gebouwen
Bouwen & Wonen

Slimmere gebouwen zijn betere gebouwen

Door gebouwen slimmer te maken, bespaar je energie, verbeter je de veiligheid en verhoog je het comfort van de gebruikers. Niks dan voordelen, dus, maar hoe begin je daaraan? Wat zijn de valkuilen? En wat voor budget moet je ervoor uittrekken?

Zowel voor residentiële huizen en appartementen als voor grote bedrijfsgebouwen en kantoren zijn er heel wat mogelijkheden om deze slimmer te maken. Vergeet daarbij wel het etiket ‘domotica’ zoals we dat vroeger gebruikten. Met spielereien als ‘het bad laten vollopen met je gsm’ heeft dit niks meer te maken. Tegenwoordig zijn de toepassingen in gebouwautomatisering een stuk zinvoller geworden, van het regelen en aansturen van de verlichting over muziek en videobeelden doorheen het hele gebouw sturen tot en met systemen om de verwarming en de verluchting te regelen. 

Naast het comfort en het gebruiksgemak dat zo een stuk toeneemt, kent David Ketelaers, Channel Manager Buildings bij ABB, nog wel enkele voordelen van deze aanpak. “Er komen tegenwoordig allerlei zaken op ons af”, zegt hij. “Niet in het minst de elektrificatie van zowel onze verwarming als onze mobiliteit. Stookolie en gas worden steeds meer ingeruild voor bijvoorbeeld warmtepompen en diesel- en benzineauto’s maken plaats voor elektrische wagens. Tegelijkertijd worden we geconfronteerd met zowel hogere stroomprijzen als, in de nabije toekomst, een capaciteitstarief. Dat laatste wil zeggen dat je stroomfactuur hoger zal uitvallen als je veel elektrische apparaten tegelijkertijd gebruikt of oplaadt. Als je dat proces kunt aansturen en de verbruikspieken kunt uitvlakken, kun je dus een pak geld besparen. Je wilt dat ook op zo’n manier doen dat je niks aan comfort inboet en, bijvoorbeeld, niet geconfronteerd wordt met een lege autobatterij net als je onverwacht ergens naar toe wil rijden.”

Warmtepomp

Om dat waar te maken, heb je een ‘gebouwenecosysteem’ nodig, legt Ketelaers uit. Zie het als een soort brein dat alle functies van je gebouw overziet, aanstuurt en optimaliseert. “Stel dat je ’s avonds thuiskomt, je elektrische wagen begint op te laden, je warmtepomp inschakelt en dat je ook nog eens begint te koken. Je piekverbruik zal steil de hoogte ingaan, net wat je niet wilt. Het zou dus heel handig zijn als bijvoorbeeld je laadpaal ‘weet’ dat hij even moet wachten om je auto op te laden tot je huis voldoende warm is en je gegeten hebt. Die laadpaal moet dan ook wel rekening houden met hoeveel stroom er nog in je accu zit. Als dat niveau onder een bepaalde grens zit, zal hij toch bijladen om je een minimum comfortabel rijbereik te geven. Maar hij zal dat dan wel zo traag mogelijk doen, alweer om die pieken zoveel mogelijk te vermijden.” 

Ook de manier waarop we tegenwoordig zelf energie produceren, bijvoorbeeld met zonnepanelen, speelt mee. Doordat er een prijsverschil zit tussen de stroom die je van het net afneemt en de stroom die je op het net plaatst, is het financieel een goede zaak om zélf zoveel mogelijk van de energie te consumeren die je zonnepanelen produceren. Ook bijvoorbeeld een thuisbatterij kan daarbij helpen. Om heel dat proces te regelen en aan te sturen, heb je slimme elektronica nodig. “Een gebouwenbeheersysteem zal op zichzelf je toestellen of je huis niet zuiniger maken”, zegt Ketelaers. “Een apparaat verbruikt wat het verbruikt en veel rek zit daar trouwens ook niet meer op. Bepaalde fabrikanten van witgoed laten nu al verstaan dat hun producten ongeveer op het maximum zitten qua energiezuinigheid. Als je dus nog verder wil besparen, zal je vooral slimmer moeten omgaan met de manier waarop je die toestellen gebruikt. En dat is wat een gebouwenbeheersysteem wel voor mekaar krijgt.” 

Als je dus nog verder wil besparen, zal je vooral slimmer moeten omgaan met de manier waarop je die toestellen gebruikt.

Geofencing

Naast energiezuinigheid zorgt een gebouwbeheersysteem, zoals gezegd, ook voor meer comfort en veiligheid. “We kunnen ook deursloten en de videoparlofoon aansturen”, vertelt Ketelaers. “Op die manier kun je bijvoorbeeld via je gsm met mensen praten als die voor de deur staan. Je kunt er niet alleen mee praten, maar zelfs meteen ook de deur opendoen. Dat is handig als je bijvoorbeeld op reis bent en de poetsvrouw voor de deur staat. Audio en video kun je rechtstreeks integreren met Sonos, de fabrikant van hifiapparatuur. Op die manier kun je je muzieksysteem bedienen via gewone knoppen, aanraakschermen of zelfs via spraakcommando’s.”

Helemaal interessant wordt het natuurlijk als je al die functies ook nog eens aan mekaar gaat koppelen en bepaalde scenario’s gaat opstellen. “Stel: ik kom ’s avonds thuis. Via geofencing (de gps-functie van de smartphone) ‘weet’ mijn systeem dat ik mijn oprit oprijd. Automatisch gaan de lichten aan in huis en in de tuin, de deur springt open, de verwarming wordt wat hoger gezet en mijn muzieksysteem begint Radio 1 te spelen. De enige grens daar is je fantasie (lacht).” 

