Op naar de eerste job: een roadmap voor jongeren
Op eigen benen staan, een diploma halen, carrière maken. Jongeren stappen met grote verwachtingen in hun eerste job of hogere opleiding. Maar zijn die verwachtingen ook realistisch? En wat als hun traject onverhoopt stokt? “Van regelgeving en formaliteiten hebben jongeren doorgaans weinig kaas gegeten.”
“Wat moet er precies in mijn arbeidscontract staan? Mag ik op tweeduizend euro netto rekenen als eerste loon? Kan ik vakantie opnemen als ik net gestart ben met werken? En ben ik als uitzendkracht eigenlijk verzekerd?”
Veel jongeren stellen zich dit soort vragen pas als ze al met een voet in het werkveld staan, weet Kathleen Art van TRANSIT, dat schoolverlaters uit de provincie Antwerpen begeleidt in de overgang naar verdere studies of naar de arbeidsmarkt. “Aan die transitie komen heel wat regelgeving en formaliteiten te pas. Dat beseffen jongeren vaak niet. De info is dikwijls ook zo verspreid dat ze door de bomen het bos niet meer zien.”
Wegwijs door het kluwen
Laatstejaars uit het secundair krijgen al wel eens een sectororganisatie of vakspreker over de vloer in de klas. Of ze leren hoe ze een deftige sollicitatiebrief moeten opstellen. Maar aan het eind van hun schoolloopbaan, zo stelt de projectmanager van POM Antwerpen vast, zijn er nog heel wat must-knows over de arbeidsmarkt waar jongeren geen kaas van gegeten hebben.
“Bij welke instanties kan ik terecht voor mijn werkloosheidsuitkering? Hoe breng ik mijn ziekteverzekering in orde? Op welke ondersteuning heb ik recht als werkzoekende? Wat houdt de regeling rond jeugdvakantie in?”, somt Art op. “Het is info waar jongeren meestal instant naar op zoek moeten. Daarnaast merken we dat ook onze welvaarstaat toch nog wat duiding verdient. Schoolverlaters vragen zich af waarom ze niet gewoon in het zwart kunnen gaan werken of waarom ze zoveel belastingen moeten afdragen op hun loon.”
Het zijn zaken waarop TRANSIT – een samenwerking tussen de provincie Antwerpen, VDAB en de drie grote vakbonden – een gebundeld antwoord wil geven. “Met onze klasworkshops willen we leerlingen wegwijs maken in het kluwen van de sociale zekerheid en het arbeidsrecht, en in de modus operandi van solliciteren en werk zoeken. We proberen ook het belang van het sociale vangnet uit te leggen voor wie plots ziek valt, een arbeidsongeval krijgt of in zwangerschapsverlof gaat.”
Er zijn heel wat instanties die jongeren kunnen helpen, maar ze blijven nog te vaak onbekend of onbemind.
Nuttige instanties
Een roadmap helpt jongeren al een eind op weg, weet Art. Er zijn namelijk heel wat instanties die kunnen helpen, maar die nog te vaak onbekend of onbemind blijven. “Veel starters weten bijvoorbeeld niet dat ze verplicht zijn om zich vóór 15 augustus in te schrijven bij VDAB. Of ze aarzelen omdat ze bang zijn hun uitkering kwijt te raken als ze niet solliciteren. Wij leggen uit dat de opvolging vanuit VDAB heel andere doeleinden heeft: dat je er onder meer erg interessante opleidingen kan volgen, zelfs als je al een job hebt. En dat je er gepersonaliseerde trajectbegeleiding kan krijgen wanneer je moeilijk aan werk geraakt.”
“We lichten ook toe wat de vakbonden allemaal voor jongeren kunnen betekenen. Een kwestie van zieltjes winnen is dat overigens niet, want studenten en werklozen kunnen er gratis terecht voor informatie.”
Realistische verwachtingen
Heel wat middelbare scholieren kiezen ervoor om verder te studeren. Een mooie tendens, vindt Art, maar jongeren gaan er te vaak van uit dat hun opleiding ook rechtstreeks naar een job zal leiden. Ook houden weinigen er rekening mee dat ze nog tijdens hun studietraject kunnen uitvallen en mogelijk achterblijven zonder hoger diploma.
TRANSIT wil jongeren enerzijds een realistisch beeld geven van de mogelijkheden op de arbeidsmarkt. “Als je voor archeoloog gaat studeren, dan is de kans groter dat je in het wetenschappelijk onderzoek belandt, dan dat je met een houweeltje ergens in Egypte een piramide blootlegt”, illustreert de trajectcoördinator. “Anderzijds: een foute studierichting kiezen of falen voor examens, is geen drama. Maar denk wel goed na vooraleer je met enkel een middelbaar diploma gaat solliciteren. Val je bijvoorbeeld terug op je beroepsdiploma kinderzorg? Dan is het misschien toch raadzaam om nog een jaar verder te studeren. Want voor een job als zorgverlener in een woonzorgcentrum of bij kinderen met een mentale beperking zijn er vandaag tekorten. Zulke dingen geven we ook mee.”
Onlinequiz
Arbeid is een beweeglijk thema met een voortdurend veranderende wetgeving. Voor scholen is het niet makkelijk om dit op de voet te blijven volgen. TRANSIT zelf beroept zich op partner-experten uit de sector om de info bondig en transparant tot in de klassen te brengen. “Hoe het concreet werkt? Leerkrachten schrijven hun klassen in. Zij komen een halve dag naar ons voor een pittige workshop en gaan naar huis met een pak interessante contacten.”
“In coronatijden moeten we het net iets anders organiseren”, kondigt Art aan. “Dit jaar doen we een gratis onlinequiz met de scholen. Daar hoort een toffe prijs bij en ook een voor- en naverwerkingspakket waar de leerkracht zelf mee aan de slag kan. In lijn van vorige jaren hopen we zo toch weer een 4000-tal laatstejaarsstudenten uit de provincie Antwerpen te bereiken.”