zorgpersoneel
Gezondheid

Personeelszorgen in de zorg

12.10.2022
door Bavo Boutsen

Het is een realiteit die steeds nadrukkelijker onder de aandacht wordt gebracht: de zorgsector schreeuwt om extra zorgpersoneel. Die aandacht is broodnodig, want dit heeft grote gevolgen voor de organisatie van de sector en de zorgverlening zelf.

zorgpersoneelCandice De Windt
Vlaamse Zorgambassadeur 

Hoe prangend is het tekort aan zorgpersoneel vandaag? 

“Meer dan prangend. Er zijn momenteel een 7000-tal vacatures in zorg en welzijn, waarvan ongeveer 4000 verpleegkundigen en zorgkundigen. Maar is er ook een groeiend tekort aan opvoeders en kindbegeleiders. Het aantal openstaande vacatures stijgt ook nog maandelijks, ook dat is een trend die duidelijk te zien is. Dit heeft te maken met de grote pensioneringsgolf in de sector, maar zeker ook met de zogenaamde verzilvering van onze maatschappij: het aantal 85-plussers neemt fors toe. Deze groep heeft in de praktijk veel te kampen met een gecombineerde pathologie en dus ook een verdere toename van de vraag naar (complexe) zorgtaken.”

Wat probeert u te doen om dit probleem aan te pakken? 

“We doen al heel veel en willen nog veel meer doen. Uiteraard moeten we blijven inzetten op de instroom van afgestudeerden uit het secundair onderwijs. Daarnaast moeten we ook meer inzetten op betaalde trajecten voor zijinstromers die een carrièreswitch willen maken, want die groep is echt wel aanwezig. Ook gaan we een grote communicatiecampagne lanceren rond het belang en de meerwaarde van zorg en welzijn. Ik droom ervan om – naar het voorbeeld van STEM – een sterk merk te creëren, dat op termijn ook geïntroduceerd kan worden in het onderwijs. Werk maken van die branding is volgens mij echt essentieel, omdat mensen nog te weinig capteren wat de mogelijkheden zijn binnen de sector.”

Wat is volgens u de belangrijkste reden dat de zorgsector als minder aantrekkelijk wordt beschouwd?  

“Enerzijds is dit te linken aan de invulling van de job. Van zorgpersoneel weten we dat ze een derde van hun tijd spenderen aan niet-verpleegkundige taken. Dat moeten we durven benoemen en aanpakken. Maar de beeldvorming is minstens even belangrijk. Die begint bij de mensen die in de sector aan de slag zijn, die gerust wat trotser mogen zijn op hun werk. Ook de randvoorwaarden die gekoppeld zijn aan de sector worden altijd op een negatieve manier belicht. Ik denk bijvoorbeeld aan de flexibilisering of het shiftenwerk. Heel wat mensen ervaren dit als positief, maar daar hoor je heel weinig over. Binnen de sector voel ik altijd zoveel passie en gedrevenheid, die moeten we leren uitstralen!”

werkkrachtenChristophe Mouton
CEO AZ Maria Middelares 

Hoe prangend is het tekort aan zorgpersoneel vandaag? 

“In mijn eigen organisatie, AZ Maria Middelares in Gent, lukt het nog om zorgpersoneel te vinden. Omwille van ons imago als innovatief ziekenhuis, de nabijheid van de stad met hogescholen en universiteit, alsook onze schaalgrootte voelen we dat we er nog steeds in slagen om mensen aan te spreken als potentiële werkgever. Daarnaast ben ik ook bestuurder in een aantal andere zorginstellingen, waaronder verschillende woonzorgcentra, en daar is het wel een acuut probleem. Hier raken de vacatures steeds moeilijker ingevuld. De woonzorgcentra doen wat ze kunnen. Daarbij is het soms noodzakelijk om buitenlandse zorgpersoneel te laten overkomen, ze de taal te leren en dan in te zetten in deze centra.” 

Wat probeert u te doen om dit probleem aan te pakken? 

