Zo loopt de eerste schooldag op rolletjes
De overgang naar kleuterklas, basisschool of middelbare school kan best angstaanjagend zijn. Zowel voor kinderen als hun ouders verandert er veel. Hoe bereid je je kind het beste voor?
Marlies Pype
Directeur kleuterschool Heilige Familie, Sint-Niklaas
Wat zijn de grootste sociale veranderingen voor kinderen die de overgang maken?
“Vooral voor kinderen die nooit naar de crèche gingen zal de plotse aanwezigheid van leeftijdsgenootjes een aandachtspunt zijn. Van de ene dag op de andere moeten ze leren om aandacht en speelgoed te delen. Het kindje moet leren dat de juf ook voor twintig andere kinderen moet zorgen en dat hij of zij niet altijd in het middelpunt kan staan. Ze moeten er bovendien in slagen om een band op te bouwen met andere leerkrachten of ouders die als vrijwilliger de eetzaal draaiende helpen houden. Het is ook het moment waarop kinderen voor het eerst meer vergeleken worden met leeftijdsgenootjes en ze opdrachtjes moeten uitvoeren. Het verschil in maturiteit komt snel tot uiting.”
Wat zijn de grootste praktische veranderingen?
“Routines worden belangrijker zodra een kind de kleuterklas binnenstapt: de kinderen komen samen in de klas, gaan in de kring zitten en eten ’s middags hun boterhammen op. Die structuur creëren is een belangrijke voorwaarde om kinderen zich veilig te doen voelen in de klas. Ze moeten plots ook meer zelfstandigheid aan de dag leggen. Als je kind een jas draagt die hij zelf kan aan- en uittrekken, vermijd je dat hij hulpeloos op assistentie van de juf moet wachten. Geef een tutje of knuffel mee, zodat ze een link met thuis hebben, en start met halve dagen als je merkt dat ze heel moe thuiskomen. Naar school gaan is vermoeiend en niet alle scholen hebben slaapklasjes.”
Wat kunnen ouders nog doen om die overgang zo soepel mogelijk te laten verlopen?
“De eerste dagen in de kleuterschool zijn voor elk kind een overdonderende ervaring. Als je merkt dat ze na een week nog steeds onzeker worden zodra de schoolpoort in zicht komt, spreek je best de juf of zorgcoördinator aan. Leg elke avond uit hoe de schooldag er zal uitzien en hou het afscheid aan de schoolpoort kort. Zorg ervoor dat je kind thuis alle ruimte krijgt om zijn emoties te ventileren. Leg uit dat verandering vaak gepaard gaat met onzekerheid, maar dat het soms nodig is om vertrouwde patronen los te laten. Erken de negatieve gevoelens van je kind. Leg uit dat het helemaal oké is om verdriet te voelen. Het slechtste wat je kunt doen, is zeggen dat school áltijd leuk moet zijn.”
Pedro De Bruyckere
Pedagoog
Wat zijn de grootste sociale veranderingen voor kinderen die de overgang maken?
“De meeste scholen bereiden die overgang goed voor. De oudste kleuters krijgen de kinderen van het eerste leerjaar op bezoek, en zelf gaan ze ook al eens langs in de ‘grote school’ om koudwatervrees te snel af te zijn. Als je het gevoel krijgt dat je kind nog niet klaar is voor die grote stap en ook de leerkracht zich zorgen maakt, is het raadzaam om na te gaan hoe dat komt. Misschien is je kind nog net iets te jong. Op die leeftijd evolueert een kind zodanig snel dat zes maanden vaak een wereld van verschil betekenen. Wat extra steun van school of CLB kan een kleuter over het laatste struikelblok helpen. Voor andere kinderen is de stap naar het eerste leerjaar misschien echt nog te groot.”
Wat zijn de grootste praktische veranderingen?
