Van het oude normaal naar het nieuwe vitaal?
Door corona zaten we het voorbije jaar vaker met onszelf opgescheept dan ons lief was. We bedachten manieren om aan onze muizenissen en (luie) gewoontes te ontsnappen. Treden we straks allemsaal het rijk der vrijheid binnen als yogaënde healthy foodie?
Griet Vanderspikken
Voedingsdeskundige NICE – Nutrition Information Center
Wat hebben mensen het meest gemist het afgelopen jaar door de crisis?
“Dat moet toch vooral het sociale aspect van samen eten zijn. Opeens kon het allemaal niet meer: een avondje op restaurant met je partner, een etentje thuis met vrienden of familie, of de ‘verplichte’ lunchpauzes met onze collega’s. Dat was een gemis. Misschien beseffen we soms te weinig dat eten veel meer is dan enkel de brandstof die nodig is om de dag door te komen. Eten verbindt mensen. Niet meer samen aan tafel kunnen beïnvloedt ook onze relaties. We hebben dat wel een stukje proberen op te vangen met online aperitieven of dineren, maar ik geloof dat we allemaal wel hebben gemerkt dat zoiets maar een surrogaat is van het fysieke samenzijn. Samen eten is samen leven.”
Wat is er duidelijk veranderd sinds de crisis op dit vlak?
“Onze eigen keuken is onze voornaamste consumptieplek geworden. We begonnen veel meer thuis te koken, hebben onze kookvaardigheden aangescherpt en verwerken ook vaker de restjes uit de koelkast. Daarnaast zijn mensen nieuwsgieriger geworden naar de herkomst van hun voedsel. Ze hebben de weg gevonden naar de korte keten en lokale producten. Eetmomenten in de eigen bubbel worden geherwaardeerd als een kans om samen te zijn. Dat kan zeker voor jonge gezinnen een positieve tendens zijn, want we weten dat samen eten heel belangrijk is in de ontwikkeling van een gezond eetgedrag – op voorwaarde natuurlijk dat de maaltijden gezond en gevarieerd zijn en de sfeer aan tafel gezellig is.”
Welke nieuwe trends en tendensen verwacht je na de crisis?
“De gemakstrend die al eerder was ingezet lijkt zich voort te zetten. Daarnaast hebben we steeds meer aandacht voor een gezonde en evenwichtige levensstijl. Zo krijg je een combinatie waarbij mensen vooral op zoek zijn naar hoe ze op een gemakkelijke manier toch gezond kunnen koken. ‘Gemaksvoeding’ hoeft in elk geval niet gelinkt te zijn aan ongezond kant-en-klaar. Kijk hoe populair snoeptomaatjes nu zijn. Velen hebben ook ontdekt dat het eigenlijk niet zoveel moeite kost om zelf groenten te snijden en in een pot te doen. Of om een aardappel te poffen in de microgolf. Als het een trendindicatie kan zijn: 2021 is alvast door de FAO uitgeroepen tot Internationaal Jaar van Groenten en Fruit.”
Dokter Tom Teulingkx
Sportarts SKA, vereniging voor sport- en keuringsartsen
Wat hebben mensen het meest gemist het afgelopen jaar door de crisis?
“Ik denk dat de fitheid van de bevolking in ons land alle kansen heeft gekregen, zelfs in totale lockdown. Mensen konden nog altijd bewegen en sporten, ook in gezelschap. Wel moeten we een onderscheid maken voor onze min 18-jarigen, voor wie georganiseerd sporten in bepaalde fases moeilijk of onmogelijk was. Sommige clubs zijn heel creatief geweest in het inrichten of omvormen van hun activiteiten. Andere hebben hun werking jammer genoeg geschrapt, omdat bijvoorbeeld de kantine niet meer open kon. In beweging blijven is ook een individuele verantwoordelijkheid. Voor wie niet meer naar de fitnesscentra kon, waren er tal van (buiten)alternatieven mogelijk. Je moest ze wel willen ontdekken.”
Wat is er duidelijk veranderd sinds de crisis op dit vlak?
