Gezonde geest in gezond lichaam
Een gezond lichaam zorg ook voor een gezonde geest. Maar wat is er nodig om het lichaam gezond te houden? Een goede nachtrust, voldoende beweging en een juist voedingspatroon zijn daarbij de heilige drievuldigheid. Onze experts beschrijven vanuit hun eigen specialisatie hoe we gezonder kunnen leven. Zij hebben een gemeenschappelijke boodschap: het is nooit te laat om je levensstijl aan te passen.
Lieven Maesschalck
Kinesitherapeut en bewegingsexpert
Voor welke mentale nadelen kan een ongezond lichaam zorgen?
“Beweging heeft een impact op je weerbaarheid, je immuniteit en geestelijk welbehagen. Je zelfbeeld is beter. Lichamelijk en geestelijk welbevinden zijn een symbiose. Bij beweging ontstaan er metabole veranderingen in je lichaam. Hersenen stoten endorfine uit, een stof je die je een beter gevoel geeft. Het beste voorbeeld daarvan is misschien wel als je je ’s avond moe voelt en toch een stevige wandeling gaat maken. Nadien voel je je niet vermoeider, maar juist fitter en energieker. Een gelukkige atleet is nooit gekwetst.”
Welke voornaamste tips zijn er om een gezonder lichaam op te bouwen?
“Technologie heeft ons leven gemakkelijker gemaakt, waardoor we te weinig bewegen. Je moet investeren in beweging. Dat kun je bijvoorbeeld doen door gezamenlijk doelen te stellen, waardoor er een component van sociale verplichting bestaat. Denk bijvoorbeeld aan het lopen van de 10 miles van Antwerpen of samen fietstochten doen. Ook technologie kan ons helpen om meer te bewegen, zoals met een stappenteller. Mensen die van nature niet sportief zijn, kunnen het ook in kleine dingen zoeken. Doe kleine verplaatsingen per fiets of te voet. Neem op het werk de trap en niet de lift. Of ga in de tuin werken.”
Is het voor sommigen al te laat?
“Afgezien van uitzonderingen waarbij een mens fysiek niets meer kan doen, is het eigenlijk nooit te laat. Je kunt altijd beginnen, maar je moet bekijken wat je wel nog kunt doen en wat niet. Kun je niet meer lopen, dan kun je misschien wel nog fietsen. Kun je niet meer fietsen, dan kun je misschien nog zwemmen. Zelfs voor mensen die terminaal zijn heeft dagelijkse beweging zin en verhoogt het het mentale welbevinden. Ook leeftijd speelt geen rol. 80 is het nieuwe 60. We streven naar onsterfelijkheid. Bewegen is daarbij essentieel.”
Lynn De Merlier
Osteopate en voedingsadviseur
Voor welke mentale nadelen kan een ongezond lichaam zorgen?
“Een ongezond lichaam, wat het gevolg kan zijn van een slecht voedingspatroon, kan voor heel veel mentale problemen zorgen. Dat kan variëren van energieverlies tot chronische vermoeidheid en depressie. Er is vaak sprake van een vicieuze cirkel met een sneeuwbaleffect. Een slecht voedingspatroon betekent dat je niet de juiste bouwstoffen opneemt waaraan je lichaam behoefte heeft. Dat kan bijvoorbeeld invloed hebben op het aanmaken van hormonen. Zo wordt er minder serotonine, oftewel gelukshormoon, aangemaakt en dat kan in het slechtste geval tot depressie leiden.”
Welke voornaamste tips zijn er om een gezonder lichaam op te bouwen?
“Het belangrijkst is een correct, uitgebalanceerd voedingspatroon met de juiste hoeveelheden macro- en micronutriënten. Macronutriënten zijn de brand- en bouwstoffen voor je lichaam: vet, eiwitten en koolhydraten. Micronutriënten – vitaminen, mineralen en spoorelementen – zijn belangrijk voor celopbouw en -werking. Vaak is de consumptie van groenten en fruit ondermaats of wordt er erg eenzijdig gegeten. Ook zouden de meeste mensen meer vis of schaaldieren mogen consumeren. Daar zitten omega-3-vetzuren in die de hersenfunctie stimuleren. Meer informatie over een uitgebalanceerd eetpatroon kun je onder andere vinden op de website van het Vlaams Instituut Gezond Leven.”
Is het voor sommigen al te laat?
“Eigenlijk is het nooit te laat. Als er door jarenlang ongezond eten sprake is van structurele schade aan je lichaam, dan nog kun je met een gezond eetpatroon de zaak deels omkeren. Dat moet dan wel gebeuren in combinatie met veel beweging, een goede nachtrust en gezond leven in het algemeen. In mijn praktijk zijn er voorbeelden van mensen met prediabetes die dit volledig hebben kunnen omkeren. Belangrijk hierbij is echter de wil. Mensen weten vaak wel hoe het moet, maar hun voedingspatroon ook daadwerkelijk veranderen is iets anders. Het is soms makkelijker om een pilletje te nemen en op de aloude manier verder te leven dan je hele voedingspatroon om te gooien.”
Marie Vandekerckhove
Professor psychologie aan de Vrije Universiteit Brussel
Voor welke mentale nadelen kan een ongezond lichaam zorgen?
“Een ongezond lichaam heeft een impact op het mentale welbevinden en vice versa. Een depressie is ook gerelateerd aan een verstoord immuunsysteem en kan veroorzaakt worden door immuniteitsgebonden aandoeningen zoals artritis. Verhoogde vrijgave van stresshormonen werkt immuunverlagend en ontstekingsverhogend, en verzwakt zo de gezondheid. Levensvreugde en liefde verminderen stress. Tegelijk kan een aandoening het bewustzijn van de eigen sterfelijkheid verhogen, waardoor we meer betekenis en vreugde ervaren in het alledaagse. Elke kwetsbaarheid, ziekte of crisis is een kans om via het onvolmaakte leven nieuwe inspiratie op te doen, andere wegen in te slaan en een ander evenwicht te vinden.”
Welke voornaamste tips zijn er om een gezonder lichaam op te bouwen?
“Gezond leven met respect voor het biologische waak- en slaapritme van ons organisme, beweging en een gezonde voeding zijn van essentieel belang. Uit ons slaaponderzoek blijkt dat een goede nachtrust emotieregulerend werkt en de veerkracht en het immuunsysteem bevordert. Ben je uitgerust, dan heb je de volgende dag meer energie, meer concentratie en kun je gemakkelijker omgaan met emotionele stress gedurende de dag. Daarnaast is het cruciaal om te voelen wat je lichamelijke beleving je zegt. Dat werkt betekenisgevend en helpt het eigen verdriet en de kwetsbaarheid te aanvaarden en compassievol met jezelf en anderen om te springen. Piekeren vervreemdt je eerder van dit kompas.”
Is het voor sommigen al te laat?
“Het is nooit te laat. Er is altijd hoop. Vandaar dat ik het erg moeilijk heb met het idee van ‘uitbehandeld zijn’ bij psychisch lijden en met euthanasie als antwoord hierop. Bij psychisch lijden is er altijd hoop, de mogelijkheid om iets te verschuiven en te veranderen en te kijken naar wat wel nog kan. Mensen vallen niet met hun aandoening samen. Elke mens is in staat tot verandering en kan plotseling een nieuw perspectief ontdekken door een onverwachte gebeurtenis of ontmoeting, een inzicht, een ‘aha-erlebnis’ of het ervaren van menselijke warmte. Ook bij fysieke aandoeningen kan het veranderde bewustzijn het leven verdiepen en hierdoor de stemming verbeteren en het herstel bevorderen.”