Zet je lichaam in een gezond perspectief
Op verschillende domeinen in het leven heb je een pallet aan keuzes om actief te blijven en zelf bij te dragen aan je gezondheid. Fysiek op de rem gaan staan is niet nodig. Preventief denken en positief handelen wel. Zo blijf je de toekomst een stapje voor.
Dr. Ragnar Van Acker
Senior stafmedewerker
Beweging
Wat is het belang van preventie in dit domein?
“Laat me eerst zeggen dat je sport en beweging eigenlijk niet hoeft op te splitsen. Er bestaat een hele waaier aan bewegingskansen – thuis, op het werk, onderweg of in je vrije tijd – waar sport slechts een onderdeeltje van is. Al die bewegingsmomenten dragen ertoe bij dat je voldoende beweegt. De voordelen zijn vrij indrukwekkend, zo heeft de Wereldgezondheidsorganisatie recent nog opgelijst. Wie minimum 150 minuten per week matig intensief beweegt, heeft onder meer een betere nachtrust, minder kans op depressie en angstgevoelens, een betere concentratie en geheugen, minder risico op diabetes type 2, osteoporose en bepaalde type kankers en meer kans op een langer zelfstandig leven.”
Welke aandoeningen of problemen zijn in opmars?
“Nog dit jaar verscheen een internationale studie die aantoont dat beweging je weerbaarder maakt tegen overdraagbare infectieziekten als COVID-19. Een actieve leefstijl versterkt je immuuncellen zodat ze een infectie sneller kunnen opsporen en bekampen. Daarnaast is er meer en meer bewijs dat genoeg beweging de kansen op het ontwikkelen van dementie – de ziekte van de toekomst – substantieel verkleint. Noteer ook dat het gezaghebbend medisch tijdschrift The Lancet een link legt tussen klimaat en beweging. Willen we de levensnoodzakelijke strijd aangaan met de klimaatverandering, dan móéten we meer investeren in een bewegingsvriendelijke publieke ruimte en in bijhorende mobiliteitsmaatregelen.”
Waar kunnen mensen terecht voor advies of hulp?
“De hulpvraag van mensen varieert van klein tot intensief. De bewegingsdriehoek (www.bewegingsdriehoek.be) is een eerste kompas om mensen te helpen met bewegen. Het objectief van 10.000 stappen per dag met nadruk op ‘elke stap telt’ (www.10000stappen.be) is een mooie houvast om je gezondheid fundamenteel te verbeteren. Wie zich intensiever wil laten begeleiden, kan terecht in ons project ‘Beweging Op Verwijzing’, gesteund door de Vlaamse Overheid. De doorverwijzing gebeurt meestal in samenspraak met de huisarts. Een gediplomeerde coach gaat met jou in gesprek over je beweeggewoonten, motiveert, maakt een beweegplan op en volgt je situatie desgewenst van dichtbij op.”
Dr. Christian Schellemans
Cardioloog-internist
Medische screening
Wat is het belang van preventie in dit domein?
“Medisch screenen kan op verschillende manieren. Voor een total bodyscan, vaak aangeboden met een commercieel doel, pleiten wij niet in onze screeningspraktijk. Wij zoeken naar de meest voorkomende doodsoorzaken, waar een eenvoudige echo of bloedtest al een grote preventiewaarde heeft. Per patiënt maken we een beeld van de leefgewoonten, cardiovasculaire risicofactoren en antecedenten in de familie. Op basis daarvan kun je bepaalde zaken gaan nakijken. Dat gebeurt heel gericht. Een jaarlijkse scan doen van je hersenen omdat je schrik hebt van een tumor heeft geen zin, integendeel. Maar een stent steken na een afwijkende fietstest vóór je een hartinfarct krijgt, maakt wel een hemelsbreed verschil.”
Welke aandoeningen of problemen zijn in opmars?