“Naast ons innovatieve karakter spelen we in onze communicatie ook de maatschappelijke meerwaarde van een job bij ons uit. Dat deze strategie aanslaat zien we bij de aanwerving van niet-zorgpersoneel, zoals ingenieurs. Door het feit dat de gezondheidszorg meer data-driven wordt, zijn zij een groeiend deel van ons personeelsbestand. Zij verkiezen ons geregeld boven andere sectoren, omdat ze bij ons een duidelijke meerwaarde aan de samenleving kunnen bieden. Daarnaast proberen we ook te zorgen voor een zo nauw mogelijk contact met onderwijsinstellingen. Zij zijn een belangrijke factor voor het aantrekken van nieuw zorgpersoneel, niet enkel via stagiairs, maar ook job- en werkstudenten.”  

Wat is volgens u de belangrijkste reden dat de zorgsector als minder aantrekkelijk wordt beschouwd?  

“Het tekort zit in zowat alle domeinen, dus ik vraag me soms af of het probleem in onze sector wel zoveel groter probleem is dan in andere sectoren. Tegelijkertijd zitten we met een aantal duidelijke nadelen. Ten eerste draait de zorgsector natuurlijk 24/7, waardoor shiftensystemen onvermijdelijk zijn. Mensen daarvoor enthousiasmeren is in het huidige klimaat steeds moeilijker. Zo zijn shifts niet altijd te combineren met de klassieke uren van een kinderopvang of raken mensen die rekenen op het openbaar vervoer niet altijd ter plaatse in de vroege of late uurtjes. Daarnaast mag ook de hoge werkdruk, zeker door het stijgend ziekteverzuim sinds corona, niet onderschat worden.”

werkkrachten zorgpersoneelMargot Cloet
Gedelegeerd bestuurder Zorgnet-Icuro

Hoe prangend is het tekort aan zorgpersoneel vandaag? 

“Het vinden van voldoende medewerkers met de nodige kwalificaties is sinds lang een belangrijke kopzorg in de zorgsector. Twee jaar corona en een brandende arbeidsmarkt hebben het probleem exponentieel doen groeien. De schaarste is nu dermate groot dat ziekenhuizen en woonzorgcentra noodgedwongen zorgaanbod gaan afbouwen. Dat blijkt uit een bevraging die Zorgnet-Icuro in mei-juni deed bij zijn leden. Ziekenhuizen sluiten bedden op bepaalde afdelingen of woonzorgcentra voeren een opnamestop in. Er lijkt niet meteen beterschap in zicht. Er is de komende jaren nog altijd meer zorgpersoneel dat op pensioen gaat dan er jonge krachten afstuderen.”

Wat probeert u te doen om dit probleem aan te pakken? 

“We moeten bredere en structurele maatregelen nemen, met vele partners samen, om aan die allergrootste uitdaging van de toekomst het hoofd te bieden en ervoor te zorgen dat het probleem niet nóg groter wordt. We denken bijvoorbeeld aan het faciliteren van de inzet van jobstudenten en gepensioneerden, aan flexi-jobs en aan een aanpassing van de wet op de gezondheidsberoepen waardoor zorgpersoneel zich meer kan laten bijstaan en omringen met ondersteunende functies.”

Wat is volgens u de belangrijkste reden dat de zorgsector als minder aantrekkelijk wordt beschouwd?  

“Zorgberoepen worden door de meeste jongeren als zwaar gepercipieerd: er is avond-, nacht- en weekendwerk. De huidige jonge generatie, ook de artsen, kiezen voor een andere work-lifebalans. Doordat er zoveel vacatures blijven openstaan ontstaat er ook een vicieuze cirkel. De werkdruk voor zij die aan het werk zijn verhoogt, de job wordt nog zwaarder, waardoor nog meer jonge mensen afhaken. Het verwachtingspatroon van patiënten en cliënten is ook veel hoger geworden. Bovendien heeft ook de langdurige coronacrisis de aantrekkelijkheid van het beroep geen goed gedaan. Toch zien we hierdoor ook het omgekeerde gebeuren: net door corona maken sommige zijinstromers de overstap naar de zorg.”

Vorig artikel
Volgend artikel