Burn-on: Blijven branden tot het vuur dooft

Een burn-on is als tegen 200 kilometer per uur op een muur afstevenen, wachtend op de crash. Maar anders dan bij een burn-out blijft die gewoon uit. Aan de basis van deze uitputtingsslag liggen niet zozeer werkproblemen, wel een innerlijke strijd. 

Mieke Lannoey was een bevlogen hulpverlener in de geestelijke gezondheidszorg tot een burn-out haar tot stilstand dwong. In haar jongste boek Burn-on schrijft Lannoey over het nieuwe klinische beeld van de functionerende burn-out. “Net als burn-out is burn-on een werkgerelateerde aandoening, gekenmerkt door een chronische en vooral psychische uitputting”, vertelt de auteur. “Die afmatting wordt echter gecamoufleerd door een extreme werkdrive. Mensen met een burn-on ervaren hun werk als dé centrale factor in hun bestaan. Het lijkt vaak het enige element in hun leven waarvoor ze nog energie kunnen opbrengen.” 

Toch is de basis van het probleem niet zozeer beroepsmatig, verduidelijkt Lannoey, wel de manier waarop met werk wordt omgegaan. “Wie in een burn-on zit, heeft een extreme drang tot (zelf)optimalisatie en prestatie. ‘Aan’ staan is een tweede natuur geworden. Die innerlijke modus schept het onvermogen om nog mentaal aanwezig te zijn in het hier en nu. Er vindt een implosie plaats die gepaard gaat met gevoelens van innerlijke leegte, zelfvervreemding en zinloosheid.” Een burn-on leidt weliswaar niet tot een acute inzinking of crash, tekent Lannoey aan. “In het geval van een burn-on blijf je doorgaans functioneren, vaak puur op wilskracht. Staande blijven is existentieel, het is een doel op zich geworden. Juist omdat er geen duidelijke crash volgt, duurt de ontkenning voort. Daardoor blijven levensnoodzakelijke veranderingen achterwege.” 

Een belangrijke eerste stap om het proces een halt toe te roepen, is om de alarmsignalen te herkennen, zegt zelfvertrouwen- en perfectionismecoach Wim Annerel. In zijn praktijk dienen zich wekelijks mensen aan met de symptomen van een burn-on. “Ze zijn dwangmatig gefixeerd op professionele prestaties. Tegelijk voelen ze zich permanent onbekwaam en ontoereikend.” Een hoge werkdruk en veeleisende baas zijn niet bevorderlijk voor de situatie, maar de oorzaak ligt dieper. “Het belangrijkste onderliggende patroon is perfectionisme of bevestigingsdrang”, stelt Annerel vast. “Een risicogroep voor burn-on zijn mensen die de lat voor zichzelf heel hoog leggen en die kampen met een vorm van controledrang of faalangst. Ze vertonen vaak piekergedrag, vinden het lastig om keuzes te maken en hebben een (te) groot verantwoordelijkheidsgevoel.” 

Met deze onbewuste innerlijke motieven gaat Annerel in zijn praktijk aan de slag. “Een effectieve coaching gaat een stuk verder dan het goede voornemen om ‘nee’ te leren zeggen tegen de baas. Het is essentieel om dat onbewuste te exploreren: waarom vinden mensen het zo belangrijk wat anderen van hen denken? Hoe genieten ze meer van het moment? Wat telt er écht in het leven? Het antwoord op die vragen kan een tegengewicht bieden voor het verstikkende gevoel om op de automatische piloot te leven.”