Nobel(g)prijswinnaars

Beeldjesseizoen voor wetenschappers en algeheel uitzonderlijke figuren met een hart voor de mensheid in al haar facetten: sinds gisteren zijn alle Nobelprijzen van het jaar 2018 uitgereikt. Alweer een bende knappe knoppen die een prestigieuze onderscheiding –en een hele smak geld –van het Zweedse Stockholm of Deense Oslo mee naar huis mogen nemen. Dit jaar echter geen Belg op de lijst van Nobelprijswinnaars.

Al zijn er zeker een paar de revue gepasseerd sinds de eerste uitreiking in 1901. Hieronder het hoopje Belgen dat ons land met buitengewone inzichten en vredelievende internationale oplossingen mee op de kaart zette:

Voor de vrede 

Te beginnen met een topper: viermaal scheepsrecht als we het hebben over het aantal keer dat een Nobelprijs voor de Vrede in handen kwam van een nederige Belg. Of in dit geval ook een Belgisch instituut. In 1904 was het Instituut voor Internationaal Recht in Gent namelijk de allereerste op het lijstje eervolle Belgen. Dit instituut werd in 1893 opgericht, door advocaat Gustave Rolin-Jaequemyns, en werd de eerste instelling die zich bezighield met het leggen van de fundamenten van het internationaal recht.

In 1909 sloot August Beernaert zich aan bij de Vrede-lijstwinnaars, in samenwerking met Fransman Paul Henri Balluet d’Estournelles de Constant. Samen zorgden ze voor het toepassen van het arbitragerecht bij internationale verschillen. Verder was Beernaert een pacifist en mensenrechtenactivist tot in de kist, en hij zette zich voortdurend in voor het afschaffen van slavernij en plundering in de vrijstaat Congo.

Vier jaar later volgde Henri La Fontaine, meneer de voorzitter van het Internationaal Bureau voor de Vrede (dat als instelling zelf een Nobelprijs mocht ontvangen in 1910). La Fontaine zette zich in voor… wel, zowat alles en iedereen. Net zoals Dominique Pire, die in 1958 een Nobeltje mocht ontvangen. Deze -pater staat vooral bekend voor zijn hulpverlening aan vluchtelingen rond de Tweede Wereldoorlog. Ook de Vredeseilanden bestaan dankzij pater Pire.

Voor de literatuur…

… is er één Belg die de wereld kon bezielen met zijn woorden: Maurice Maeterlinck. In 1911 ontving hij de Nobelprijs voor de Literatuur omwille van “his many-sided literary activities, and especially of his dramatic works, which are distinguished by a wealth of imagination and by a poetic fancy, which reveals, sometimes in the guise of a fairy tale, a deep inspiration, while in a mysterious way they appeal to the readers’ own feelings and stimulate their imaginations,” zijnde de woorden van het Nobelprijscomité. Maeterlinck was inderdaad een manusje-van-alles: zo schreef hij niet enkel talloze boeken, maar ook poëzie en toneelstukken.

Je hebt nog maar een jaar om de wereld een klein beetje te veranderen

Voor de fysiologie of geneeskunde

De microbioloog Jules Bordet mocht de eerste op zijn naam schrijven in 1919, en dat dankzij zijn nieuwsgierigheid rond alles wat met het immuunsysteem te maken had. Corneel Heymans volgde in 1938 en werd als wetenschappelijk onderzoeker overstelpt met prijzen. De meest nobele kreeg hij voor zijn research en ontdekkingen rond bloeddruk en het zuurstofgehalte van bloed. Specifieker, hoe het lichaam beide meet en die nuttige informatie doorgeeft naar de hersenen.

Daarnaast vinden we ook Albert Claude en Christian de Duve terug, het biochemische topduo van de moleculaire biologie. De Duve ontdekte twee celorganellen, lysosoom en peroxisoom. Lysosomen zijn blaasjes waarin celafval wordt afgebroken en peroxisomen zijn op hun beurt dan weer blaasjes voor afbraak van vetzuren. Om het even kort en bondig uit te leggen. De Nobelprijs kregen ze 1974 en deelden ze tevens ook nog met de Amerikaan George Emil Palade.

Voor de scheikunde

Het rijtje exceptionele Belgische wetenschappers is nog niet ten einde: Ilya Prigogine sluit aan bij de rangen in 1977. Dat voor zijn werk rond de thermodynamica van niet-evenwichtsprocessen, in het bijzonder de theorie van dissipatieve structuren. Que? Het is in ieder geval een term uitgevonden door de man zelf, maar het komt er in feite op neer dat een dissipatieve structuur een open systeem is dat met zijn omgeving energie en materie uitwisselt. Vul zelf verder in… als je kunt. In ieder geval: evenwichtig baanbrekend.

Voor de natuurkunde

En tenslotte onze meest recente Nobelgprijswinnaar: François Englert. De allereerste Belg die er eentje ontvangt voor de natuurkunde, en dat wel dankzij zijn theoretische ontdekking over het higgsboson. “A mechanism that contributes to our understanding of the origin of mass of subatomic particles, and which recently was confirmed through the discovery of the predicted fundamental particle, by the ATLAS and CMS experiments at CERN’s Large Hadron Collider,” aldus het Nobelprijscomité nogmaals. De prijs deelt hij met de Brit Peter Higgs.

Et tu, Belge? Ben jij de volgende op het lijstje? Er is één Nobelprijs dat nog niet in handen van een Belg is gekomen, en dat is die van de Zweedse Rijksbank voor economie. Snel zijn dus, je hebt nog maar een jaar om de wereld een klein beetje te veranderen.