De keuken als sociale hart van het huis
Door de coronamaatregelen brachten we het afgelopen jaar meer tijd door binnenshuis. Hierdoor werd plots één specifieke ruimte de kern van elk huishouden: de keuken. Naast koken en eten begon ook ons sociale leven zich achter het fornuis af te spelen.
Je zou denken dat de woonkamer de populairste plek in huis is, maar door de lockdown is in vele huishoudens de focus ietwat verschoven. De keuken is nu dé place to be, en dat komt niet enkel door het sluiten van de horeca. Klopt, we koken vaker zelf, of eten thuis op wat we laten leveren, maar er schuilt meer achter de aantrekkingskracht van de keuken.
Drie dimensies aan woonruimte
Els De Vos is verbonden aan de Universiteit Antwerpen, waar ze onder andere wooncultuur doceert aan de opleidingen architectuur en interieurarchitectuur. Daarin kun je volgens haar drie dimensies onderscheiden: het materiële, het gebruik en de betekenisgeving. “De materiële dimensie kijkt naar de inrichting”, legt Els uit. “Wat is het type woning en hoe ziet het plan eruit? Het gebruik is antropologisch: hoe en welke ruimten gebruiken we, en hoe veranderen die?” De betekenisgeving roept nog diepere vragen op. “Wat betekent een ruimte voor ons en wat is de mentale constructie van een woning?”
Moeiteloos past Els deze abstracte dimensies toe op de keuken. “Tegenwoordig bouwen we leefkeukens. Materieel wil dit zeggen dat de ruimte open of halfopen is en dus deel uitmaakt van de rest van de woning. Qua gebruik wordt de keuken dan een plek van ontmoeting. Een psychologisch gevolg daarvan is dat het sociale element toeneemt. Eenmaal de keuken in de woonkamer overloopt, wordt ze het sociale hart van het huis.”
Meer tijd om te experimenteren
Dat sociale hart is alleen maar sneller gaan slaan tijdens de eerste lockdown. “Toen in maart de scholen sloten en kinderen thuis moesten leren, veranderde de keuken in een klaslokaal”, vertelt Els. “Het waren vooral de kleine kinderen die bij hun huiswerk begeleid moesten worden of toezicht nodig hadden tijdens het spelen. Zo werd de keuken een spil van het familieleven.”
Natuurlijk blijft de keuken haar oorspronkelijke kookfunctie behouden. “Door corona kreeg een groot deel van de mensen meer tijd”, licht Els toe. “Ze moeten minder pendelen en proberen daarom complexere gerechten uit. Er is meer tijd om te experimenten en zo wordt de keuken een plek van creativiteit.”
Tegenwoordig bouwen we leefkeukens. Qua gebruik wordt de keuken dan een plek van ontmoeting.
Gezellig en therapeutisch koken
Iemand die ook een en ander van koken afweet, is Dominique Persoone. Deze chocolatier is kok van opleiding en recent presenteerde hij het kookprogramma Cook Ensemble. Samen met Jani Kazaltzis bereidde hij een heleboel doordeweekse gerechten om aan te tonen dat koken een belangrijk deel van ons leven is, ook al lijkt de wereld op pauze te staan. “Eten is iets dat we sowieso moeten doen, maar het zorgt ook voor gezelligheid”, vertelt Dominique. “Ik durf te zeggen dat samen koken therapeutisch werkt.”
Dat het bij Cook Ensemble vooral digitaal gebeurde, lijkt daar geen afbreuk aan te doen. “Door dat programma hebben veel mensen kerstavond en nieuwjaar op die manier gevierd. Familieleden belden elkaar op en kookten samen, geïnspireerd door Cook Ensemble. Dat vond ik fijn om te horen.”
Lekker inspirerend
Minder fijn waren de technische mankementen. “Het was natuurlijk niet gemakkelijk. Alles gebeurde via Zoom. Er zat geregeld vertraging op het geluid en de beelden, en dat was heel vervelend.” Het maakte het programma alleszins wel herkenbaar voor mensen die ervaring hebben met gebrekkige Zoomsessies. Anno 2021 zowat iedereen, dus.
Dat het concept toch aansloeg, ligt volgens Dominique dan ook niet aan het digitale format. “Ik heb veel reacties gekregen van mensen die het programma heel toegankelijk vonden. We bereidden geen chique voedsel maar gewone maaltijden die lekker en inspirerend waren. Het programma was gericht op ‘thuis zijn’ en moest dus niet te fancy gedresseerd worden. Het ging om plezier maken.”
We hopen met zijn allen dat het plezier ook in het gewone leven snel terug op gang komt. Al lijkt het realistisch dat we toch nog een hele poos thuis zullen zitten, en dus ook in de keuken. Gelukkig betekent dit dat we nog veel tijd samen kunnen doorbrengen, en samen kunnen koken.