Interview door Bastien Craninx

Steven Laureys: ‘Meditatie maakt je aandachtiger en stressbestendiger’

Stress, burn-outs en bore-outs zijn helaas schering en inslag op en naast de werkvloer. Volgens de gerenommeerde neuroloog Steven Laureys zouden we dan ook allemaal gebaat zijn bij meditatie.

Steven Laureys is neuroloog aan het universitair ziekenhuis van Luik en geldt als een wereldautoriteit op vlak van ons brein, het menselijk bewustzijn en de heilzame effecten van meditatie op onze hersenen. Hij schreef ook verscheidene boeken over het thema, zoals de internationale bestseller Het no-nonsense meditatieboek, dat vorig jaar werd uitgebreid met een oefenboek.

Hoe bent u met meditatie in aanraking gekomen?

“In 2013 werd ik geconfronteerd met een persoonlijke crisis. Ik ontmoette toen Matthieu Ricard, een Tibetaanse boeddhistische monnik, en dankzij hem wilde ik meteen meer weten over meditatie. Hij werd mijn testpersoon voor een wetenschappelijk experiment: ik heb de effecten van meditatie op zijn lichaam en geest onderzocht. Ik zocht naar een neurologische vertaling van de praktijk van het mediteren om meditatie niet te reduceren tot haar boeddhistische invalshoek, want meditatie wordt al eeuwenlang en over de hele wereld beoefend.”

Hoe zou u meditatie omschrijven?

“Meditatie is mentale gymnastiek. Je kunt het vergelijken met sport. Hardlopen zorgt voor je fysieke welzijn, mediteren voor je mentale welzijn. Door te mediteren, train je je geest om zich te focussen op één enkele taak. De behoefte ernaar is universeel, maar de manier om meditatie aan te pakken is persoonlijk.”

Je kunt het vergelijken met sport. Hardlopen zorgt voor je fysieke welzijn, mediteren voor je mentale welzijn.

Hoe zit het met de effecten? 

“De effecten zijn zeer heilzaam: dankzij meditatie ben je aandachtiger, ga je beter om met stress en ben je verankerd in het hier en nu. Meditatie zorgt ervoor dat we niet langer slaven zijn van de gedachten die ons angstig maken. De zogenaamde ‘monkey mind’: het aapje dat van de ene gedachte naar de andere springt. We zijn te vaak in afwachting van wat komt of herbeleven het verleden, maar dat zijn twee dingen waar we geen controle over hebben. Meditatie geeft je de ruimte om een pauze te nemen in je leven. Dat is uiterst belangrijk in een wereld waarin we dagelijks en voortdurend met frustraties worden geconfronteerd. Meditatie helpt daarnaast ook om een beter mens te worden. Wie mediteert, traint immers zijn of haar empathie en medeleven.”

Kan meditatie ook helpen als ‘medicijn’ tegen stress en burn-outs?

“Absoluut! In België vragen patiënten om kalmerende middelen, pijnstillers of antidepressiva. Die oplossingen helpen hen, maar het gebruik ervan toont een veel te passieve kijk op gezondheid. Patiënten nemen geneesmiddelen om zich beter te voelen, maar er zijn zoveel andere oplossingen. Waarom niet eerst hun levensstijl herzien? Slaap voldoende, beweeg dagelijks, dring aan op een gezonde werkomgeving en eet gezond. Dat heeft allemaal een invloed op hoe we ons voelen. Meditatie dus ook. Klinische studies tonen aan dat de effecten van meditatie even krachtig kunnen zijn als die van medicatie. Maar pas op, dat is geen reden om niet meer naar de dokter te gaan. Meditatie en medicatie vullen elkaar aan. Ik vind het jammer dat deze training van de geest wordt bestempeld als louter deel van de alternatieve geneeskunde. Het begint al op school: waarom hebben we wel een leraar lichamelijke opvoeding, maar geen leraar mentale opvoeding? Het heeft verschillende generaties geduurd voordat we beseften dat we die belangrijke factoren hebben verwaarloosd.”

Moeten we dan al van kleins af aan mediteren?

“Matthieu Ricard en de Dalai Lama zeggen altijd dat als ieder kind zou mediteren, we in een oorlogsvrije wereld zouden leven. Er wordt namelijk al heel veel aan kinderen gevraagd, zij staan voor dezelfde uitdagingen als wij. Ze zijn voortdurend verbonden en verstoord door alles om hen heen. Het resultaat? Ze krijgen aandachtsproblemen, en die worden meestal behandeld met medicatie. Hun hersenen zouden soms gericht moeten zijn op één enkele taak.”

Hoe start je best met meditatie?

“Leg de lat niet te hoog, meditatie is geen wedstrijd. Zoals op alle domeinen van het leven geldt ook hier: wil je een activiteit beoefenen, dan moet je er tijd voor vrijmaken. Het is de bedoeling om een oefening aan te leren en er een dagelijkse uitdaging van te maken. Doe je oefening bijvoorbeeld ’s morgens 20 minuten en ’s avonds 20 minuten. Heb je geen tijd? Mediteer dan informeel, bijvoorbeeld onder de douche. Je neemt een ‘adempauze’. Dat is alleszins wat ik doe, maar iedereen heeft eigen behoeften en een eigen aanpak. Je kunt oefenen in een groep, via een applicatie, via een boek of via cursussen. Sommigen herhalen mantra’s, mediteren terwijl ze tuinieren of rondlopen. Het enige wat je nodigt hebt, is motivatie. Begin ermee en hou je eraan. Dat is het geheim.”

30.08.2022
door Bastien Craninx
Vorig artikel
Volgend artikel