Hoe vitamine D breuken en fracturen helpt voorkomen

Het is een typische ‘ouderen-ziekte’: osteoporose of botontkalking. Wat zijn hier de gevolgen van en hoe kun je het voorkomen? Recent wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de impact van vitamine D-supplementen veel groter is dan het merendeel van de mensen denkt. 

Botontkalking

Niet alleen is osteoporose een typische ouderen-ziekte, het is ook een typische vrouwenaandoening. De reden is snel uitgelegd: hormonale veranderingen die optreden na de menopauze zorgen ervoor dat de botten van vrouwen broos worden door een versnelde ontkalking. En precies dat is osteoporose. De gevolgen daarvan zijn allerminst prettig. Beenderen worden broos en fragiel, spieren worden minder sterk en een val leidt vaak tot breuken. Net die breuken brengen veel pijn mee, lange revalidaties en verlies van autonomie. 

Mannen mogen dan wel minder frequent door osteoporose worden getroffen, ze zijn er absoluut niet immuun voor. In België lijden 600.000 50-plussers aan osteoporose en deze ziekte veroorzaakt 80.000 fracturen per jaar. Na de leeftijd van 50 zal ongeveer een vrouw op drie en een man op vijf minstens één breuk oplopen waarbij osteoporose een rol speelt. 

Voorkomen

Gelukkig zijn er wel enkele manieren om de aandoening te voorkomen. Een belangrijke factor is bijvoorbeeld fysieke beweging. Een (matige!) fysieke activiteit heeft absoluut een positieve invloed op de sterkte van spieren en botten. Daarnaast helpt ook een calciumrijk dieet, bijvoorbeeld door de inname van veel zuivelproducten als melk en kaas. Helaas is het lastig om de dagelijks aanbevolen hoeveelheid calcium enkel via voeding op te nemen. Bij de meeste vrouwen is de inname van een supplement noodzakelijk. De optimale strategie is de combinatie van twee tot drie zuivelproducten en een supplement van 500 mg calcium per dag. Meer is meestal niet nodig, de doeltreffendheid is dan niet beter en er bestaat een verhoogd risico op nierstenen.

Vitamine D

Een derde belangrijke factor bij het voorkomen van osteoporose is vitamine D, de ‘zonnevitamine’. Vitamine D helpt om botten sterk te houden, maar zorgt ook voor een goede opname van calcium. Daarnaast werd recent ontdekt dat het ook van belang is voor de spieren. Vitamine D lijkt dus een cruciaal verdedigingsmiddel te zijn in de strijd tegen osteoporose, hoe komt het dan dat deze aandoening toch nog zo vaak voorkomt? En dat veel mensen zelfs aan een vitamine D-tekort lijden? 

Inname van voedingsstoffen en zonlicht

Een belangrijk deel van de verklaring ligt in het feit dat vitamine D bijna niet voorkomt in onze voeding. Maar 10 procent van de aanvoer gebeurt via de inname van voedingsstoffen. Boter, eieren en vette vis bevatten bijvoorbeeld wel vitamine D maar slechts in lage hoeveelheden. De rest zou ons lichaam zelf moeten aanmaken onder invloed van de uv B-stralen uit zonlicht. En daar wringt het schoentje vaak. De intensiteit van het zonlicht in (noordelijk) Europa is vaak te laag om voldoende grote hoeveelheden vitamine D te produceren. Bovendien brengt de moderne mens ook nog eens het grootste deel van de dag binnenshuis door en blokkeert hij de aanmaak van vitamine D door kleding en zonnecrème – die op zich, voor alle duidelijkheid, zeker wel hun nut hebben om verbranding te voorkomen. En om het helemaal af te maken: hoe ouder we worden, hoe lastiger ons lichaam het heeft om vitamine D aan te maken uit zonlicht.

Supplementen calcium en vitamine D

De enige oplossing voor dit probleem is eenvoudig: het innemen van supplementen met calcium en vitamine D. Dat wordt door specialisten trouwens ook aangeraden. De Hoge Gezondheidsraad raadt bijvoorbeeld 400 eenheden vitamine D per dag aan voor alle kinderen vanaf de geboorte, 600 eenheden voor adolescenten en volwassenen en 800 voor 60-plussers en zwangere vrouwen. Ook mensen met een donkere huidskleur hebben meer dan gemiddeld vitamine D nodig, omdat hun huid de zonnestralen beter filtert. 

Daling heupbreuken

Uit Brits onderzoek van 2017 blijkt dat een combinatie van calcium- en vitaminesupplementen het risico op een heupbreuk bij oudere personen met wel een derde kan laten dalen. Een Zwitsers-Amerikaanse studie van 2019 drukt het nog anders uit: als alle volwassenen in de EU en de VS calcium- en vitamine D-supplementen zouden gebruiken, zou dat een half miljoen breuken per jaar in Europa en 300.000 per jaar in Amerika voorkomen.