Feit en fabel van groene cosmetica
De trend naar natuurcosmetica en biologische verzorgingsproducten gaat samen met een grotere waarheidsvinding bij de consument en een wetenschapsgedreven productontwikkeling. Toch staat ‘natuurlijk’ niet per definitie gelijk aan veiliger en beter.
In de jaren 80 moesten cosmetica vooral de zintuigen strelen met een heerlijk aroma en een aantrekkelijke kleur. Vanaf de nineties werd ‘textuur’ het buzzword. Post-corona zijn consumenten vertrouwd geraakt met het opzet en de resultaten van klinisch onderzoek. Ze vragen wetenschappelijk bewijs voor de werkzaamheid en veiligheid van de producten die ze aankopen, ziet Louise McBride van onderzoeks- en ontwikkelingsbedrijf ScandiDerma. “Mensen willen geen afweging meer maken tussen doeltreffendheid, veiligheid en duurzaamheid. Ze vragen zowel wetenschappelijke garanties als bewust ontwikkelde producten.”
ScandiDerma is een van de 17 Europese partners in het InnCoCells-project dat wetenschappelijk gevalideerde, veilige cosmetica-ingrediënten wil ontwikkelen uit plantencelculturen. “Via biowetenschappelijk onderzoek vinden we natuurlijke ingrediënten als het ware opnieuw uit in het laboratorium”, zegt Louise McBride. “Met een bewezen effectiviteit en zonder het milieu extra schade toe te brengen, want claims als ‘organisch’ en ‘groen’ worden soms overgebruikt in marketing.” Heel wat producenten spelen gretig in op de vraag van de moderne consument naar natuurlijke producten. Maar biologisch betekent niet automatisch duurzaam. “Een avocado is een prachtig natuurlijk basisingrediënt voor een zalf of een shampoo. Alleen moet je er ook bij stilstaan hoe die vrucht gekweekt, geoogst en vervolgens getransporteerd wordt.”
Producenten zijn beter eerlijk en transparant over het traject maar ook over het maakproces achter hun producten, vindt McBride. Elk ‘natuurlijk’ product is namelijk het resultaat van engineering. “In onze eigen huidverzorgingslijn gebruiken we bijvoorbeeld de arctische chaga-paddenstoel, die gebruikt wordt in de oude volksgeneeskunde van de inheemse Noorse Sami-bevolking. Het ingrediënt komt uit de natuur, maar wordt wel gekweekt en verwerkt in een laboratorium waardoor het een duurzamer ingrediënt is voor cosmetisch gebruik. Het is de taak van de industrie om dat goed uit te leggen aan de consument.”
Als consument mag je ervan uitgaan dat de producten van firma’s die de Europese wetgeving volgen, volkomen veilig zijn.
Professor emeritus farmaceutische wetenschappen Vera Rogiers (VUB) stelt vast dat Europese producenten grote inspanningen doen om betrouwbare en gezonde producten te ontwikkelen. “Als consument mag je ervan uitgaan dat de producten van firma’s die de Europese wetgeving volgen volkomen veilig zijn. Het gevaar schuilt in de middeltjes die ongecontroleerd worden aangeprezen op het internet. Onder andere in de VS is de wetgeving voor cosmetica verouderd. Ingrediënten die hier al enige tijd verboden zijn, zijn daar soms nog perfect legaal. Op het internet wordt echter geen onderscheid gemaakt. Op die manier komen vaak foutieve verhalen tot stand over ‘toxische’ en ‘gevaarlijke’ ingrediënten in onze cosmetica.”
Bij producten die het label ‘100 procent natuurlijk’ of ‘98 procent biologisch’ dragen, trekt de professor evenwel de wenkbrauwen op. “De producten die vandaag op de markt komen, zijn nauwelijks ‘groener’ dan cosmetica die decennia terug werden ontwikkeld. Er gebeuren vandaag weliswaar heel wat inspanningen rond verpakkingen en ecologische voetafdruk, maar de ingrediënten en formules zijn quasi hetzelfde gebleven.”
De ingrediëntenlijst op de verpakking levert daarvoor het bewijs, legt prof. em. Vera Rogiers uit. Ingrediënten worden er altijd opgesomd in dalende volgorde van concentratie. Plantenextracten en natuurlijke ingrediënten staan altijd onderaan gerangschikt. “Logisch ook als je bedenkt dat plantenextracten een groenbruine kleur hebben, terwijl we van een crème verwachten dat die romig wit is. Dan kun je eenvoudigweg geen hoge concentratie aan kruiden of planten inbrengen.”
Wie zelf in zijn keuken aan de slag wil met vermalen brandnetel of gestampte kamillebloesem, mag van de professor gerust zijn gang gaan, zolang die smeersels maar beperkt blijven tot de eigen huid. “Weet wel dat je dat zelfgemaakte ‘natuurlijke’ zeepje of crème niet op de markt kunt brengen zonder een uitvoerig toxicologisch dossier dat de veiligheid moet waarborgen.”