De logistieke logica achter het vaccintransport
We weten al maanden dat de verdeling van de vaccins een cruciaal element is om de vaccinatiestrategie te doen slagen. Toch lopen we vertraging op in het vaccintransport. Waar ontstaat die juist, is de logistiek hier zelf verantwoordelijk voor of spelen er meerdere factoren mee?
Geen nieuwssite die niet elke seconde van de dag met een zoveelste ‘ping’ de laatste updates omtrent de vaccinatiestrategie aankondigt. Het onderwerp leeft, en de samenleving kijkt met een arendsblik mee over de schouder van de logistieke bedrijven die via hun supply chains de vaccins succesvol van productie- tot vaccinatiecentra moeten krijgen.
Cold chain
Het logistieke bedrijf H. Essers staat in voor het vaccintransport van alle Pfizer-vaccins die vanuit Puurs in heel Europa verdeeld worden, een van de vaccins die België aankocht. “Vaccintransport is voor ons zeker niet nieuw”, legt Bob Van Steenweghen, Corporate Affairs Manager van H. Essers, uit. “We zijn gespecialiseerd in de opvolging van de cold chain, de controle waarbij in dit geval gegarandeerd moet worden dat de temperatuur van de vaccins tijdens het transport -70°C blijft. Al jarenlang zijn wij vertrouwd met het transport van allerlei medicatie, de temperatuurcontrole, monitoring, bijsturing en security ervan. Via verschillende sensoren die in realtime connecteren met onze controletoren volgen we alles op.”
Transporteconoom en supply chain manager Roel Gevaers van Universiteit Antwerpen ziet in die temperatuurcontrole een van de grootste uitdagingen binnen het verdelingsproces. “Wat de strategie complex maakt, is dat het hier niet gaat over één type vaccin in één vaccinatiecentrum, wel over verschillende vaccins die op verschillende temperaturen bewaard moeten worden. Elk distributiecentrum houdt zich aan een type koude keten. H. Essers kan succesvol het Pfizer-vaccin vervoeren door gebruik te maken van droogijsboxen, en ze zijn daar vertrouwd mee, maar in een vaccinatiecentrum komen verschillende vaccins samen die verschillende temperaturen vereisen voor een effectieve werking. Dat verhoogt de complexiteit en veroorzaakt vertraging.”
Veiligheid op verschillende niveaus
Die temperatuurcontrole heeft geen invloed op het tempo van het vaccintransport binnen een individuele logistieke speler zoals H.Essers. “Wij krijgen een planning van onze klant, Pfizer, die overeenstemt met de overheid, een duidelijk transportorder met waar, wanneer en hoeveel vaccins ergens geleverd moeten worden. Het kan dat ze de vooropgestelde planning wijzigen, waardoor we flexibel moeten zijn. Dit type sensitieve goederen vereist een security op verschillende niveaus en er komt heel wat bij kijken om bij te sturen, maar dankzij onze schaal en ervaring kunnen wij dat aan.”
Wat de strategie complex maakt, is dat het hier niet gaat over één type vaccin in één vaccinatiecentrum, wel over verschillende vaccins die op verschillende temperaturen bewaard moeten worden.
Veel extra factoren
“Let wel, het is geen zwart-witverhaal”, gaat Van Steenweghen verder. “Wij sturen regelmatig bij door een gewijzigde planning, maar er zijn zoveel factoren die meespelen bij die vaccinatiestrategie. Op elk niveau en elke stap die ons voor- of nagaat. Ik denk dat iedereen het erover eens is dat alles veilig en accuraat moet gebeuren. We moeten de temperatuur en de veiligheid garanderen, alles opvolgen en plannen. Het heeft geen zin om alles sneller in de vaccinatiecentra te krijgen om opgelopen vertraging weg te werken, met risico op fouten onderweg. In the long run telt dat iedereen ingeënt wordt.”
Complexe ketens
Die logistiek is dus een van de tussenschakels in het hele proces van vaccintransport. Voor Gevaers is elke extra tussenschakel een hoge risicofactor. H.Essers is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor de primaire en secundaire distributie binnen België. Vaccins vertrekken vanuit Puurs naar de luchthaven en tot het centrale punt in gasthuisberg Leuven. De secundaire distributie verloopt vervolgens van dat centrale punt tot de verdeelcentra, zijnde 40 HUB-ziekenhuizen. Daar vindt de ontdooiing plaats en de ziekenhuizen nemen het transport tot de vaccinatiecentra daarna zelf op zich.
Gevaers: “De foutenmarge ligt vandaag op 2 procent. Dat is veel wanneer je dat vergelijkt met pakjesdiensten die een even grote foutenmarge hebben. Het is simpel: hoe meer tussenschakels, hoe complexer de keten en hoe meer risico op vertraging.”
Verklarende factor achter vertraging
Zijn te veel tussenschakels dan de enige mogelijke verklarende factor achter vertraging van het vaccintransport? “Ik denk dat het besef over het belang van de productie en het bijbehorende logistieke proces gewoon te laat is gekomen. Voor de vaccinatiestrategie keek men vooral naar virologen, die heel belangrijk zijn, maar de logistieke experts zijn pas veel later betrokken vanuit de overheid om die analyse te maken, terwijl die coördinatie zo belangrijk is”, aldus Gevaers. “De keuze is gemaakt en we zien wel waar we tegen de zomer staan.”