Zorgeloos omgaan met je nalatenschap, het kan (steeds beter)

Wie stilaan een dagje ouder wordt, heeft allicht al eens nagedacht over zijn of haar nalatenschap. De wettelijke mogelijkheden om je nalatenschap te regelen, worden dan ook steeds groter. Wij zetten de belangrijkste veranderingen op een rijtje.

In samenspraak met je familie

Sinds de hervorming van 2018 is het mogelijk om in samenspraak met je familie een regeling te treffen over een nalatenschap dat nog niet is opengevallen. Het is met andere woorden wettelijk om met je naasten een aantal dingen op voorhand af te spreken. Uiteraard zijn hieraan wel een aantal beperkingen verbonden. “Je kunt geen overeenkomst maken over de toekomst, wel over het verleden”, verduidelijkt Annemie Goddefroy, die de materie al jaren op de voet volgt als journalist bij Plus Magazine.

Je bedeelt dus geen goederen aan erfgenamen, maar stelt ze alleen maar ‘veilig’. Een dochter die in het verleden al extra financiële ondersteuning kreeg van haar ouders, kan bijvoorbeeld overeenkomen dat haar broer een groter deel van de nalatenschap zal krijgen na de dood van hun ouders.

Erfovereenkomst is een goede zaak

“Het mogelijk maken van een erfovereenkomst is een goede zaak omdat het families stimuleert om vooraf dingen uit te spreken”, denkt Goddefroy. Maar de introductie van dit systeem van erfovereenkomsten blijkt voorlopig nog niet erg succesvol. Dat is volgens haar allicht te wijten aan het feit dat deze nieuwe mogelijkheid nog niet erg bekend is.
Uiteraard is er ook nog steeds de mogelijkheid om een ‘traditioneel’ testament op te stellen. Uit de cijfers blijkt dat nooit eerder zoveel Belgen deze stap zetten. Zo werden er vorig jaar 66.521 testamenten geregistreerd. In vergelijking met 2017 betekent dit een stijging met bijna een kwart.

Zo’n testament is nodig wanneer je als erflater wilt dat men je nalatenschap anders verdeelt dan bepaald is door de wettelijke erfregels. Anders dan een erfovereenkomst is een testament bovendien een strikt eenzijdige handeling, en dus een persoonlijke beslissing van de opsteller. De betrekking van een notaris hierbij is niet verplicht, maar men raadt het wel aan.

Het deel van de nalatenschap waarover men vrij beschikt is groter geworden.— Katrien Schryvers

Grotere vrijheid voor de erflater

Ook wat betreft erfenissen zijn er de jongste jaren een aantal duidelijke wijzigingen getroffen. Allicht de belangrijkste is de grotere vrijheid voor de erflater. “Met andere woorden, het deel van de nalatenschap waarover je vrij beschikt, is groter geworden”, aldus Vlaams parlementslid Katrien Schryvers (CD&V). Vandaag komt dit neer op de helft van de erfenis, ongeacht het aantal nabestaanden.

Stevige budgettaire impact

Daarnaast heeft men ook de Vlaamse erfbelasting in 2018 hervormd. Die wijziging creëerde bijkomende vrijstellingen en had sindsdien een stevige budgettaire impact. “Zo blijkt dat het totaal belastbaar vermogen daalde met 1 miljard”, gaat Schryvers verder. In Vlaanderen ging dit in 2019 nog steeds om een som van 11,3 miljard euro. De jongste hervormingen hebben verder ook de positie van de langstlevende partner versterkt.

“De eerste raad die ik zou geven aan een getrouwd stel, is om een keuzebeding af te sluiten in het huwelijkscontract. In zo’n beding staan een aantal keuzes opgesomd. De langstlevende partner kiest dan de optie die op dat moment voor hem of haar het beste is”, legt Goddefroy uit. Voorts is er in de huidige regels ook meer ruimte voorzien voor complexe gezinssituaties. “Een gezin is niet meer noodzakelijk papa, mama en hun gemeenschappelijk kroost.”

Nieuwe reeks veranderingen op til

Bovendien zijn er ook nog een nieuwe reeks veranderingen op til. Zo heeft de Vlaamse regering onlangs nog herhaald dat het de bedoeling is om het populaire systeem van de zogenaamde duolegaten te doen verdwijnen. Mensen gebruiken dit systeem vandaag vaak die een deel van hun erfenis willen schenken aan een goed doel. Volgens Schryvers wil de Vlaamse regering niet tornen aan het altruïstisch motief dat hier achter zit.

Alleen is de gunstige fiscale regeling die aan dit systeem verbonden is vandaag vaak te doorslaggevend. “Nu is de keuze om een deel van de erfenis na te laten aan een goed doel vaak ingegeven door het willen bevoordelen van andere erfgenamen, eerder dan de steun aan het goede doel op zich”, besluit Schryvers.