“De derde kleuterklas lijkt al een beetje op het eerste leerjaar. De kleuters worden voorbereid zodat de overstap niet te groot is. Om hen daarbij te helpen werd de leerplicht vorig jaar teruggebracht van zes jaar naar vijf jaar. Ieder kindje moet verplicht 290 halve dagen in de derde kleuterklas aanwezig zijn, net om de aanpassing met het eerste leerjaar te vergemakkelijken. In de kleuterklas was structuur al belangrijk, en die wordt telkens wat strikter. Ze zullen gaandeweg nieuwe dingen leren en het wonder van lezen, schrijven en rekenen ontdekken. De meeste kinderen voelen zich er klaar voor om die vaardigheden langzaamaan te ontplooien, meer nog, ze hebben er nood aan.”
Wat kunnen ouders nog doen om die overgang zo soepel mogelijk te laten verlopen?
“Werk aan een stimulerende omgeving voor je kind. Betrek je zoon of dochter bij dagelijkse dingen en daag hen uit om zelf op zoek te gaan naar oplossingen: laat hen zelf de brooddoos vullen, hun kleren uitkiezen of de turnzak klaarmaken. Het zijn allemaal manieren om het proces van schoolrijpheid te bevorderen. De opdrachten in oefenblaadjes en vakantieboekjes zijn maar een klein onderdeel van schoolrijpheid. De meeste kinderen willen echt wel leren, ook al was de cocon van de kleuterklas leuk. Toon positieve interesse en als er toch iets scheelt, spreek dan snel genoeg de juf of meester aan. Het is niet voor niks dat de meeste scholen al vrij vroeg in het jaar ouderavonden organiseren.”
Inge Deschuytter
Maatschappelijk werker bij CLB Gent
Wat zijn de grootste sociale veranderingen voor kinderen die de overgang maken?
“In het middelbaar wordt hun sociale leven plots complexer. Ze gaan van één leerkracht naar tien verschillende klasfiguren met allemaal hun eigen persoonlijkheid en manier van lesgeven en examineren. Sommige kinderen gaan van een dorpsschooltje naar de grote school in de stad. Soms gaan hun vriendjes mee, soms zijn ze alleen. Het vergt emotionele souplesse om die indrukken te verwerken, zeker aangezien er hormonaal al zoveel beweegt. Kinderen die in het lager onderwijs faalangst ervaarden zullen de overgang mogelijk nog intenser voelen. Die eerste maanden maken ze een maturiteitsproces door. In september zijn het vaak nog kinderen, zeker de jongens, maar tegen Nieuwjaar zijn het pubers.”
Wat zijn de grootste praktische veranderingen?
“Leren studeren is de grootste uitdaging. Kinderen moeten ervaren hoe ze specifieke vakken best studeren, en inschatten in hoeverre ze de leerstof onder de knie hebben. Sommigen zijn er snel mee weg, anderen hebben begeleiding nodig. De meeste scholen bieden een paar keer per week huiswerkbegeleiding of leerateliers aan waarin de kinderen studiemethodes bestuderen. Ook de input van ouders is onmisbaar, zeker in het eerste semester. Help je kind bij het huiswerk en voorbereidingen op de toetsen. Bij twijfel: spreek de vakleerkracht aan en vraag hoe je dat specifieke vak het best studeert. Vakken veranderen ook inhoudelijk en jouw studeertechniek is misschien niet langer de beste methode.”
Wat kunnen ouders nog doen om die overgang zo soepel mogelijk te laten verlopen?
“Formuleer een concreet antwoord op alle mogelijke vragen die je kind heeft: waar moet ik de eerste dag naartoe? Waar eet ik? Kan ik warm eten? Met wie ga ik in de klas zitten? Bezoek verschillende scholen en vergelijk. Sommige kinderen gaan het liefst naar een kleine school, andere naar grootstedelijke mastodonten. Begeleid het keuzeproces dat je kind doormaakt en kijk naar zijn of haar talenten en capaciteiten. Als je te hoge eisen stelt en je je kind bijvoorbeeld per se in de Latijnse wil inschrijven, dan is de kans groot dat een succeservaring uitblijft omdat de schoolresultaten tegenvallen, wat het zelfvertrouwen schaadt. Nog een tip: schrijf je zo snel mogelijk in op Smartschool.”