Spelen: Kinderen zijn elkaars eerste opvoeders
De kinderen als zombies verankerd aan een tablet of smartphone. Ouders die tot vervelens toe herhalen ‘ga toch eens buiten spelen’. Wie kinderen heeft, herkent het wellicht al te goed. En toch moeten we blijven motiveren want ‘samenspelen’ sterkt een kind in zijn opvoeding. En wat met die tablet? We legden onze vragen even neer bij drie experts.
Annelies Bergmans
EXPOO (Expertisecentrum Opvoedingsondersteuning van de Vlaamse Overheid
Hoe belangrijk is samenspelen in een opvoeding?
“Ze ontdekken vanaf de geboorte geleidelijk aan hun eigen ‘ik’. Aan het echt kunnen samenspelen, gaat een heel proces vooraf. Peuters zijn nog niet in staat om rekening te houden met anderen. Geleidelijk aan neemt het empathisch vermogen toe en leert een kind om het onderscheid te maken tussen zichzelf en anderen. Kinderen leren stilaan om zich in een speelkameraadje te verplaatsen en te groeien naar samenspel. Van spelen naast elkaar, komen ze tot spelen met elkaar. Vanaf een jaar of drie, vier zie je een rollenspel ontstaan: ‘Ik ben de mama en dan ben jij mijn kindje en moet jij luisteren naar mij’. Daar komt ook regelmatig ruzie om het hoekje kijken. Kinderen de kans geven om zelf uit het conflict te komen, laat hen toe hun sociale vaardigheden te ontwikkelen.”
Hoe kunnen we kinderen het beste motiveren om samen te spelen?
“Als ouder kun je er zorg voor dragen dat je kind regelmatig de kans krijgt om met andere kinderen in contact te komen. In de kinderopvang, in de kennissenkring, in de buurt, in de speeltuin, in spel- en ontmoetingsruimtes… Van kleine een-op-een momentjes tot momenten in grotere groepjes waar het spel in vrijere situaties kan groeien. Ga op zoek naar een goede balans tussen het ondersteunen van het spel, zonder er te veel tussen te komen. Zelfvertrouwen is een belangrijk element om samen te kunnen spelen met andere kinderen. Een zelfzeker kind durft los te laten en de ander te volgen in het spel, of kan op andere momenten het initiatief nemen terwijl het toch rekening houdt met de vriendjes.”
De tablet is niet meer weg te denken. Hoe integreer je technologie op een positieve manier in je opvoeding?
“De tablet betekent voor veel kinderen en jongeren speelmogelijkheden op elk moment en in elke omstandigheid. De sociale media zijn een middel om constant met vrienden in contact te blijven, waarbij afstand veel minder een rol speelt dan vroeger. Voor de huidige jonge generatie is dit een heel natuurlijk gegeven. (Groot)ouders, opvoeders en leerkrachten zien dat anders. Zijvergelijken meer met vroeger.Het is belangrijk om je kind de kansen te geven om met deze nieuwe media te leren omgaan. Het beste wat je als ouder kunt doen is je kind weerbaar maken, ook wat betreft het gebruik van het internet. Dit doe je door met hen te praten, afspraken te maken en belangstelling te tonen voor wat ze online doen.”
Johan Meire
Onderzoekscentrum Kind en Samenleving
Hoe belangrijk is samenspelen in een opvoeding?
“Samenspelen wil zeggen: vragen of je mag meedoen, vrienden maken, een groep vormen. Door samen dingen te verzinnen bouwen kinderen hun eigen spelcultuurop: ‘de vloer is lava!’. Typisch aan spelen is dat je speelt zolang je het wil. Als je niet wil dat je speelkameraden weglopen, moet je dus rekening houden met elkaar. Misschien is dat wel het belangrijkste wat kinderen leren als ze samenspelen. Samenspelen gaat niet vanzelf, en dat is goed. Kinderen moeten hun eigen spel regelen. Kiezen wat ze zullen spelen, overleggen over de regels, wie mag beginnen… En dus ook al eens ruzie maken en dat dan weer oplossen. In hun spel zijn kinderen elkaars eerste opvoeders.”
Hoe kunnen we kinderen het beste motiveren om samen te spelen?
