Wonen is meer dan huisvesting

Wonen is een thema dat onze gemoederen en de samenleving in alle facetten beheerst. Want iedereen woont, hoewel niet iedereen de privileges heeft om voluit voor zijn keuze te gaan. Bijna dagelijks lezen we over de ongelijkheid tussen eigenaars en huurders, de wachtlijsten voor sociale huisvesting, de noodzakelijke renovaties om te voldoen aan de klimaatdoelstellingen, enzovoort.

Tweeslachtig

Huisvesting maakt op zeer duidelijke wijze zichtbaar hoe tweeslachtig onze verhouding tot het onderwerp is. Enerzijds benaderen we het op een rationele en nuchtere wijze, waarbij we het reduceren tot een financiële transactie, een veilige belegging. Anderzijds is onze woning het hoogste goed, een verworvenheid (voor de eigenaars) die tot op de draad versleten wordt en waar we liefst zo lang mogelijk willen blijven. Meerdere studies hebben ondertussen aangetoond dat dit standpunt om uiteenlopende redenen niet (meer) wenselijk is.

Het verwerven van een eigen woning is niet voor iedereen haalbaar. Voor 30 procent, onder wie 7 procent sociale huurders, is wonen nooit zonder onzekerheden. We negeren dat de kostprijs de economische logica van vraag en aanbod volgt, wat betaalbaarheid in het gedrang brengt. Kwaliteit van wonen is hoegenaamd niet gegarandeerd, terwijl dit een grondrecht is. Wonen doen we niet enkel in onze woning, ook de woonomgeving is cruciaal. De Vlaamse overheid voorziet in het woonzorgdecreet ruimte voor innovatieve en aangepaste woonvormen voor ouderen, in de optiek om een variatie te realiseren tussen thuis wonen en het woonzorgcentrum.

Men werkt aan een kwaliteitskader voor kleinschalige tussenvormen. De vraag stellen of onze woning beantwoordt aan onze noden en levensfase, doen we te weinig. Van woningaanpassing, levensloopbestendige of meegroeiwoningen heeft amper een enkeling ooit gehoord. We zijn dermate verknocht aan onze woning dat we verhuizen als een nederlaag zien en zijn weinig ontvankelijk voor alternatieven.

Aantrekkelijke voorbeelden

En toch zijn er wereldwijd aantrekkelijke voorbeelden waarbij het wonen op maat centraal staat. Stilaan groeit het besef dat je een wooncarrière kunt hebben en voor elke levensfase op zoek gaat naar de beste keuze. Wonen wordt daardoor meer dan een rationele zaak en staat synoniem voor meer leven, meer welzijn en minder zorgen. Die alternatieven bevinden zich vaak in steden of kernen van dorpen. Niet geheel toevallig de plekken waar diensten en winkels zich bevinden, waar ontspanningsmogelijkheden en een cultureel aanbod groot en divers zijn, waar op alle noden een aangepast aanbod voorzien wordt om gaandeweg te evolueren naar een zorgzame buurt.

Laat ons inspiratie zoeken en samen werk maken van een samenleving zonder exclusiviteit waar iedereen gegarandeerd woont in een woning op maat. Van behoorlijke kwaliteit, betaalbaar en duurzaam. Transitie loopt traag en daarom kunnen we er voor onszelf en voor de toekomstige generaties maar beter meteen aan beginnen. Bovendien verlopen zulke processen in vlagen, de ene al gunstiger dan de andere. De opgaves zijn groot, divers en niet zonder risico’s. Maar dat mag ons niet weerhouden om wonen voor iedereen zorgeloos en betaalbaar te maken.

Door Luc Lampaert, medewerker alternatieve woonvormen bij het Kenniscentrum Welzijn, Wonen, Zorg