Waarom moeder en (de ongeboren) baby baat hebben bij foliumzuur

Een supplement met foliumzuur of vitamine B9 wordt aangeraden aan alle vrouwen die zwanger willen worden en zwanger zijn, minstens tot het einde van het eerste trimester, zegt Dr. Michael Ceulemans van de onderzoeksgroep Klinische Farmacologie en Farmacotherapie van de KU Leuven. “Bij zwangere vrouwen speelt foliumzuur onder meer een rol bij de aanmaak van rode bloedcellen. Wanneer vrouwen zwanger zijn, verhoogt de aanmaak van die rode bloedcellen en is de nood aan foliumzuur hoger dan wat ze via de voeding binnenkrijgen. Specifiek voor het kind betekent de inname van foliumzuur dat de kans op bepaalde aangeboren afwijkingen sterk verkleint. Bij de zogenaamde neurale buisdefecten is dat zelfs met 50 tot 70 procent.” 

Die neurale buisdefecten verhinderen dat de hersenen en het zenuwstelsel van de baby zich goed ontwikkelen. De gevolgen kunnen zeer verschillend zijn, gaande van vrij onschuldig (helemaal geen klachten) tot bijvoorbeeld blaasproblemen die een grote impact hebben op het dagelijks functioneren, omdat ze dagelijks sonderen vereisen. “Zo’n drie à vier weken na de bevruchting is een cruciale fase, dit is de periode dat de neurale buis sluit”, legt Ceulemans uit. “Vaak is dat nog voordat de vrouw weet dat ze zwanger is. Wil je absoluut zeker zijn dat je profiteert van het foliumzuur, moet je het dus al beginnen te slikken voordat je zwanger bent. Liefst zelfs zeker een maand op voorhand, zo bouw je voldoende reserve op. Een slimme vuistregel: zodra de kinderwens concreet wordt en je stopt met het gebruik van voorbehoedsmiddelen, start je best met het gebruik van foliumzuursupplementen. Vraag hierover raad aan je arts, apotheker of vroedvrouw.”

Maar ook in volgende stadia van de zwangerschap, na het sluiten van de neurale buis, kan foliumzuur een gunstige invloed hebben. Ceulemans: “Zo zijn er ook aanwijzigingen dat er bijvoorbeeld minder cardiovasculaire afwijkingen zijn, al is daar voorlopig nog wel iets minder doorslaggevend bewijs voor. Er wordt in elk geval nog voortdurend onderzoek gedaan naar de positieve effecten van foliumzuur tijdens de zwangerschap.” 

Ons lichaam kan zelf geen foliumzuur aanmaken, maar deze vitamine komt wel voor in heel wat soorten voeding, onder meer in bladgroenten, kiwi’s en volkorenproducten. “Alleen is die hoeveelheid te klein om de behoefte tijdens de zwangerschap af te dekken”, zegt de wetenschapper. “Dat kan je dus enkel oplossen via voedingssupplementen. De wetenschap weet ondertussen al goed dertig jaar lang dat foliumzuur aan te raden is aan alle (bijna) zwangere vrouwen. Het is ook een zeer goedkoop middel, het is verkrijgbaar zonder voorschrift en je kunt het bij elke apotheek gaan halen. Het probleem is dat vrouwen er vaak te laat mee beginnen, ook al omdat veel vrouwen pas een week of zes à acht na de bevruchting voor het eerst hun gynaecoloog zien die hen op de voordelen van foliumzuur kan wijzen. Wie dus een kinderwens heeft, start best al voor de bevruchting met foliumzuur te nemen.” 

Zoals steeds bij medische zaken is het zeker ook een goed idee om dit allemaal eerst nog eens even af te checken bij je dokter, gynaecoloog, apotheker of vroedvrouw. “Foliumzuur is wateroplosbaar, dus als je er te veel van neemt, verlaat dat het lichaam via de urine. De aanbevolen dagelijkse dosis voor zwangere vrouwen is 0,4 milligram. Wel wordt aangeraden om niet meer te nemen dan nodig is. Op eigen houtje hoge(re) dosissen foliumzuur gebruiken, kan bijvoorbeeld een tekort van vitamine B12 maskeren.”

Maar anderzijds zijn er ook vrouwen die net baat hebben bij hogere doses, zegt Ceulemans, bijvoorbeeld als er in de familie een voorgeschiedenis is van aangeboren afwijkingen, zoals spina bifida (open ruggetje), of in geval van suikerziekte of het gebruik van bepaalde geneesmiddelen. “Maar dat zijn dus zaken die je best op voorhand even met je zorgverlener bespreekt. Dan weet je meteen waar je aan toe bent. Check zeker ook de website www.gezondzwangerworden.be. Dat is een site van de overheid met allerlei tips en weetjes over onder andere foliumzuur, maar ook bijvoorbeeld over gezonde voeding en de nefaste gevolgen van alcohol en roken op de zwangerschap.” 

Wil je als zwangere vrouw bijdragen aan het verzamelen van meer kennis over geneesmiddelen en zwangerschap? Meld je dan aan voor deelname aan het BELpREG project dat onderzoek doet aan de hand van online vragenlijsten tijdens de zwangerschap en in de eerste 8 weken na de bevalling. 

Om je deelname te starten, surf naar https://belpreg.be/aanmelden-voor-je-eerste-vragenlijst/. Meer info vind je via www.belpreg.be of de BELpREG social media (Facebook en Instagram).