Betere keuzes maken doe je met ‘nudging’

Hoe serieus nemen we onze voornemens eigenlijk nog? We maken ze in ons hoofd, en soms zeggen we ze eens luidop. Dan voelen we ons gedurende een korte periode gedwongen ze te verwezenlijken – anders is het ook maar wat gênant. Maar in de meeste gevallen verdwijnen ze weer als sneeuw voor de zon. Maar hoe stel je jezelf dan wel in staat om effectieve veranderingen door te voeren?

Automatisch beslissen

Hoe rationeel je ook denkt dat je bent, de kans is groot dat je veelal beslissingen maakt in het dagelijkse leven die geheel automatisch gebeuren. Bij een nieuwe jobopportuniteit zal je bijvoorbeeld voor- en nadelen afwegen en zo je keuze maken. Maar doorheen de dag kom je natuurlijk voor veel minder drastische levenswendingen te staan. Neem je de trap of de lift? Een muffin of soep? De tram of de fiets? En die ene administratieve taak schuif je alweer een dagje op. Want je hebt zin om je aan een nieuwe serie op Netflix te zetten, en dat is nu eenmaal prioritair.

Nudging

‘Enter nudging’: dit psychologisch principe staat sinds 2008 op de kaart van de gedragswetenschappen. Vorig jaar kreeg Richard H. Thaler, een professor in de Gedragswetenschappen en Economie, nog een Nobelprijs voor Economie voor zijn onderzoek, dat ook verscheen in zijn boek ‘Nudge’. En hoewel menselijk gedrag uitermate complex is, het toepassen van nudging – ‘een duwtje in de rug geven’ – is redelijk simpel. Verschillende onderzoekers hebben zich reeds beziggehouden met het doorduwen van gedragsverandering in het dagelijkse leven, waardoor nudging nu overal ter wereld op verschillende manieren verschijnt.

Het correct toepassen van nudging op grote schaal kan natuurlijk positieve gevolgen hebben voor de maatschappij

Onbewust zelf kiezen

De essentie van nudging ligt in het subtiel stimuleren van mensen om betere of gezondere keuzes te maken. De automatische drijfveer wordt met andere woorden beïnvloed, zonder daarvoor je vrijheid in keuze te verliezen. De andere opties vallen namelijk niet weg bij nudging, je wordt gewoon onbewust richting een ander pad gestuurd, die je dan in de meeste gevallen ook zult nemen. Die ‘nieuwe’ keuze gaat veelal beter voor jou zijn, maar vaak ook voor je omgeving. Net daarom heeft bijvoorbeeld de Britse regering speciaal een Nudge Unit opgericht, oftewel het Behavioral Insight Team.

Met één simpele zin

Want het correct toepassen van nudging op grote schaal kan natuurlijk positieve gevolgen hebben voor de maatschappij. Dus niet geheel onverwacht dat de overheid zich gaat inlaten met deze psychologische techniek. Een goed voorbeeld is een onderzoek van de eerdergenoemde Nudge Unit, waarbij ze meer mensen wilden overtuigen zich te laten registeren als orgaandonor. Ze testten dat aan de hand van enkele zinnetjes. En de meest effectieve zin werd er uiteindelijk uitgehaald. Dankzij die ene extra regel zouden er zich ongeveer 96.000 meer mensen zich aangemeld hebben als orgaandonor. Redelijk effectief dus.

Effectiever afbetalingsplan

Ook hier in België hebben we reeds getest of we gedragsveranderingen kunnen doorvoeren dankzij een nudge-implementatie. De Belgische fiscus experimenteerde met een verandering in aanmaningsbrieven om belastingen sneller te doen betalen. De onpersoonlijke financiële termen werden eruit gelaten, en bovenaan kwam niet enkel een persoonlijke aanspreking te staan, maar ook meteen de betaalgegevens. Het leverde 18 miljoen aan achterstallige belastingen op. Hetzelfde in de Amerikaanse stad New Orleans, in het geval van parkeerboetes dan. ‘The majority of drivers who receive a parking fine pay it within 13 days’, was genoeg om het idee van een sociale norm te implementeren in de automatische keuze, waardoor mensen sneller hun boetes betaalden.

Stap in de juiste richting

Ook in openbare ruimtes vinden we veel vormen van nudging terug. Een van de meest effectieve, en uiterst simpele manieren, vind je terug in de eeuwenoude strijd van trap versus lift. Er zijn bibliotheken die bijvoorbeeld, met behulp van enkele lijnen kleurige tape richting de trap, mensen onbewust aansporen om de lift links te laten liggen. Energiebesparend en gezond dus. Ook gekleurde voetstapjes helpen om te nudgen naar de juistere keuze. Zo ook bijvoorbeeld in Rotterdam, waar er witte voetjes richting een felgroen gespoten vuilbak liepen en sluikstorten na verloop van tijd met zo’n 75 procent verminderde.

Utopisch middeltje

En er zijn nog tal van voorbeelden die aantonen dat onbewust beïnvloeden van menselijk gedrag in heel wat gevallen wenselijk zijn. Het is bovendien interessant voor overheden en beleidsinstanties om te zien wat de mogelijkheden zijn in verband met nudging. Want een bijna kosteloze, simpele techniek die het leven van meerdere mensen kan helpen en verbeteren, zonder keuzevrijheid in te perken? Dat klinkt als een utopisch middeltje waar we zoveel mogelijk gebruik van moeten maken, niet?