gelukkig leven
Gezondheid

Prof. Dr. Mathieu Vandenbulcke: ‘Lang leven, gelukkig leven!’

04.04.2018
door Fokus Online

‘En ze leefden nog lang en gelukkig’. Zo eindigen de meeste sprookjes. Maar zijn mensen die lang leven ook gelukkig? Wanneer we het hen zelf vragen, blijkt dit meestal wel het geval.

Volgens een recente bevraging in opdracht van de Koning Boudewijnstichting kijkt de meerderheid van de 60’ers positief aan tegen het ouder worden. Dit sluit aan bij het gedachtegoed van Laura Carstensen, hoogleraar psychologie aan de universiteit van Stanford, dat stelt dat mensen zich minder inlaten met negatieve gevoelens naarmate het levensperspectief korter wordt. Bovendien blijkt een optimistische ingesteldheid één van de geheimen van het uitzonderlijk ouder worden.

De donkere kant

Maar ouder worden loopt niet altijd van een leien dakje. Als ouderenpsychiater ben ik getuige van de donkere kant van het verhaal. Eén op de tien 50-plussers heeft depressieve gevoelens. De zelfdodingscijfers bij oudere mannen zijn de hoogste van alle leeftijden. Sommigen verliezen hun vertrouwen in de samenleving en ontwikkelen paranoïde gedachten. Anderen worden dan weer overmand door doodsangst en grijpen naar pillen of alcohol. Daarnaast kan dementie een behoorlijke ravage teweegbrengen in het hoofd.

Stevig sociaal netwerk

Kunnen we er iets aan doen? Moeten we het lot ondergaan of kun je ertegen vechten, zoals Shakespeare zich afvroeg in Hamlet. In een spraakmakend artikel in het wetenschappelijk tijdschrift, The Lancet, berekenden specialisten dat één op de drie gevallen van dementie kan worden voorkomen of uitgesteld door preventieve maatregelen zoals gezond leven, bewegen en cognitieve reserve opbouwen door onderwijs of door bij te leren. Een stevig sociaal netwerk vormt bovendien een belangrijke bescherming tegen dementie, depressie en andere geestelijke gezondheidsproblemen. Een relevante en mogelijk ook troostende gedachte bij de confrontatie met ziekte en verlies, is dat gelukkig zijn niet hetzelfde is als zich goed voelen. Geluk heeft meer te maken met een gevoel van tevredenheid over het leven. De filosoof Nietzsche merkte reeds op dat er minder doodsangst is bij mensen die het leven ten volle geconsumeerd hebben. Een goed gevoel daarentegen hangt eerder af van het moment, van gezondheid en andere zaken die je minder in de hand hebt.

Een relevante en mogelijk troostende gedachte bij de confrontatie met ziekte en verlies, is dat gelukkig zijn niet hetzelfde is als zich goed voelen.

Leeftijdsgrenzen

Misschien wel de grootste vrees rond ouder worden, is om niet meer au sérieux genomen te worden wanneer de geest minder scherp wordt. Om een diagnose te worden in plaats van een persoon. Mensen verdienen beter, ze verdienen respect. Respect begint naar mijn gevoel bij het betrekken van deze mensen bij beleid en samenleving. De ‘vergrijzing’ wordt steevast voorgesteld als een probleem. Maar met een inclusief beleid kunnen 50-plussers misschien wel meer problemen oplossen dan ze er veroorzaken. Dit gebeurt reeds via vrijwilligerswerk of door in te springen voor de familie. Maar de vraag is of leeftijdsgrenzen in het algemeen gezond zijn. Sommige personen hebben zin om verder te doen wat ze gans hun leven graag gedaan hebben. Anderen willen nieuwe uitdagingen aangaan of in alle rust genieten van het pensioen. Zo hoort het ook. Geen keurslijf meer, maar wel de mogelijkheid om zelf keuzes te maken.

Tekst Prof. Dr. Mathieu Vandenbulcke, ouderenpsychiater aan de KU Leuven

Vorig artikel
Volgend artikel