De alternatieve route naar een gezin

Niet alle ouders zien hun kinderwens op een natuurlijke manier vervuld. Voor een aantal koppels is de teleurstelling blijvend, maar soms zijn alternatieve vormen van ouderschap een antwoord. Artsen kunnen vaak hoop en uitzicht bieden. Zorgverleners pleiten voor maximaal ondersteunde keuzes.

Biologisch zwanger worden

Ongeveer een op de zes koppels ervaart hindernissen om op een biologische manier zwanger te worden. Niet zelden komen ze terecht in een medische, psychosociale en emotionele draaimolen. 

Tien jaar geleden besloot verloskundige en adoptiedochter Shanti Van Genechten een steentje in de rivier te verleggen, daar waar haar leven begon: bij een kinderwens. Ze stond aan de wieg van Kinderwens vzw, een organisatie die ondersteuning en begeleiding biedt aan wensouders die moeilijk zwanger worden of ongewenst kinderloos zijn. “Ons initiatief is gegroeid vanuit de vaststelling dat we in Vlaanderen weliswaar medisch-technologisch heel sterk stonden, maar qua emotionele ondersteuning nog verrassend arm waren”, vertelt Van Genechten. “Nochtans, uit onderzoek blijkt dat lijden aan ongewilde kinderloosheid hetzelfde kan voelen als het verlies van een dierbare. Een onvervulde kinderwens ontneemt je bovendien elke illusie van controle en kan een groot gevoel van onveiligheid doen ontstaan. Dan heb je copingmechanismen nodig om daarmee om te gaan.” 

Fertiliteitsarts

Die ontbreken nog te vaak, vindt Van Genechten. Na een bezoek aan de huisarts belanden wensouders soms overijld in de wachtkamer van de fertiliteitsarts. Vruchtbaarheidsspecialist Brecht Geysenbergh van GZA Ziekenhuizen en Leuvens Universitair Fertiliteitscentrum benadrukt het belang van geïnformeerde keuzes. “Een behandeling kan zowel psychologisch als praktisch-organisatorisch zwaar zijn. Wie een behandeling start met een slaagkans van rond de 20 tot 40 procent per cyclus, moet weten dat de kans op een ontgoocheling reëel is. Vanaf een zekere leeftijd zien vrouwen iedereen in hun omgeving zwanger worden. Als het dan bij hen niet lukt, wordt zo’n teleurstelling maand na maand lastiger om te dragen.”

Onderzoeken

Op basis van enkele basisonderzoeken, leeftijd en levensstijl kunnen artsen een vrij goede inschatting maken over wat de natuurlijke kans op zwangerschap nog is, verduidelijkt dr. Geysenbergh. “De biologische klok tikt wel degelijk. Vanaf 30 jaar begint de vruchtbaarheid bij vrouwen af te nemen, bij 40 jaar is het voor een aantal van hen niet meer mogelijk om met eigen eicellen zwanger te worden. Vrouwen met een sterke kinderwens kunnen er dus best tijdig aan beginnen. Als dat om een bepaalde reden niet mogelijk of wenselijk is, bestaat ook de optie om eicellen te laten invriezen op jongere leeftijd.”

Mogelijke alternatieven

Bij de meeste vrouwen zijn de kansen op een succesvolle behandeling gelukkig hoopgevend. “Sommige koppels willen ondanks zeer lage slaagkansen toch blijven proberen. In die situatie trachten we altijd open advies te geven. We hebben in het fertiliteitscentrum ook een psycholoog bij wie koppels terechtkunnen. Als we zien dat de kansen heel laag zijn, bespreken we mogelijke alternatieven. Voor een aantal vrouwen kan het een mogelijkheid zijn om met een spermadonor of eicellen van een donor te werken. Een aantal koppels kiest er uiteindelijk voor om kinderloos te blijven of voor adoptie of pleegzorg te kiezen.”

Informeren en ondersteunen blijft cruciaal

Ook in dat laatste geval is informeren en ondersteunen cruciaal, zegt Van Genechten. “Vóórdat wensouders aan zo’n procedure beginnen, is de eerste vraag: wat betekent ouderschap voor jou? Is het iets waarmee je vooral normen en waarden wilt doorgeven of moet het kind genetisch op jou lijken? Belangrijk is ook om schaduwverdriet bespreekbaar te maken: veel adoptieouders worstelen nog met het gemis van een eigen biologisch kind. Wij pleiten er daarnaast voor om nu eindelijk eens werk te maken van een wettelijk kader rond draagmoederschap. Een kinderwens kan zo allesoverheersend zijn dat sommige koppels risicovolle paden gaan bewandelen.” 

Kinderwens vzw

Kinderloos verdergaan door het leven lijkt voor veel wensouders aanvankelijk geen optie. Toch is ook dat een mogelijkheid die beide experten tot het beslissingsmodel rekenen. “Met Kinderwens vzw hebben we onlangs een koppel begeleid dat die keuze heeft gemaakt”, vertelt Van Genechten. “Ze hebben nadien al hun energie en liefde gestoken in de oprichting van een prachtig bedrijf. Dat project zal hun biologisch kind nooit vervangen, maar voor hen is dat nu ook een vorm van ‘zorgen voor’.”