Fontaine: Waarom voedsel en landbouw (blijven) innoveren

Filip Fontaine, Algemeen directeur van VLAM

Voedsel. We steken het allemaal in onze mond. Het is levensnoodzakelijk, of je nu leeft om te eten of eet om te leven, peu importe.

Wat er wel toe doet is dat dat eten allemaal geproduceerd wordt door de landbouw. Daar wringt het schoentje stilaan. In feite weet ik nauwelijks waar te beginnen. Moet ik starten bij de verwende consument, veeleisend zonder daarover na te willen denken? Bij de prijs van ons voedsel? En over welke prijs hebben we het? Die in de winkel, die voor de landbouwer of de impact van de kostprijs van voedsel op ons maandelijkse huishoudbudget? Of begin ik bij rabiate vervuilers? Of al even redeloze wezens die de landbouw beschouwen als een modern Sodom en Gomorra?

Laten we het snel even historisch kaderen. Na de Tweede Wereldoorlog begon de heropbouw van slagveld Europa. Eerste doelstelling: geen honger meer en dus de mechanisatie van de landbouw. Toen Europa wat steviger in de schoenen stond begonnen we aan de EGKS, de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Bijna ogenblikkelijk voegde men landbouw erbij. De basis van de samenleving was (en is) immers energie, grondstoffen én voedsel. Landbouw kreeg de opdracht op te schalen en productiever te worden.

Vervolgens kwamen andere eisen: voedselveiligheid en milieu kwamen erbovenop. Een paar schandalen in de jaren 90 deden alles nog versnellen. Kwaliteit en smaak werden toegevoegd aan het eisenpakket van de consument aan de landbouw. Helaas bleef veel en goedkoop ook een eis.

Voedsel duurder maken blijkt politiek en maatschappelijk moeilijk. De winsten in de keten herverdelen en de boer laten meegenieten blijken dan economisch weer een kwaaie. De voedselproductie uitbesteden maakt het niet noodzakelijk goedkoper, en bovendien zouden we er op vlak van kwaliteit en voedselveiligheid op achteruitgaan.

Dus de agrovoedingsketen neemt zijn verantwoordelijkheid, door innovatie, door te verbeteren. En heel misschien responsabiliseren we de consument stilaan. Uit cijfers van VLAM blijkt dat 75 procent van de Vlamingen meer wil betalen voor lokale voedsel, 80 procent vindt landbouw in Vlaanderen belangrijk. Onze landbouw is al wereldtop en blijft zichzelf verder uitvinden. Een voorbeeldje. Bij het werken met alternatieve eiwitbronnen ontbreekt kennis over plantaardige eiwitten, microbiële eiwitten of eiwit uit algen, wieren of insecten. Het is spectaculair om te zien tegen welk tempo die kennishiaten worden opgevuld, onder meer door de Vlaamse wetenschappelijke instelling ILVO. Het Departement Landbouw en Visserij legt met zijn voedselstrategie de Vlaamse basis voor innovatie die gestimuleerd wordt door de Green Deal en ‘Farm-to-Fork’-strategie.

Overvloedig en goedkoop moeten er misschien wel uit. Maar dat is nu net innovatie.