politiek
Jongeren

Het nieuwe online jongerenprotest

05.03.2019
door Grete Simkuté

Apolitiek, apathisch en ongeïnteresseerd. De labels die jongeren op zich geplakt krijgen, met oog op hun maatschappelijke betrokkenheid, zijn zelden positief. Een groeiende reeks online protesten die gestart zijn door jongeren, kleurt dat beeld echter bij. 

Youth for Climate

Op 5 januari postte de 17-jarige Anuna de Wever een filmpje op de Facebookpagina Youth For Climate, waarin ze haar bezorgdheid uitte over de klimaatverandering en de laksheid van politici om zich in te zetten voor een ambitieuzer klimaatbeleid. “Wetenschappers blijven zeggen hoe we ons eigen graf delven. Maar niemand doet er iets aan. Waarom zouden we naar school blijven gaan als er geen toekomst meer voor ons is?” vroeg ze zich luidop af. De Wever riep op om in Brussel te protesteren onder het motto ‘Spijbelen voor het klimaat’. En duizenden jongeren zetten die intentie om in de praktijk.

De Wever werd geïnspireerd door Greta Thunberg, een Zweedse scholiere die afgelopen september in haar eentje voor het parlementsgebouw zat. Al snel volgden er klimaatdemonstraties door jongeren in onder andere Duitsland en Australië. Daarbij namen de sociale media keer op keer een centrale rol in. “Een tekenend voorbeeld van hoe jongeren wel degelijk voorbij het nieuwste mobieltje of de hipste sneakers kijken”, vindt Bart Cammaerts. Hij is professor Politiek en Communicatie aan The London School of Economics and Political Science. “Dergelijke acties passen binnen het nieuwe concept van actievoeren. In plaats van ‘collectieve actie’ zie je steeds meer ‘connectieve actie’, waarbij kleine, ongeorganiseerde groepen via sociale media zich heel snel kunnen mobiliseren.” 

In plaats van ‘collectieve actie’ zie je steeds meer ‘connectieve actie’, waarbij kleine, ongeorganiseerde groepen via sociale zich heel snel en gemakkelijk kunnen mobiliseren

politiek

Online politiek engagement

Zulke vormen van online politiek engagement zijn vaak wel zwak, volgens Cammaerts. We leven immers in een era waarbij de ene ‘cause’ de andere in flitstempo opvolgt en dus ook snel afsterft. “Dat wordt tevens gevoed door het algoritme van social. Alles is gericht op emotie en nieuwigheid. Dat de klimaatacties wél bekleven, komt omdat het écht leeft onder jongeren. Ze zijn er oprecht veel mee bezig. Die gedeelde waarde kreeg eindelijk een gezicht waarmee ze zich konden identificeren.”

Uit de Europese online enquête Generation What?, waar 50.000 Vlaamse jongeren tussen 18 en 34 jaar aan meededen, bleek dat ‘de klimaatverandering’ jongeren het meeste angst aanjaagt. Na ‘iemand dierbaar verliezen’ en ‘ziekte’. Datzelfde onderzoek toonde ook dat jongeren weinig vertrouwen hebben in de politiek. De meerderheid vindt dat sommige politici corrupt zijn. Wanneer we kijken naar hoe maatschappelijk betrokken jongeren zijn, moeten we dus eigenlijk onderscheid maken tussen ‘politieke interesse’ en ‘engagement’. Dat vindt Ruger van den Berg: het één sluit het ander niet uit.

Wanneer we kijken naar hoe maatschappelijk betrokken jongeren zijn, moeten we dus eigenlijk onderscheid maken tussen ‘politieke interesse’ en ‘engagement’

Protesten

Actief met omgeving

Volgens Van den Berg, onderzoeker bij het Amsterdamse jongerenonderzoeksbureau Youngworks, verbindt de jeugd zich wel degelijk actief met zijn omgeving. Maar doet dat op een andere manier dan de ‘oude politiek’. “Jongeren voelen veel onmacht ten opzichte van het traditionele politiek systeem, dat ze vaak niet begrijpen”, zegt hij. “Daarom zijn ze minder geneigd om te stemmen of lid te worden van een politieke partij. Maar hier stopt het niet, want politiek activisme, dat losstaat van partijen en ideologie, neemt toe. Denk maar aan het boycotten van bedrijven, het tekenen van petities en het opzetten van netwerken via sociale media.”

Een veelgehoorde klacht bij deze vormen van online activisme, is dat de betrokkenheid van jongeren niet verder zou reiken dan clicktivism. Met de muis aanklikken dat je een campagne wel ‘leuk’ vindt, en dan weer doorklikt naar het volgende YouTube-filmpje. Van den Berg: “We moeten begrijpen dat jongeren bezig zijn met hun identiteitsvorming. Door een online-petitie te tekenen, geef je aan je leeftijdsgenoten weer wie je bent. Jong idealisme staat dus ook in functie van het eigenbeeld.” Ondanks die ietwat narcistische insteek, is clicktivism niet per se slecht, vindt ook Cammaerts. “Veel activisten zien een klik of een like als een aanmoediging. Daarbij heb je ook nog hashtag-activisme, zoals #metoo, waar geen concreet offline-protestmoment aan gelinkt is. Maar wat wél een enorme bewustwording op gang heeft gebracht.”

Politiek activisme

Sociale media heeft enorm potentieel tot het faciliteren van politiek activisme. Maar dan moeten jongeren wel bewust proberen buiten de ‘bubbel’ te breken die sociale media hen opwerpt − algoritmes voeren ons dezelfde content − en beseffen dat de ideologie ten alle tijden begint bij henzelf, waarschuwen zowel Van den Berg als Cammaerts.

Vorig artikel
Volgend artikel