Reis naar jezelf: Ik reis, dus ik ben

Op reis gaan is niet alleen prettig, je wordt er ook een beter mens van. ‘Het zet je brein in beweging, ruimt vooroordelen op en maakt gelukkig’, zegt Ap Dijksterhuis, hoogleraar psychologie aan de Radboud Universiteit en – uiteraard – fervent reiziger.

Wie (niet) reist is gek, zo heet een van de boeken van Ap Dijksterhuis. Hiervoor zocht – én vond – de psycholoog de positieve effecten van reizen op onze geest. “Reizen zet ons brein in beweging, wat zorgt voor inspiratie en creativiteit. Het haalt ook vooroordelen onderuit en maakt ons ruimdenkender”, somt Ap Dijksterhuis enthousiast op, om er samenvattend aan toe te voegen dat reizen ons simpelweg gelukkiger maakt.

Hoewel de bevindingen van Dijksterhuis voor bijna alle mensen opgaan en wetenschappelijk ondersteund worden, treden de gunstige effecten niet zomaar altijd en overal op. “Je moet je écht losmaken van je werk en je dagelijkse zorgen. Dat doe je niet door dagenlang op een strand te liggen en telkens in hetzelfde restaurant te gaan eten. Vroeger deden we vooral fysiek zwaar werk en moest ons lichaam zich herstellen als we vrijaf hadden. Nu doen we vaker mentaal zwaar werk en moeten we dus onze geest verfrissen. Dat lukt beter tijdens een actieve vakantie in een land dat verrast”, tipt hij.

“Daarnaast zijn langere reizen meer aan te raden dan korte. Want het geluksniveau zakt behoorlijk snel.” Naast de graad van activiteit en duur van de reis is ook de culturele afstand belangrijk. “We hebben nood aan verwondering: het start met een korte schrikreactie, wordt gevolgd door verbazing, en geeft uiteindelijk een luchtige rozebrillerigheid die je anders naar de wereld doet kijken.”

Of je zoiets ook dicht bij huis kunt beleven? “Dat hangt af van wat voor jou ‘exotisch’ is. Het Tate Modern in Londen verbaast bijvoorbeeld al door de indrukwekkende ruimtes, nog voor je er één schilderij hebt gezien. Maar het lastige aan het Westen is dat we alles volgens strak geplande afspraken doen en zo’n geordende samenleving voelt niet altijd even ontspannend”, ervaart Ap Dijksterhuis. “Als je minder door de klok geregeerd wordt, heb je het gevoel dat je veel meer in een dag kunt doen. Zo lijkt reizen je leven te verlengen: je brein houdt de tijd niet meer bij in minuten of uren, maar in prikkels. Hoe meer nieuwe prikkels, hoe langer iets lijkt te duren.”

Minstens even avontuurlijk is alleen op vakantie gaan. Je stapt uit je comfortzone, ontmoet nieuwe mensen, wordt zelfstandiger… “Veel jongeren reizen om zichzelf ‘te vinden’ of ‘tegen te komen’. Daar is iets van aan, al heb ik toch het gevoel dat je op reis meer leert over de anderen en de wereld rondom je. Een beter motief om te reizen is net ‘jezelf kwijtraken’: reizen verlost je van je zorgen en laat je leven in het nu.”

Eerlijk is eerlijk, sommige aspecten aan reizen zijn ook minder leuk – van lange wachtrijen tot plotse annulaties. “Toen mijn laptop werd gejat of toen ik dagenlang – zonder succes – probeerde weg te raken van een Indonesisch eiland zorgde dat inderdaad niet voor euforie. Reizen verbreedt en verdiept je emoties, maar dat beperkt zich niet enkel tot de aangename gevoelens. Maar die oneffenheden horen erbij. Ze zorgen net voor extra reliëf. Ik ga er alvast niet minder om reizen (lacht).”

Grenzen verleggen

Reizen is een real world experience. Een verre reis naar exotische oorden en verborgen parels geeft je de kans om eens écht kennis te maken met andere culturen, gewtes en talen. Je ziet en doet dingen die thuis niet voorkomen, proeft van smaken die we hier niet serveren en stopt je rugzak vol nieuwe ervaringen. Hoe groter de cultuurshock, hoe langer de reis je zal bijblijven. De avonturiers onder ons kunnen hun grenzen ook nog eens figuurlijk verleggen op reis door te gaan ziplinen, een duikcursus te volgen of een berg te beklimmen.

Verrassend dichtbij

Hoe verder weg, hoe beter? Nee hoor, ook Europa – zélfs ons eigen landje – weet nog te verrassen. Doe nieuwe indrukken op met een stedentrip naar Praag, Granada of Budapest. Of duik in het oorlogsverleden van ‘onze’ Westhoek en de mijngeschiedenis in het oosten van ons land. Verbaas je aan de natuurpracht van de Nederlandse Waddeneilanden, doorkruis de Ardense bossen of tel watervallen in Kroatië. En hou halt in musea als het Louvre of Uffizi – vol nieuwe impressies. Je merkt het: op een paar uur tijd sta je al in een totaal andere wereld.

Back to Basic

Jij en die enorme backpack op je rug: meer is er niet nodig om de wereld te ontdekken en uit de ratrace te ontsnappen. Backpacken is de ultieme vorm van vrijheid. Ga off-grid: spring op de trein of kruip in een camper, laat de bewoonde wereld achter je en speur naar een plek die de massa (nog) niet kent. Echte durvers laten zelfs het gsm-bereik ver achter zich. Geniet van de wisselende landschappen, leef op het ritme van de natuur, ontmoet nieuwe mensen, doe onvergetelijke ervaringen op… en besef dat je niet veel nodig hebt om gelukkig te zijn. 

Reis met betekenis

Een reis is meestal al een onvergetelijke en leerzame ervaring, maar een vakantie met een spiritueel tintje kan voor nóg meer diepgang zorgen. En neen, dat is al lang niet meer alleen iets voor geitenwollensokkentypes. Steeds meer reizigers zoeken een bestemming die hen iets bijleert of bijbrengt – van een hippe yogaretraite tot een verblijf in een Tibetaans klooster. Anderen maken dan weer een pelgrimstocht, trekken als vrijwilliger naar een inheemse stam of pikken een boeddhistisch lichtfestival mee, om daarna weer als herboren terug te keren.