Obesitas in België

De wereld wordt dikker. Letterlijk. Vandaag kampen 2,2 miljard mensen met overgewicht, dat is een derde van de totale bevolking. In België is de situatie nog schrijnender: hier kampt de helft van de bevolking met obesitas. Hoe is dat te verklaren en wat kunnen we eraan doen?

Zwaar in de problemen?

We zitten met z’n allen letterlijk ‘zwaar’ in de problemen, maar vooral bij de jeugd wordt obesitas een issue. Zo is volgens de Wereldgezondheidsorganisatie het aantal zwaarlijvige kinderen de laatste 40 jaar vertienvoudigd – als die trend zich aan dit tempo doorzet, zullen er in 2022 wereldwijd méér kinderen met overgewicht zijn dan met ondergewicht. Gevaarlijk, vooral omdat obesitas zowel fysisch als mentaal een enorme invloed kan hebben: een lager zelfbeeld, ziektes als diabetes, een verhoogde bloeddruk en cholesterol… Dit alles brengt ook enorme kosten voor de gezondheidszorg met zich mee. Naast een persoonlijk probleem is obesitas ook een maatschappelijk probleem.

Zwaarlijvigheid risicovol voor kinderen

Vooral voor kinderen is zwaarlijvigheid risicovol, omdat het aantal vetcellen al op jonge leeftijd vastgelegd wordt door het lichaam. Kinderen met obesitas zullen de rest van hun leven kampen met het risico op gewichtsproblemen. Daarom moeten ze al vroeg een levensstijl aanleren waarin gezonde voeding en voldoende beweging centraal staan. “Moeilijk is dat eigenlijk niet”, vertelt sportarts Peter Janssens, “het komt neer op een heel eenvoudig optelsommetje: hoeveel calorieën verbrand je dagelijks door beweging en hoeveel neem je er op via voeding? Is er een overschot, dan sla je dat op in de vorm van vetten.”

Gebrek aan beweging

Maar als we van al die fysische, psychische en maatschappelijke risico’s op de hoogte zijn, waarom neemt het aantal mensen met overgewicht dan net toe in plaats van af? Eén reden is het gebrek aan beweging. Dat is vandaag (ook) te wijten aan het feit dat we meer tijd doorbrengen op de tablet, gsm of computer. Fenomenen als Netflix en bingewatching spelen daar een aanzienlijke rol in: het gemiddelde Netflix-account was in 2017 goed voor maar liefst 480 uur kijkplezier. “Maar het gaat breder dan dat”, aldus sportarts Peter Janssens. “Kijk naar de technologische evoluties, die er in het huishouden en op de werkvloer voor gezorgd hebben dat heel wat taken door machines worden overgenomen. Ook de auto wordt meer dan ooit gebruikt voor – soms kleine – verplaatsingen.”

Mensen maken veel meer gebruik van de wagen dan vroeger Sportarts Peter Janssens

Sportgadgets die motiveren

Stappentellers en sporthorloges kunnen helpen om meer te gaan bewegen, maar alléén als de gebruiker meer wil bewegen. Diëtiste Eva Lauwers: “Ik ondervind bij mijn patiënten dat sportgadgets hen meer motiveren om te sporten. Sommigen gaan elkaar ook uitdagen om dagelijks zeker 10.000 stappen te bereiken. Maar zonder motivatie zal zo’n gadget geen grote meerwaarde betekenen – het ondersteunt in de motivatie, maar zet zelf niet aan tot beweging.”

Haal de gezondheidsbonus

Moeilijk is het nochtans niet: 30 minuten beweging per dag is al voldoende om de gezondheidsbonus te halen. Dat mag in één keer, of uitgesplitst in drie keer tien minuten. Denk daarbij ook niet in termen van topsport: de fiets nemen naar de bakker telt zeker mee, net als de trap nemen in plaats van de lift.

De achillespees: gezonde voeding

Daarnaast is gezonde voeding essentieel, vandaag misschien wel dé achillespees in veel gezinnen. Het probleem is vaak dat er te weinig tijd wordt gemaakt om te koken, waardoor ongezonde afhaalmaaltijden populair zijn. Diëtiste Eva Lauwers: “Ook de maatschappij is verantwoordelijk voor die evolutie. Er wordt steeds meer van mensen verwacht op het werk, waardoor hun gezondheid pas op de tweede of zelfs derde plaats komt.”

Geniet van gezond

Uiteindelijk komt een gezond gewicht neer op evenwichtige voeding in combinatie met voldoende beweging. En vooral genieten van gezond eten. Daarom is sportarts Peter Janssens geen fan van diëten en overdreven regelgeving: het creëert vooral stress. “Ik ben voorstander van het mediterraan voedingspatroon, dat vooral gebaseerd is op groenten, fruit, vis en gevogelte, volle granen, olijfolie en noten, en waarbij eten een collectieve beleving is die mensen gelukkig maakt.” Dat wordt beaamd door Eva Lauwers: “Iets verbieden kan in de tegenovergestelde richting werken. ‘Eet gezond en geniet met mate’ is een wijsheid die voor heel veel mensen zal werken.”