Respect als basis van een goede opvoeding
Zelfreflectie is essentieel
In de workshops, die ze samen met haar partner Marc Swerts verzorgt, begeleidt Ingrid Franx ouders in het communiceren met hun kind. “Zelfreflectie is essentieel om een band met een kind op te bouwen”, aldus Franx. De gezinscoach baseert zich hiervoor op de bekende Gordonmethode die vooral draait om begrip en wederzijds respect. “Om ouders en kinderen te verbinden, is het cruciaal om (actief) te luisteren. Het nodigt je uit verder te kijken dan het ‘lastige’ gedrag van je kind en geeft de kans je gezin als ‘team’ te zien.”
Jantine Peters beaamt dit: “Voor mij is de vaardigheid ‘actief luisteren’ het hart van de Gordonmethode.” Peters is werkzaam als coach en trainer vanuit de Gordonmethode en schreef er voor ouders het boek Liefdevol communiceren met jonge kinderen over. “Behalve het gedrag van je kind zie en hoor je ook de achterliggende gevoelens en behoeften. Hoewel je niet alle gedrag acceptabel vindt, heb je altijd begrip voor die achterliggende gevoelens en behoeften.”
Gelijkwaardigheid
Gordon werkt altijd vanuit een gelijkwaardigheid met respect waarbij de ouder zijn of haar natuurlijke autoriteit inzet en macht vermeden wordt. En dus wordt er ook niet gebruikgemaakt van straffen of belonen. “Je wilt dat je kinderen hun eigen inzichten ontwikkelen. Een machtspositie zou een kind in de ‘mindere positie’ zetten, wat een negatieve impact heeft op het zelfbeeld en de vorming van de identiteit”, aldus Franx. Peters vult aan: “Ouders en kinderen zijn wel gelijkwaardig, maar niet gelijk. Kinderen zijn nog in ontwikkeling en het zijn de ouders die binnen de relatie het klimaat scheppen en situaties hanteren.”
Heb altijd begrip voor die achterliggende gevoelens en behoeften.
Goed en slecht
Maar hoe leer je een kind dan wat ‘goed en slecht’ is? “Een kind leert vooral van het voorbeeld dat jij als ouder geeft”, legt Peters uit. “Als je kind iets doet wat ‘slecht’ is voor een ander, dan kun je je kind wijzen met respect op het gevolg van diens gedrag. Bijvoorbeeld: ‘Je duwde Raymond heel hard en toen viel hij om en nu moet hij huilen.’ Als een kind daar aandacht voor heeft, kun je samen gaan kijken hoe je die ander kunt troosten.”
Kinderen kunnen zowel verbaal als non-verbaal ongewenst gedrag vertonen. Zo kunnen ze met dingen gooien, bijten, slaan… “Roep niet vanaf een afstand maar ga naar je kind toe, maak oogcontact, kom ertussen om schadelijk gedrag te begrenzen – bijvoorbeeld door de handen van een kind tegen te houden – terwijl je je kind verbaal confronteert. Ook daarna ben je er voor je kind”, legt Franx uit. “Luister zeker naar de gevoelens en gedachten van weerstand die bij je kind ontstaan.” Dat bevestigt Peters: “Toon daar altijd begrip voor. Gevoelens mogen er zijn.”
Ontladingsgedrag
Als je hebt ingegrepen, kan het kind zogenoemd ‘ontladingsgedrag’ vertonen zoals huilen of razen. Daar hoef je als ouder niet zozeer verbaal op te reageren, hoe graag je dat soms ook zou willen. “Laat dat gedrag er zijn en blijf op een liefdevolle manier met respect aanwezig bij je kind”, aldus Franx. “Tenzij je kind dingen gaat vernielen of een ander pijn doet”, vult Peters aan. De oorzaak kan niet altijd meteen worden achterhaald en de ouder hoeft dit gedrag niet als ‘lastig’ te zien, maar liever als een duidelijk signaal. “Namelijk dat het kind onvervulde behoeften of sterke emoties ervaart.” Je zou dit gedrag dus eigenlijk kunnen zien als een hulpmiddel naar een sterkere band. Je bent er voor je kind, juist als je kind het moeilijk heeft.
Beter preventief dan remediërend
Franx raadt aan de methode op tijd in de opvoeding te integreren omdat het beter preventief dan remediërend werkt. Maar dat maakt de methode niet minder nuttig voor volwassenen. Het is inzetbaar voor alle relaties. Franx: “Als ouder leer je kritisch kijken naar jezelf en krijg je inzichten in je eigen waarden en noden waardoor je ook je eigen grenzen leert kennen en aangeven. Dat kun je zelfs in je professionele leven inzetten.” Peters beaamt dit: “Deze methode gaat ervan uit dat ‘de meeste mensen deugen’. Je leert het goede zien in ieder mens en ontwikkelt begrip voor gedragingen van mensen, omdat het vaak voortkomt uit onvervulde behoeften of een heftige emotie.”