Eten wat de printer schaft, is dat de toekomst?

Er duiken steeds meer alternatieven op voor vlees en andere voeding, en er wordt intussen zelfs geëxperimenteerd met geprint voedsel. Is een 3D-printer in je keuken de toekomst, of toch eerder een utopie?

Levensmiddelentechnoloog Martijn Noort, onderzoeker bij Wageningen University & Research, werkt sinds 2010 aan dit onderwerp. “3D-geprint voedsel is een manier van voedsel maken. Net zoals een kok je voedsel maakt, maakt dan de printer het. Een volledige maaltijd printen is nog niet aan de orde, maar de mogelijkheden zijn er wel. Technologie heeft nu eenmaal tijd nodig.” 

Al denkt Noort niet dat we binnenkort zullen eten wat de printer schaft. Hij legt uit dat 3D-printen in het leven is geroepen om de consument te dienen. Dit wil zeggen, de consument helpen om te kunnen maken en eten wat die zelf wil. “Een voorbeeld is personalized nutrition: een technologie waarbij je allerlei persoonlijke data en gezondheidsindicatoren van mensen gebruikt om vervolgens te voorspellen wat die persoon nodig heeft voor een optimale gezondheid of prestatie. Bijvoorbeeld: persoon A met dit bloedgehalte zou dit type lipide en wat meer eiwitten moeten hebben. De bedoeling is dan dat de printer een voedselproduct maakt dat afgestemd is op de noden van die persoon.” Het is tegelijk niet de bedoeling dat de printer volledig voorschrijft hoe dat product smaakt en voelt. De consument kan ook zelf instructies geven aan de printer over welke smaak, textuur en vorm hij of zij wil.

Kan het dan zijn dat we in de nabije toekomst gewoon op een knop kunnen duwen en er een lekker hapje uit de printer rolt? Zo eenvoudig is dat toch niet, zegt Noort. “De 3D-printers worden al volop ingezet in allerlei bedrijven. In ziekenhuizen gebruiken ze de technologie voor dysphagiapatiënten die moeilijk kunnen slikken. Maar je kan het financiële plaatje niet negeren: technologie kost geld en dat is nu iets vaak waar bezuinigd op moet worden.”

Verwerkt voedsel

‘Geef mij maar gewoon een écht stuk vlees. Ik moet dat chemische goedje niet hebben’, is een argument dat vaak gebruikt wordt als reactie op het eten van geprint voedsel. Die uitspraak blijkt compleet irrelevant te zijn. “Al ons voedsel bestaat uit chemische verbindingen en moleculen, dat is hoe de natuur in elkaar zit. Maar met deze vraag wordt bedoeld dat consumenten liever natuurlijk voedsel willen eten met zo min mogelijk synthetische toevoegingen en onnodige verwerkingen. Dit proberen we ook met 3D-printen, door zoveel mogelijk natuurlijke en ongeraffineerde ingrediënten te gebruiken. Wel is een 3D-geprint product altijd een verwerkt product. Maar brood is ook een verwerkt product: graan eten we toch ook niet zo”, legt Noort uit. 

“We willen geen gezonde verse producten printen, maar bijvoorbeeld wel gezonde en lekkere alternatieven voor snacks. Dat is een belangrijke reden waarom we onderzoek doen naar deze manier van voedsel verwerken”, aldus Noort. “Het is echter niet de bedoeling om producten na te maken, puur omdat het kan. Het is nog steeds beter om gewoon een echte appel te eten.”

Wapen tegen voedselverspilling

3D-printen kan ook een belangrijke methode worden om naar meer duurzaamheid te streven, bijvoorbeeld om vlees te produceren. “3D-geprint voedsel is veel duurzamer dan de bestaande vleesketen. Dat is dan ook de reden waarom we het doen”, zegt Noort.

De vleessector bestaat echter al honderden jaren en is geoptimaliseerd om alle restmaterialen te gebruiken. Als een 3D-printer een steak print op basis van de eiwitten van een bepaalde boon, dan is dat een relatief nieuwe keten en moet deze zich dus nog ontwikkelen zodat alle grondstoffen gebruikt worden. “Een 3D-geprint product op basis van planten is daarom niet per se duurzamer. Maar de focus om het op die manier te ontwikkelen is er wel”, zegt Noort.

3D-printen is een technologie die het in zich heeft om een oplossing te bieden voor de overproductie van voedsel. Neem nu seizoensgebonden overproductie van groenten en fruit. Deze kan je verwerken tot hoogwaardige producten. “Stel dat er te veel appels zijn: je kan dit overschot dan verwerken in smoothies. Je kan nog verder gaan en appels verwerken in allerlei gezonde snacks, waardoor je het product opwaardeert. Op die manier kan je de circulariteit van de voedselketen optimaliseren, wat uiteindelijk de bedoeling is van 3D-printen”, legt Noort uit.

Hoopvolle blik op duurzame toekomst

Momenteel zijn Martijn Noort en zijn team volop bezig met het personaliseren van 3D-geprint voedsel. “Dit houdt in dat je via een app naast je persoonlijke gezondheidsgegevens ook je persoonlijke voorkeur kan aangeven, om vervolgens een product te bestellen. Dat komt dan uit de printer en is klaar om rechtstreeks in je mond te stoppen. Ik hoop dat het binnen vijf jaar getest en goedgekeurd is, wie weet zelfs gecommercialiseerd”, klinkt het.

Een tweede project bevat het printen van plantaardig vlees. De onderzoeksfase hiervan is net afgerond. “Ik verwacht dat het komend jaar naar buiten komt en op grote schaal commercieel toegepast zal worden. Ik denk niet dat gezinnen snel een 3D-printer thuis op het aanrecht in de keuken zullen hebben staan, maar dat is ook niet erg. Veel bedrijven zoals patisseries en restaurants maken er nu al gebruik van”, legt hij uit. De technologie van de 3D-printer is dus volop in ontwikkeling en er zullen nog veel doorbraken volgen.

Een ander succesvol alternatief in functie van een duurzame toekomst is het eten van insecten, meerbepaald krekels. Het is zelfs duurzamer dan vleesvervangers op basis van planten. Lees er meer over in het artikel ‘Kriket’ is dé crunchy snack voor een duurzame toekomst.