“Wandelen heeft, als het ‘nieuwe joggen’, een enorme boom gekend. Dat zagen we ook in onze artsenpraktijk. We hebben wel wat mensen over de vloer gehad met letsels vanwege overbelasting of onaangepast schoeisel. Lopen en fietsen kwamen nog meer in trek dan voorheen. Mensen zijn ook massaal gaan investeren in thuisinfrastructuur: in virtuele apps, loopbanden of gewoon een matje en bal voor core-stability oefeningen. Je hebt dan ook weinig nodig om aan sport te doen – je eigen lichaamsgewicht is je beste trainingsgewicht. Een interessante nieuw ontdekte bezigheid is yoga: een medisch goed onderbouwde beweegvorm die bovendien perfect is om stress kwijt te geraken, ook voor kinderen.”
Welke nieuwe trends en tendensen verwacht je na de crisis?
“Van alle huidige trends zal wel iets blijven hangen: buiten sporten, bewegen in de eigen huiskamer, virtueel sporten. Mensen zijn sociale wezens, dus ze zullen ook terugkeren naar hun clubs. Mijn vrees is wel dat de drop-out van kinderen en jongeren aanzienlijk kan zijn. Zij hebben nu misschien gemerkt dat ze de sport niet zo heel erg missen. Federaties en overheid zullen veel energie moeten steken in een sportief relanceplan. We moeten ook absoluut werk maken van een gezonde sportinfrastructuur met deftige ventilatie. Toch nog een goede raad voor mensen die positief testten op covid: doe het voorzichtig aan als je weer begint te trainen. Sommige (ernstige) klachten kunnen lang aanslepen.”
Dokter Veerle Soyez
Stafmedewerker mentaal welbevinden
Vlaams Instituut Gezond Leven
Wat hebben mensen het meest gemist het afgelopen jaar door de crisis?
“Mentale veerkracht wordt deels individueel bepaald, deels door de context. Wie in een kleine studio woont had het de voorbije tijd wellicht extra lastig. Algemeen heeft corona bij zowat iedereen de drie bouwblokken van de ‘geluksdriehoek’ onder druk gezet. De eerste heeft te maken met goed omringd zijn. De lockdown heeft heel wat spontaniteit weggenomen uit onze sociale relaties, in de kleine dingen die we doen voor elkaar. Blok twee gaat over jezelf kunnen zijn. Wie wil ik zijn? Waar wil ik naartoe in het leven? Zeker jongeren worstelen met het onzekere toekomstperspectief. En drie: je goed voelen in je vel. De continue opeenstapeling van kleine tegenslagen maakt ons stilaan moedeloos.”
Wat is er duidelijk veranderd sinds de crisis op dit vlak?
“Het gros van de veranderingen heeft te maken met het feit dat we op onszelf zijn teruggeplooid. Enerzijds hoeven we niet meer overal aan mee te doen. We zijn een stukje uit de ratrace gestapt. Voor een groep mensen voelt dat nog altijd comfortabel aan, maar voor de meerderheid begint het toch te wegen. Velen hebben hun hobby’s moeten stopzetten en hun groepscontacten onderbroken. Bijgevolg kunnen we nu ook veel minder positieve ervaringen opdoen. In je eentje een buurtwandeling maken was tof voor even, maar na tien maanden heb je het wel een beetje gezien. Het gemis van sociaal contact en het ontbreken van perspectief valt steeds zwaarder, zeker naarmate de crisis aansleept.”
Welke nieuwe trends en tendensen verwacht je na de crisis?
“Veranderingen worden alleen duurzaam als je ze op ruimer maatschappelijk vlak installeert. Misschien ligt nu de behoefte om gezien te worden wat lager, er zijn ook verschillende solidaire acties geweest. Maar wat onthouden we als dit allemaal achter de rug is? In welke mate zal de samenleving die zaken blijven erkennen en waarderen? Mogelijk hebben mensen gemerkt dat sommige nieuwe gewoontes ze deugd doen, dat ze bijvoorbeeld wel enkele dagen per week willen blijven thuiswerken of ’s middags telkens even naar hun ouders bellen. Hier geldt: focus op waar je zelf controle over hebt. Het verdient alleszins aanmoediging om na te denken over wat er, ondanks alles, betekenisvol is geweest.”