stedelijke
Bouwen & Wonen

Een shift in het ruimtelijk inzicht

18.08.2021
door Julie Garrigue

De stedelijke formule van de toekomst bestaat erin meer mensen te laten wonen op een gedeelde oppervlakte, die volledig opnieuw is uitgedacht. Experts hebben een stadsmodel voor ogen dat een grotere dichtheid kent. Maar dat tegelijk ook groener en duurzamer is en een beter verdeelde levenskwaliteit biedt.

Streven naar afremmen van verstedelijking

In 2050 zal 68 procent van de bevolking in een stad wonen, tegenover 55 procent vandaag. Het is uitgesloten dat men deze demografische groei opvangt door een verdere wildgroei van de steden. België streeft immers naar het afremmen van de verstedelijking buiten de huidige stadsgrenzen door tegen 2050 een ‘betonstop’ op te leggen. Hoe kunnen we dan meer mensen beter huisvesten in een stad van ongewijzigde omvang?

“De stad van de toekomst zal voortbouwen op de huidige invulling van de stad”, luidt het antwoord van Jacques Teller, onderzoeker stedenbouw en ruimtelijke ordening bij de Universiteit van Luik. “Dit impliceert een beter bodembeheer, een sneller hergebruik van vrijgekomen plekken en meer ruimte voor de natuur en de biodiversiteit. Tot slot moet er ook een versterking volgen van de stedelijke veerkracht tegen de rampen en risico’s van morgen. Dichter, groener en risicovrij bouwen lijken een tegenstrijdig trio te vormen. Deze krachtlijnen vormen samen echter de formule van de toekomstige stad, die weer in handen van haar inwoners moet komen. Het is van cruciaal belang om voort te bouwen op het inzicht van de bewoners en van de lokale gemeenschappen, van de kleinste stad tot de grootste metropool.”

Openbare ruimtes

Het eerste actieterrein is het onder handen nemen van de openbare ruimtes, zowel buiten als binnen. “Het doel is om kleinere woningen te bouwen, die echter wel functioneler en comfortabeler zijn”. Stelt de Luikse onderzoeker. “Dit houdt in dat er een deelgebruik ontstaat van een reeks functies in en rond gebouwen. Denk aan coworking, gedeelde tuinen, wasruimten, parkings… De verdichting van de stedelijke ruimten moet men zien als een kans om nieuwe diensten in te voeren, in plaats van de bestaande te overbelasten.”

Voor de stad van morgen moet het stedelijke aspect weer aansluiting vinden bij de natuur, op alle vlakken.

— Kurt Custers, Leefmilieu Brussel

Warm maken van bewoners

Kurt Custers, directeur circulaire economie en duurzame stad bij Leefmilieu Brussel, is diezelfde mening toegedaan en heeft het over een “kwaliteitsvolle dichtheid. Op basis van een meer gedeelde en collaboratieve benadering van openbare ruimtes en plekken. Daarvoor moet men de bewoners warm maken.” Dit betekent duurzame mobiliteitsdiensten, collectieve restaurants, gemeenschappelijke tuinen, binnenpleinen en terrassen. De denkoefening gaat ook hier over nieuw uit te vinden ruimten, om er te wonen en/of economische activiteiten uit te oefenen. Sommigen onderzoeken ondergrondse uitbreidingen. Anderen wijzen reeds op het enorme toekomstige potentieel van dakoppervlakken om er stadsboerderijen, recreatieplekken of nieuwe woonvormen in te richten.

Alle ruimten – betonvrij, vernieuwd of uitgevonden – moeten sowieso ‘groen’ zijn, vindt Custers. “Voor de stad van morgen moet het stedelijke aspect weer aansluiting vinden bij de natuur, op alle vlakken. Bodem, ondergrond, ecosysteemdiensten, stadslandbouw, biodiversiteit, regenwaterbeheer …” Teller voegt hieraan toe: “We moeten veel meer plek toebedelen aan de natuur. De opnieuw uitgedachte dichtheid kan een herwonnen biodiversiteit in de hand werken, en dit dankzij groene daken en muren of door de inrichting van groene ruimten in of nabij de woongebieden, die in een nieuwe vorm zijn gegoten.”

Recyclage en hergebruik van bestaande ruimten

Aansluitend op de duurzame ontwikkeling en ‘zero waste’ vind je recyclage en hergebruik van de bestaande ruimten en gebouwen terug. Ofwel worden ze heringericht, ofwel gesloopt en opnieuw opgebouwd uit hun eigen materialen (‘cradle to cradle’). Dit is in de ogen van Custers cruciaal. “In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zal er systematisch worden gebouwd met hergebruik- en recyclagematerialen.” De stad van de toekomst legt een nieuw paradigma op inzake de inrichting en de mentaliteit van de burgers. “Reeds bij het ontwerp van gebouwen en wijken moet rekening worden gehouden met preventie en nuttig hergebruik van afval”, aldus de Brusselse expert. “Weg met individuele vuilnisbakken op straat. De burgers worden ertoe aangezet om naar buiten te gaan en hun gesorteerde afval in ingegraven containers te gooien. Dit zal het sorteren van afval en tegelijk ook het ophalen op straat veel makkelijker maken.”

Vorig artikel
Volgend artikel