Jong en dus digitaal, of toch niet?
Wie vandaag jong is, is digitaal. Toch blijkt uit onderzoek dat jongeren hun eigen digital skills niet hoger inschatten dan de oudere generaties. Een toenemende groep geeft zelfs aan een vorm van digitale angst te hebben ontwikkeld.
Uit recente cijfers blijkt dat zo goed als iedereen tegenwoordig beschikt over minstens een slim toestel met internettoegang. Ook het gebruik van sociale media blijft verder stijgen. Zo is vooral TikTok de laatste maanden aan een zeer duidelijke opmars bezig in ons land. Het aantal nieuwe downloads per maand steeg sinds begin dit jaar met meer dan 150 procent. De populaire loop- en fietsapp Strava kon in dezelfde periode gelijkaardige groeicijfers voorleggen.
Een vorm van digitale angst
Onderzoek toont ook aan dat jongeren in grote mate verantwoordelijk zijn voor deze stijgingen. Uit de jongste editie van de zogenaamde Digimeter, die jaarlijks het media- en technologiegebruik in Vlaanderen in kaart brengt, blijkt bijvoorbeeld dat meer dan de helft van de 16 tot 24-jarigen zelf aangeeft zich verslaafd te voelen aan hun smartphone. Onder hen spendeert 22 procent zelfs meer dan 8 uur per dag op dit toestel.
Opvallend hierbij is dat diezelfde groep de eigen digitale vaardigheden nochtans niet hoger inschat dan de oudere leeftijdscategorieën. “De huidige generatie digital natives is misschien wel vingervlug met hun smartphone, toch merken we ook bij hun een vorm van digitale angst. Hierin zelfs een stijging te zien”, verduidelijkt professor media- en communicatietechnologie Lieven De Marez (UGent). Volgens De Marez is deze stijging onder meer te verklaren door ons maatschappelijk verwachtingspatroon. “We zijn er lang vanuit gegaan dat digital by birth ook meteen digital by nature betekent. Iedereen denkt dat jongeren goed kunnen omgaan met alle vormen van moderne technologie en communicatie, terwijl dat helemaal niet zo evident is. Het is niet omdat je in dit tijdperk bent geboren, dat je er ook automatisch alles van kent.”
“Jongeren moeten terug het gevoel krijgen dat ze controle hebben over technologie.” Lieven De Marez, UGent
Blijven investeren in kennis
Het feit dat de jongeren zo vaak met technologie te maken hebben, verklaart ook voor een stuk mee de toegenomen angst. “In de studieresultaten is het zogenaamde dunning-krugereffect duidelijk voelbaar”, aldus Andy Demeulenaere van het Vlaams Kenniscentrum Digitale en Mediawijsheid (Mediawijs). Dit psychologisch verschijnsel komt erop neer dat wie ergens minder van weet zijn eigen kennis doorgaans hoger inschat, terwijl iemand die veel kennis heeft over een bepaald onderwerp net beseft dat hij eigenlijk nog niet goed op de hoogte is.
“Jongeren zien vandaag meer en meer wat de digitalisering betekent. Hierdoor beseffen ze dat er nog een hele weg is af te leggen.” Dat besef moet daarom ook worden meegenomen in het beleid. “We moeten blijven investeren in media- en technologiewijsheid”, zegt De Marez. “Jongeren moeten terug het gevoel krijgen dat ze controle hebben over technologie. Niet enkel over de content, maar ook over de technologie zelf.”
Technologische vernieuwingen
Hier is dus een belangrijke rol weggelegd voor het onderwijs en de jeugdwerking. Dat beseffen ze ook bij Mediawijs. “Jongeren zijn nog een beetje een blinde vlek in onze werking. Daarom zijn we, in samenwerking met jeugdwerkingsorganisaties de Ambrassade en WAT WAT, volop bezig met de ontwikkeling van een aanbod voor deze groep”, verduidelijkt Elke Boudry van Mediawijs. Het belang van dit soort initiatieven kan nauwelijks worden onderschat. Nieuwe vormen van technologie, gebaseerd op artificiële intelligentie (AI), manifesteren zich immers steeds duidelijker. Deze technologische vernieuwingen zullen dit spanningsveld nog meer op scherp stellen. “De stap naar AI zetten is de vraag stellen hoeveel vertrouwen de mens heeft in technologie”, stelt De Marez hierover.
Daarom is het cruciaal dat deze nieuwe transformatie gebeurt op een manier die voor iedereen, en dus zeker ook de jongeren die te maken hebben met digitale angsten, aanvaardbaar is. Zo niet dreigt een grote groep af te haken en heel wat mogelijkheden te mislopen. “Wat er in de komende één à twee jaar zal gebeuren, is bepalend voor de digitale transformatie”, besluit De Marez.