Interview door Jerom Rozendaal

Peter Joosten: Revolutionaire innovatie in de zorginstellingen en ethiek

Peter Joosten noemt zichzelf biohacker. Voor overheden, ziekenhuizen en andere zorginstellingen houdt hij lezingen over de impact van technologische innovaties op de zorgsector en de ethische implicaties die daarbij komen kijken. Door technologische ontwikkelingen zal de gezondheidszorg er radicaal anders uitzien.

Een biohacker: wat is dat eigenlijk?

“Biohacker is een verwijzing naar de computerhackers in de jaren zeventig die inbraken in hard- of software, met het doel verbeteringen aan te brengen. Een biohacker breekt in op de menselijke biologie. De impact van technologie op de mens en zijn biologie: dat is mijn vak- en interessegebied. Technologische ontwikkelingen gaan razendsnel en de implicaties voor de zorginstellingen zijn enorm.”

Wat speelt er momenteel in de Nederlandse zorg?

“70 procent van mijn lezingen en seminars houd ik voor overheden en zorginstellingen. Dat komt waarschijnlijk omdat zij allemaal bezig zijn met de toekomst van de zorg, de implicaties van technologische ontwikkelingen, innovaties en de ethische vragen die dit oproept. Want er zijn belangrijke uitdagingen die op ons afkomen. Denk maar aan de sterke vergrijzing van de samenleving. Aan de andere kant zie je dat het steeds moeilijker wordt om zorgpersoneel te vinden. Zorgprofessionals beseffen dat het systeem in de huidige vorm op termijn onhoudbaar is en zoeken daarom naar oplossingen.” 

Over vijftig jaar gaan we periodiek naar een kliniek voor een check-up.

Welke oplossingen zie jij dan bijvoorbeeld voor de toekomst?

“Enerzijds kunnen technologische ontwikkelingen soelaas bieden door het zorgaanbod te verbeteren en efficiënter in te richten. Anderzijds kunnen we met preventie veel bereiken. Preventie krijgt steeds meer aandacht van overheden, zorginstellingen en zorgverzekeraars. Honderd euro besteed aan preventie heeft meer impact dan hetzelfde bedrag besteed aan genezing. Technologische ontwikkelingen kunnen overigens ook preventie verbeteren. Neem bijvoorbeeld een activity tracker, oftewel een stappen-teller. Die vertelt een mens of hij genoeg heeft gelopen of dat hij voor een betere gezondheid meer beweging nodig heeft.”

Het aantal technologische trends zal in de zorginstellingen ongetwijfeld stijgen.
Welke volgen er nog, denk je? 

“Een belangrijke trend is digitalisering, dat zien we in de gehele maatschappij. Denk bijvoorbeeld aan elektronische patiëntendossiers waarbij steeds makkelijker gegevens opgeslagen en geraadpleegd kunnen worden. Omdat er meer en meer digitale data beschikbaar zijn, kan kunstmatige intelligentie getraind worden. Daardoor kan de computer bijvoorbeeld een tumor in de CT-scan zelf herkennen. Kunstmatige intelligentie maakt automatisering mogelijk. Neem bloedanalyse: deze onderzoeken worden voor een groot gedeelte al door de computer uitgevoerd, er komt geen laborant aan te pas. Ik zie daarnaast in de toekomst ook kleinere ziekenhuizen voor me waarbij veel zorg doorgeschoven is naar huisartsenposten.

Door technologische ontwikkelingen wordt apparatuur steeds toegankelijker waardoor een patiënt niet langer naar het ziekenhuis hoeft voor controle, maar ook bij de huisarts terechtkan. Een deel van de zorg zal volgens mij ook naar huis verschuiven. Met sensortechniek kun je steeds meer. Zo worden er nu al bepaalde longmetingen thuis uitgevoerd en digitaal naar de specialist doorgestuurd.”

En wat zal er met de Nederlandse zorg gebeuren binnen pakweg vijftig jaar? 

“Op de langere termijn gaan wij periodiek naar een kliniek voor een check-up van onze gezondheid. In de voorliggende periode hebben verschillende sensoren in huis al data doorgestuurd naar deze kliniek. Zoals de activity trackers die jouw beweging en slaappatroon meten, of een sensor in het toilet die je gewicht en tevens ontlasting en urine meet en onderzoekt. Al deze gegevens worden door kunstmatige intelligentie geanalyseerd en bewerkt, waarna een robotadvies volgt. Dit advies kun je indien nodig nog met een fysieke arts bespreken. In zorginstellingen kunnen genetische modificaties doorgevoerd worden waardoor bijvoorbeeld organen herstellen en je als een beter mens naar buiten komt.”

Sensoren in huis gaan een steeds belangrijkere rol spelen in de gezondheidszorg.

revolutionaire innovatie als biohacker in zorginstellingen

In je boek Supermens kaart je ook de ethische vragen aan die verbonden zijn aan de verzorgingsstaat van de toekomst. Kun je een voorbeeld geven? 

“Mijn boek gaat over het potentieel van innovatie en technologie om de mens te verbeteren. Middelen die nu ingezet worden om een mens te genezen, kunnen ook ingezet worden om een mens te verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan pillen die je slimmer maken, een ring die je slaap meet, implantaten waarmee je kunt betalen of genetische modificatie waarmee je gespierder wordt. Hier zijn talloze ethische discussies aan verbonden. In hoeverre is het ingrijpen in de natuur ethisch verantwoord? Aan de andere kant komt ook de privacy in het gedrang door technologische innovaties en digitalisering.”

Hoe bedoel je dat?  

“Technologiebedrijven als Google of Apple kunnen op termijn mogelijk gezondheidsdiensten aanbieden op basis van sensormetingen van je smartphone of je internetgedrag. Aan de hand van deze gegevens kunnen steeds meer conclusies over je gezondheidstoestand gemaakt worden. Het is vervolgens de vraag wat deze technologiereuzen met je medische gegevens doen. Melden ze het als je risico’s hebt op bepaalde aandoeningen of moet je bij wijze van spreken voor deze service betalen?  Het is ook mogelijk dat zorgverzekeraars de hoogte van je zorgpremie koppelen aan bijvoorbeeld de data van je stappenteller. Bij meer beweging liggen de verzekeringskosten lager.

In Amerika en zelfs in Nederland worden auto’s vanbinnen uitgerust met een sensor die meet hoe snel je optrekt en afremt. Als je er een agressieve rijstijl op nahoudt, betaal je een hogere verzekeringsbijdrage. Dit zijn voortekenen dat ook de zorgverzekeraars weleens die kant op kunnen gaan. Ook dit is een behoorlijke inbreuk op de privacy. Het is uiteindelijk aan ons als samenleving en aan de politiek om hier een mening over te hebben en regels voor op te stellen.” 

Smart
fact

Hoe oud kan de mens in de toekomst worden, volgens jou?

”Mensen gaan steeds ouder worden en gezond ouder worden. In Silicon Valley wordt gezegd dat mensen over twintig jaar twee keer zo oud kunnen worden. Ik heb ooit een gesprek gehad met Aubrey de Grey, een Britse bio-informaticus aan de Universiteit van Cambridge, die stelt dat de eerste mens die duizend jaar wordt al geboren is. Zelf ben ik hier toch wat sceptischer over. Alhoewel we op bepaalde deelgebieden ver zijn, toont corona en de mate waarmee het ons overvalt ook de nietigheid van de wetenschap aan.”

27.02.2021
door Jerom Rozendaal

Ontdek meer

Vorig artikel
Volgend artikel