zal zijn steentje moeten bijdragen. Bedrijven worden regelmatig geconfronteerd met vragen van klanten en leveranciers om hun inspanningen rond duurzaamheid aan te tonen. Hun eisen worden strenger. We merken daar dus zeker keteneffecten. Individuele acties zullen niet volstaan, hele ecosystemen zullen gezamenlijk moeten evolueren. Daarbij blijft het erg belangrijk om dit via substantiële maar realistische stappen te doen zodat de maatschappelijke draagkracht behouden blijft en er geen onnodige economische en sociale slachtoffers vallen. Een continue dialoog en een gedeelde verantwoordelijkheid tussen bedrijven, burgers, overheden en kennisinstellingen zijn daarom van essentieel belang.”
Peter Wittoeck
Diensthoofd Klimaatverandering, FOD Volksgezondheid
Wat is de beste manier om invloed uit te oefenen op bedrijven en overheid voor een beter milieubeleid?
“Er bestaan heel veel manieren waarop je invloed kunt uitoefenen. De opvallendste zijn acties, manifestaties en rechtszaken. Maar er zit ook veel kracht in het consumentengedrag van de burger. Door te kiezen voor bepaalde producten zal de markt zich aanpassen en wordt de economie in een bepaalde richting geduwd. Ook de gebundelde kracht van mensen die zich organiseren in energiegemeenschappen en coöperatieven of via groepsaankopen mogen we niet vergeten. Daarnaast heb je als spaarder de keuze om te investeren in groene banken en beleggingsproducten. Tot slot kun je natuurlijk ook in het kieshokje een duurzame, rechtvaardige klimaattransitie eisen van beleidsmakers.”
Wat moeten bedrijven en overheden ondernemen voor een beter klimaat?
“De overheid moet in eerste plaats zekerheid bieden. Als sommigen in vraag blijven stellen of de klimaatdoelstellingen wel haalbaar en betaalbaar zijn, zaaien ze twijfel. Zo creëer je geen draagvlak. De overheid moet burgers en bedrijven sturen, ondersteunen en begeleiden via verschillende beleidsmaatregelen, zoals normen, fiscaliteit of subsidies én een actief investeringsbeleid. Bedrijven zullen hun businessmodel moeten vernieuwen en investeren in processen en technologieën die compatibel zijn met een klimaatneutrale economie om hun toekomst te garanderen. Desinvesteren uit fossiele energie én proactief investeren in de transitie moeten voor bedrijven én overheid het nieuwe normaal zijn.”
Samenwerken is een must. Wat is voor u een efficiënte stap voor en door iedereen naar een groener leven?
“Er is niet zoiets als een ‘silver bullet’, dé actie die de klimaatverandering zal stoppen. De klimaattransitie is immers een zeer complex geheel van allerhande interconnecties. We moeten daarom zorgen voor een goede samenwerking doorheen de hele samenleving, op verschillende niveaus en tussen verschillende beleidsdomeinen van de gewestelijke en federale regeringen. Geen politieke gevechten maar alle neuzen in dezelfde richting om deze klimaatcrisis transparant en via dialoog met de vele stakeholders aan te pakken. Ik denk hierbij aan een Afrikaans spreekwoord: ‘Alleen ga je sneller, samen kom je verder’. Alleen… voor de klimaattransitie moet het én snel én ver gaan.”