erfenis
50+

Je erfenis organiseren is al lang geen taboe meer

28.03.2022
door Marleen Walravens

Zelf de regie in handen nemen van je nalatenschap. Steeds meer mensen zien dit als een zorgzame geste tegenover hun erfgenamen waardoor ze met een grotere gemoedsrust door het leven gaan. Zonder testament bepaalt de wet immers wie je bezittingen krijgt. Wij maken je alvast wegwijs in de verschillende mogelijkheden en aandachtspunten. 

1. Legaten

Je kunt een legaat vastleggen in een testament en zo een specifiek onderdeel van je nalatenschap reserveren voor een specifiek persoon. Als erflater wil je soms bepaalde bezittingen aan iemand bijzonder geven. Gewoon uit dankbaarheid of omdat je weet dat die persoon er nood aan heeft of er zeer goed zorg voor zal dragen. Zo kun je bijvoorbeeld je oldtimer nalaten aan een neef, je collectie uurwerken aan een collega of je woning met inboedel aan je partner. 

Een legaat kan ook bestaan uit een bepaald geldbedrag dat je bijvoorbeeld aan elk van je kleinkinderen nalaat. Daarnaast kun je ook een recht legateren. Zoals het recht op vruchtgebruik van een onroerend goed. De ontvanger van het legaat, de legataris, betaalt geen erfbelasting op dit erfdeel, de erfbelasting wordt uit de totale erfenis betaald door de erfgenamen. Als de legataris afstand neemt van het legaat of vroeger overlijdt, vervalt het legaat en komt het opnieuw in de gewone verdeling terecht. 

Kiezen voor een legaat kan interessant zijn wanneer je geen erfgenamen hebt en je vermogen wil nalaten aan een persoon of een organisatie. Als je erfgenamen hebt die zelf voldoende financiële reserve hebben, kun je ook beslissen om een deel van je vermogen (maximum 50 procent) na te laten aan een persoon die geen wettelijke erfgenaam is. Of aan een goed doel. 

2. Schenkingen aan goede doelen

Tot vorig jaar was het duolegaat een formule om te ontkomen aan hoge erfbelasting. Wanneer de erflater geen afstammelingen in rechte lijn had, kon hij in zijn testament verschillende begunstigden aanduiden. Zoals een goede vriend, enkele familieleden en een goed doel. Bij het overlijden van de erflater erfde het goede doel een deel van de nalatenschap op voorwaarde dat het alle erfbelasting betaalde van de andere erfgenamen. Zo kon de zware fiscale last van verre familieleden of vrienden verlicht worden. Want afhankelijk van het bedrag en de graad van verwantschap loopt de belasting op tot 55 procent.

Vanaf 1 juli 2021 is het fiscaal voordeel van het duolegaat afgeschaft. De begunstigde van de erflater moet nu zelf instaan voor de erfbelasting zonder de omweg via het goede doel te maken. De Vlaamse regering heeft wel twee nieuwe formules uitgewerkt: de vriendenerfenis en de afschaffing van belasting voor de goede doelen. Liefdadigheidsinstellingen betalen geen belasting meer als je hen iets nalaat via je testament. Dit geldt ook als je bij leven een schenking doet aan een goed doel, dan betaal je 0 procent schenkbelasting. Private stichtingen, vakbonden of andere beroepsverenigingen vallen niet onder die 0 procent-regel. Maar blijven onderworpen aan de 5,5 procent schenkbelasting en de 8,5 procent erfbelasting. 

Deze nieuwe regels gelden ook voor testamenten met duolegaten die vóór 1 juli 2022 zijn opgesteld. Het is misschien goed dit even na te gaan met je notaris.

erfenis

3. De vriendenerfenis

Met de afschaffing van de fiscale voordelen van het duolegaat op 1 juli 2021 werd ter compensatie de vriendenerfenis ingevoerd. Dit is een gunstregeling voor de erfbelasting of successierechten voor vrienden. Maar in tegenstrijd tot wat de term doet vermoeden, is deze regeling ook van toepassing als je iets wil nalaten aan een verre verwant, een buur of een broer of zus. Wanneer je een deel van je erfenis nalaat aan ‘een beste vriend’ kan die genieten van de laagste successierechten die bestaan: 3 procent. Dat is dezelfde erfbelasting als voor erfgenamen van eerste graad, in plaats van het normale tarief van 25 procent. Dat is bovendien progressief en vermeerdert naarmate het erfdeel groter is. 

Het bedrag dat je tegen dat voordelige tarief kunt nalaten is wel beperkt tot €15.000. Op die manier kan de begunstigde maximaal €3300 besparen. Als er maar één persoon als vriend wordt aangewezen in het testament, wordt de vermindering exclusief aan deze persoon toegekend. Zijn er meerdere personen aangewezen om van deze vermindering te genieten, en die personen erven samen meer dan €15.000, zal de vermindering enkel toegepast worden op het bedrag van €15.000. De vermindering van €3300 geldt dus voor hen samen, in verhouding tot hun persoonlijk verkregen bedrag. Het moet hier wel gaan om natuurlijke personen.

4. Digitale kluis

Door de versnelde digitalisering van allerlei diensten worden papieren documenten meer en meer door digitale documenten vervangen. Hoe kun je je belastingaangiften, je huwelijkscontract of je bankpapieren veilig bewaren? Zijn die opslagruimtes in de cloud van technologiebedrijven wel veilig genoeg? In november 2020 heeft Fednot, de Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, een digitale opslagplaats met een maximale opslagcapaciteit van 1 gigabyte gratis ter beschikking gesteld voor elke burger ouder dan 18 jaar. 

Izimi – van het Engelse ‘easy me’ – is niet alleen een digitale kluis, het is ook een beveiligd communicatieplatform. Niemand, behalve de gebruiker zelf, kan de data inkijken, wijzigen of hergebruiken. Documenten delen kan enkel mits je uitdrukkelijke toestemming geeft. De data die in de Izimi-kluis bewaard worden, zullen dus ook nooit gebruikt worden voor commerciële doeleinden.

Dankzij de digitale kluis kun je de afhandeling van je erfenis vergemakkelijken door er bijvoorbeeld je testament in te bewaren, je verzekeringscontracten of de wachtwoorden van je computer en je onlinebankingprofiel. Het grote voordeel is dat al je gegevens gecentraliseerd zijn. Bovendien kun je zelf aangeven wat er met je documenten in de kluis moet gebeuren na je overlijden en welke erfgenamen of welke notaris toegang hebben tot je kluis.  Naast de webversie heb je ook een smartphone-app die je gratis kunt downloaden van de App Store of de Google Play Store. Meer info op www.izimi.be

Vorig artikel
Volgend artikel