“Door te screenen op hart- en vaatziekten, long-, prostaat-, darm- en borstkanker zijn de meest voorkomende risico’s gedekt. Met een fietstest of een echo van het hart kun je al veel zien, zoals ernstige vernauwingen op de kransslagaders of spierverdikkingen. Een simpele bloedafname kan heel wat bloedkankers opsporen. Vanaf een bepaalde leeftijd, toch zeker 50 jaar, is bij vrouwen een mammografie nuttig en bij mannen een echo van de prostaat. Die check-ups kunnen een aanvulling zijn op het bredere bevolkingsonderzoek van de overheid, bijvoorbeeld naar borst- en dikkedarmkanker. Heb je een eerste- of tweedegraadsverwant die te maken had met de ziekte, dan is een doorgedreven screening zeker aangewezen.”
Waar kunnen mensen terecht voor advies of hulp?
“De huisarts is het eerste aanspreekpunt voor advies. Hij kan doorverwijzen voor een aantal screenings. De basis is een controle bij de maagdarmspecialist en de cardioloog, een bloedtest, fietstest en echo van het hart. Maar je kunt dit stapsgewijs bekijken. Als je bijvoorbeeld jaarlijks je bloed laat controleren op indicaties voor prostaatkanker en om de vijf jaar een coloscopie laat doen, dan kom je nooit voor verrassingen te staan. Met relatief kleine ingrepen kun je een levensbedreigende tumor voorkomen. Hypochonders zien we in onze praktijk alleszins weinig. Vaak zijn het mensen die zelf of in hun omgeving al wel wat hebben meegemaakt. Dan is het geen ongezonde reflex om even vooruit te kijken.”
Prof. Dr. Patrick Mullie
Voedingsexpert
Gezonde voeding
Wat is het belang van preventie in dit domein?
“De pijlers voor een gezond leven bestaan bij wijze van spreken al honderd jaar en zijn nooit veranderd. Dat zijn: niet roken, voldoende bewegen, een gezond gewicht en meer plantaardige voeding. Als je die basis respecteert, kun je met een beetje geluk heel oud worden. Probleem is: we hebben nog 20 procent rokers, we bewegen te weinig en 50 procent van de bevolking sukkelt met haar gewicht. Voor dat laatste is de kern van de oplossing vrij helder: de inname van een gezond aantal calorieën per dag. Dat gaat zelfs vóór op een gezonde voeding. Want een dagelijks overaanbod aan energie leidt tot overgewicht en obesitas. En die zijn zo catastrofaal voor de gezondheid dat al de rest ondergeschikt wordt. ”
Welke aandoeningen of problemen zijn in opmars?
“Wie overgewicht en obesitas zegt, zegt ook: diabetes type 2, rug- en knieproblemen, een hoger risico op kankers, hart- en vaatzieken, hoge bloeddruk, cholesterolproblemen. Meer en meer jongeren zijn bovendien obees, waardoor ze al op jonge leeftijd suikerziekte ontwikkelen. Dat drukt enorm op onze samenleving en gezondheidszorg. De verantwoordelijkheid die je als individu kunt nemen: minder tussendoortjes, minder fastfood, kortom: je gezond verstand gebruiken bij wat je eet. Uiteraard zijn zaken als voedingsevenwichten, genoeg groente en fruit, minder verzadigde vetten en voldoende vezels belangrijk. Maar zolang je zwaar overgewicht hebt, maakt die snede donker brood ook het verschil niet.”
Waar kunnen mensen terecht voor advies of hulp?
“Vandaag zijn er zo veel mensen met overgewicht dat het onmogelijk is voor de maatschappij om alle consultaties bij diëtisten terug te betalen. Plus: de langetermijnresultaten zijn zo bedroevend dat je het nut in vraag kunt stellen. Toch leg ik een belangrijke verantwoordelijkheid bij de overheid. Calorierijk voedsel is spotgoedkoop, terwijl basisgrondstoffen relatief duur zijn. Maak fruit en groenten goedkoper en ongezonde producten duurder, dan grijp je direct in op het consumptiegedrag. Verder is de huisarts nog altijd de beste persoon voor advies. Stelt hij een magnesium- of ijzertekort vast, dan moet je tabletten innemen. Maar met vitaminesupplementen alleen ga je obesitas niet verhelpen.”