Een vraag waar veel huiseigenaren wel mee zitten, is hoe gemakkelijk dit te integreren is in een bestaande woning. Met andere woorden: kan dit systeem ook zonder al te veel kap- en breekwerk geïnstalleerd worden? “Het kan perfect ook in een bestaande woning geïntegreerd worden”, geeft Ketelaers mee. “Alle courante devices kunnen zowel bedraad als draadloos werken. In dat laatste geval maken we gebruik van zogenaamde ‘mesh’-technologie. Dat wil zeggen dat het apparaat zowel zender als ontvanger is, waardoor je met een beperkt aantal apparaten toch je hele huis kunt bestrijken. Om een idee te geven: mijn eigen woning is ongeveer 350 vierkante meter groot en ik ben niet bepaald een handige Harry. Wel, ik heb het systeem geïnstalleerd op minder dan drie uur tijd. Dat is inclusief het vervangen van de oude schakelaars, het koppelen aan het nieuwe systeem en het programmeerwerk. Overigens: de intelligentie van het systeem zit lokaal, in de lokale schakelaars en knoppen. Als het internet dus platligt, kun je nog altijd je huis bedienen.”

Nog een ander belangrijk aspect: hoeveel budget moet je voor al dit moois opzijzetten? Het antwoord daarop is niet zo eenduidig, zegt de specialist. “Dat is lastig te zeggen omdat praktisch elk project maatwerk is en omdat er veel afhangt van de wensen van de klant. Maar om een idee te geven: als je tevreden bent met het aanpakken van één ruimte, ben je meestal eigenlijk al voor een paar honderd euro gesteld. Het kan dus zeer betaalbaar zijn. Wens je meteen je hele huis onder handen te nemen en wil je absoluut overal een luxueuze touchscreen hangen, dan loopt de prijs natuurlijk wel op.” 

gebouwen

Silo’s afbreken

Niet alleen voor residentiële gebouwen heeft zo’n systeem een pak voordelen. Dat geldt in minstens zo grote mate voor grote kantoor- en bedrijfsgebouwen. “Daar ga je nog meer zaken koppelen en nog meer ‘silo’s’ opheffen”, zegt Ketelaers. “Elektrische mobiliteit, airco, verluchting, toegangscontrole, stroomvoorziening… in plaats van elk systeem apart te bedienen, ga je ze aaneenschakelen. Daar wordt dan een laag bovenop gelegd die alle sensoren uitleest en die de data opslaat. Al die data worden dan verzameld om een soort virtueel gebouw te maken in een computertje. Zie het als een soort besturingssysteem voor je gebouw.”

En dat maakt dan weer heel interessante zaken mogelijk. Zo krijg je niet enkel zeer diepgaande inzichten in het energieverbruik van je gebouw, maar ook bijvoorbeeld in de manier waarop het gebouw gebruikt wordt. Door badgesystemen weet je op elk moment wie in het gebouw is. Via AI kun je daar bijvoorbeeld de capaciteit van je kantine op afstemmen. Welke vergaderzalen worden intensief ingezet en welke niet? En vanaf welk uur? En is het een idee om de verwarming in de minder gebruikte vergaderzalen wat lager te zetten? Al die gegevens worden ook zo inzichtelijk mogelijk gepresenteerd, bijvoorbeeld via dashboards. Ook in onderhoud maakt het nieuwe zaken mogelijk. Stel dat een verlichtingsarmatuur stukgaat. Moet de onderhoudstechnieker dan speciaal langskomen of kan hij dat net zo goed regelen als hij ook het onderhoud voor de airco komt doen?

“Op termijn kun je dan ook nog eens verschillende gebouwen koppelen”, schetst Ketelaers als toekomstbeeld. “Op je eigen eiland blijven werken, is niet alleen duur, maar ook inefficiënt. Waarom zou elk bedrijf apart laadpalen moeten installeren of waarom moet iedereen 25 vergaderzalen hebben als je het gebruik daarvan veel beter kunt optimaliseren via software? Dat geldt ook voor refters of cafetaria. In de toekomst zullen gebouwen nog veel meer gedreven worden door software. En die software houden we natuurlijk zo open mogelijk, zodat zoveel mogelijk apparaten geconnecteerd kunnen worden. De menselijke interactie wordt dan tot een minimum beperkt en de AI regelt alles.”

Op de duur zullen niet alleen verschillende gebouwen aan mekaar gekoppeld worden, maar zelfs complete wijken. Dus huizen en kantoren samen. “Je kunt je dan voorstellen dat die zelf hun energie gaan opwekken en dat bijvoorbeeld stroom van zonnepanelen op kantoordaken gebruikt worden om de huizen in de buurt van elektriciteit te voorzien. Dat worden allemaal kleine (en minder kleine) zelfvoorzienende ecosystemen.” 

13.06.2022
door Fokus Online

In samenwerking met

ABB’s Electrification Business Area is een wereldleider in elektrische producten en oplossingen, actief in meer dan 100 landen, met meer dan 200 productievestigingen. Onze meer dan 50.000 werknemers zetten zich in om de manier waarop mensen leven, met elkaar in verbinding staan en werken te veranderen door veilige, slimme en duurzame elektrificatieoplossingen te leveren. Wij geven vorm aan de toekomstige trends van elektrificatie en onderscheiden ons door technologische en digitale innovatie, terwijl we onze klanten een uitstekende ervaring bieden door operationele uitmuntendheid in nutsvoorzieningen, industrie, gebouwen, infrastructuur en mobiliteit. Ga voor meer informatie naar https://go.abb/electrification

Ontdek meer

Vorig artikel
Volgend artikel