verantwoordelijkheid
Gezondheid

Geen vrijheid zonder verantwoordelijkheid

21.10.2020
door Fokus-online.be

De notie van vrijheid bestaat al sinds het begin der tijden, maar wordt niet altijd op gelijke hoogte gezet met die van verantwoordelijkheid. Nochtans zijn beiden nauw met elkaar verbonden: er is geen vrijheid zonder verantwoordelijkheid.

Het is niet alleen een kwestie van individuele verantwoordelijkheid, maar ook van collectieve verantwoordelijkheid. De huidige crisis heeft het belang daarvan nog vergroot.
We zijn allemaal onderworpen aan enkele beperkingen binnen de strijd tegen COVID-19. Deze zijn vaak verplichtingen die heel wat burgers als een belemmering van hun vrijheden ervaren.

Morele verplichting

Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen noodzaak, dus iets dat niet anders kan – het feit dat de aarde om de zon draait – en een verplichting. Waarbij je evenwel vrij bent om die niet te respecteren. Maar ook, en dat is heel belangrijk, dat je vrij bent om het ‘de jouwe te maken’. Ik ben steeds vrij om een gedwongen maatregel als morele verplichting te accepteren. Als ik me bewust ben van het feit dat morele verplichtingen mijn vrijheid niet beperken, maar er een uiting van zijn, kan ik deel uitmaken van een proces van verantwoordelijkheid dat in de eerste plaats individueel is.

Ik voel me vaak betrokken bij mensen die dicht bij me staan, met hen wil ik solidair zijn. In dat geval spreken we over ‘warme of korte solidariteit’. Daarbij voelen we genegenheid, empathie voor diegenen die we helpen. We plaatsen ons in hun schoenen. Er zijn bijvoorbeeld maar weinig mensen die weigeren een masker te dragen als ze een bejaard of ziek familielid bezoeken.

“Als we de mensen die we helpen goed kennen, is het gemakkelijker om solidair te zijn. We zouden dezelfde houding moeten aannemen ten opzichte van degenen die ver van ons staan.”

Van individuele naar collectieve verantwoordelijkheid

De ‘koude of lange’ vorm van solidariteit is wellicht moeilijker te aanvaarden. Die wordt gefinancierd met belastingen en sociale bijdragen, en het is niet altijd duidelijk of ze wel goed worden gebruikt. Soms vragen we ons zelfs af of degenen die ervan gebruikmaken onze financiële bijdragen wel verdienen. De verleiding om over anderen te oordelen is groot, vooral in tijden van crisis. Deze solidariteitsvorm vereist een verschuiving van individuele verantwoordelijkheid naar collectieve verantwoordelijkheid. Met het ontwikkelen en onderhouden van een systeem van sociale bescherming dat iedereen ten goede moet komen, of zou moeten komen.

Dezelfde breekbaarheid

Als we de mensen die we helpen goed kennen, is het gemakkelijker om ze te begrijpen, om hun zwaktes te accepteren en om solidair te zijn. We zouden dezelfde houding moeten aannemen ten opzichte van degenen die ver van ons staan. Om dit te doen, moeten we afzien van vooroordelen, ons ervan bewust zijn dat anderen precies zoals wij zijn. Getroffen door dezelfde kwetsbaarheid, dezelfde breekbaarheid.

Dan dragen we onze maskers niet langer enkel voor onze naaste familie, maar ook om deel te nemen aan een wereldwijde solidariteitsbeweging. Dan dragen we bij aan een sociale zekerheid, zonder enige beperking of selectiviteit te eisen die sommigen zouden uitsluiten op basis van wat ze verdienen.

Vorig artikel
Volgend artikel