“Om samen te spelen hebben kinderen vooral tijd, ruimte en wat ideeën nodig. Die ter beschikking stellen is jouw belangrijkste taak als ouder. Welke gelegenheid hebben je kinderen om andere kinderen te ontmoeten op straat, op pleintjes, in de tuin? Kinderen geven hun eigen spel vorm. Maar als dat nodig is, kan je zelf even de kinderen meetrekken om hun spel op te starten: een idee lanceren, wat materiaal voorzien om een kamp te bouwen… Stel dingen voor, maar neem zelf niet de leiding. Blijf wel beschikbaar om eens te helpen als er grote mensen nodig zijn of om even een nieuw idee te lanceren als het spel wat ‘inzakt’.”
De tablet is niet meer weg te denken. Hoe integreer je technologie op een positieve manier in je opvoeding?
“Stel, zoals overal in de opvoeding, duidelijke limieten naargelang leeftijd en karakter. Die grenzen geven een duidelijk kader. Toon interesse in wat je kind bezighoudt. Vermijd dat de tablet alleen maar tijdverdrijf en een gewoonte is. Gaat je kind wél helemaal op in het spel, dan is die aantrekkingskracht soms lastig voor jou als ouder, maar wel fijn voor je kind. Zorg altijd dat de tablet nooit andere activiteiten verdringt: buiten spelen, samen eten, hobby’s, schoolwerk. Stimuleer ook hier het samenspelen, ook online: veel games zijn daarop gericht. Spelletjes zijn rijker als ze niet alleen bestaan op het scherm maar ‘overlopen’ in de echte wereld: de dansjes van Fortnite, op straat komen door PokémonGo…”
Stien Vandierendonck
Stafmedewerker Gezondleven
Hoe belangrijk is samenspelen in een opvoeding?
Samen bewegen en spelen kan de onderlinge band tussen ouders en kinderen versterken. Het draagt bij tot een positieve sfeer in het gezin. Bovendien wil dit zeggen dat je er niet alleen voor staat. Door samen te bewegen kun je elkaar aanmoedigen, waardoor je elkaars zelfvertrouwen een echte boost geeft. Spelen met je kinderen is bovendien een opportuniteit voor de ouders om zelf meer te bewegen. Verder heb je tijdens een wandel- of fietstochtje vaak spontaner een leuk gesprek met je kinderen. Je hebt tijd voor mekaar, kunt luisteren naar verhalen en de dagelijkse dingen die hen bezighouden. Op die manier kun je jouw kids helpen bij het omgaan met problemen en kunnen ze leren hoe ze met andere mensen en situaties kunnen omgaan.”
Hoe kunnen we kinderen het beste motiveren om samen te spelen?
“Het enthousiasme van je kinderen wordt vanzelf groter als je als ouder meedoet. Geef je kinderen inspraak in het bepalen van de activiteiten. Activiteiten van lichte intensiteit doen kinderen best het grootste deel van de dag. Samen een wandeling naar school maken is een mooi voorbeeld. Kinderen vanaf 6 jaar hebben ook een uur per dag nood aan beweging van matige en hoge intensiteit. Gaan zwemmen of een fietstocht maken zijn dan ideale activiteiten. Kinderen die wat ouder worden ontgroeien misschien wel de spelletjes. Maar het blijft interessant om samen regelmatig actieve uitstappen te doen. Wil je je kinderen belonen voor iets waar ze zich extra voor hebben ingezet, denk dan eens aan een gezamenlijke activiteit in plaats van een materieel cadeautje.”
De tablet is niet meer weg te denken. Hoe integreer je technologie op een positieve manier in je opvoeding?
“De televisie, computer, iPad of smartphone. Ze volledig verbannen is meestal niet nodig. Het hoort er vandaag de dag bij, en ze hebben hun voordelen. Televisiekijken of een computerspel spelen kan zowel leuk als leerrijk zijn. Je kunt wel je kind helpen en ondersteunen om hier een balans in te vinden, want urenlang stilzitten is niet goed. Je onderbreekt het best regelmatig het zitten. Stimuleer je kind om het zitten regelmatig te onderbreken, spreek af om samen te spelen met een buurjongen of meisje… Elke reden – en zelfs géén reden – is goed om even recht te staan en te stappen. En wat met beeldschermactiviteiten? In de ideale wereld is dat voor kinderen en jongeren van 6 tot 17 jaar maximaal twee uur per dag.”