Léa en sport, is het altijd al een liefdesverhaal geweest?
“Niet altijd. In mijn kindertijd kreeg ik te maken met discriminatie en afwijzing. Mijn ouders hebben heel wat beledigingen aan mijn adres moeten incasseren en hebben er altijd voor gestreden dat ik niet in het bijzonder onderwijs zou terechtkomen. Ik werd opgevoed op dezelfde manier als mijn broers en zussen. Voor mijn ouders was er geen beperking, ik had dezelfde verantwoordelijkheden en ik mocht alles doen. Mijn moeder zei altijd dat het probleem niet mijn hoofd was, maar mijn benen.” vertelt Léa Bayekula.
“De vele obstakels in het klassieke onderwijs hebben mij gemaakt tot wie ik nu ben. Maar toch herinner ik me nog goed dat ik tijdens de lessen lichamelijke opvoeding altijd aan de kant werd gezet. Mijn plaats was op de bank naast de deur. Ik voelde mij in staat om mee te doen, maar ik mocht niet. Ik ben in 2013 met atletiek begonnen, maar voordien wist ik niet wat sporten inhield. Dus ik wist zelfs niet dat dat bestond voor mensen met een beperking, tot de Ligue Handisport op een dag een talentendag organiseerde. En vandaag ben ik ambassadrice van Handicap International!” zegt Léa Bayekula trots.
Is dat aan de kant zetten volgens jou het gevolg van een zekere onwetendheid?
“Het was voor die sportleerkracht misschien gewoon een gebrek aan opleiding over handicaps. Nu vind ik dat de situatie is geëvolueerd. Het begrip inclusie is tegenwoordig veel meer aan de orde. De dingen lijken de goede kant op te gaan. Hoewel ik toch een kanttekening moet plaatsen wanneer het gaat over inclusiemaatregelen. De aanwezigheid van een kind met een beperking in een groep is niet synoniem aan inclusie. Diversiteit creëren is niet gewoon iemand met andere kenmerken opnemen in een homogene groep. Het betekent vooral ervoor zorgen dat die persoon op een positieve manier wordt geïntegreerd in een groep en dat die persoon zich in een groep kan ontplooien. En om dat te bereiken, moeten we durven spreken over de situatie van mensen met een beperking. De situatie open en eenvoudig uitleggen.”
Inclusie is dus een kwestie van opleiding?
“Absoluut. De sleutel voor inclusie ligt voor mij in het bewustmaken van zo veel mogelijk mensen, van kindsbeen af. We moeten vragen durven stellen en een dialoog mogelijk maken. Maar dat is niet het enige: de zichtbaarheid die wordt gegeven aan sporters en atleten met een beperking is niet voldoende. We zitten nochtans in het jaar 2021. Wat laten we achter voor de volgende generatie als we nu niets veranderen?” legt Léa Bayekula uit.
In je persoonlijke ontwikkeling heb je heel wat bergen moeten verzetten. Heeft dat op een of andere manier bijgedragen tot je succes?
“Het zijn die gebeurtenissen en moeilijkheden die mijn karakter als mens en als sporter hebben gevormd. Mijn ervaringen hebben mij gemaakt tot wie ik ben. Toen ik jonger was, had ik niet de nodige tools om mijn verlegenheid te overwinnen, noch de woorden om te reageren op de discriminerende commentaren, of de moed om de blikken van de mensen te trotseren. Vandaag accepteer ik niet dat er slecht over mij wordt gesproken. Let wel, we hebben niet allemaal dezelfde achtergrond en iedereen heeft een eigen bron van motivatie om doelen te bereiken. Ik heb mijn eigen verhaal te vertellen.”
Vandaag zit ik heel goed in mijn vel als iemand met beperkte mobiliteit.
Onlangs nog nam je wraak door een knappe podiumplaats te veroveren, bravo! Had je zo’n vooruitgang verwacht?
“Hoewel atletiek in het begin slechts een hobby was, heb ik altijd een heel specifiek doel voor ogen gehad: de Spelen van Rio. Alsof het een wedstrijd of een club was waarvoor je je rechtstreeks kon inschrijven, maar zo werkt het helemaal niet (lacht). Toen heb ik geleerd dat ik onophoudelijk zou moeten trainen om nog maar te kunnen hopen op een deelname aan de Spelen van Tokio, dus ben ik volop aan de slag gegaan. Na mijn passage in een eerste club waar ik niet tot ontplooiing kwam, ben ik bij White Star aangekomen. Sinds 2016 word ik er gecoacht door François Maingain.” zegt Léa Bayekula.
Had je als jongere ooit kunnen denken dat je als topatlete je land zou vertegenwoordigen?
“Ik weet niet of ik het zou hebben geloofd, maar ik zou zeker de uitdaging zijn aangegaan.” verklaart Léa Bayekula.
Hoe ziet een typische trainingsweek eruit voor jou?
“Ik train doorgaans van maandag tot zondag, en dat twee uur per dag. Soms vinden de sessies – piste, krachttraining, rollen, mobiliteit en stretching – ’s avonds plaats, en soms overdag. Momenteel is het nogal ingewikkeld, want ik moet schipperen tussen mijn studie als gespecialiseerd opvoeder en sport. Ik heb verschillende passies maar mijn ultieme droom zou toch zijn om een carrière te maken in de sportwereld.”
Is het in een wereld waar mannen toch nog steeds overwegend de plak zwaaien en validiteit belangrijk is moeilijk om als vrouwelijke paralympiër gezien en erkend te worden?
“Het is echt een strijd, en in het bijzonder vormt het een bijkomend gevecht om zichtbaarheid te verwerven. Als paralympiër is het bijvoorbeeld moeilijk om een sponsor te strikken. Bij ons blijft het begrip beperking nog een last en ik heb echt de indruk dat de paralympische sport in de kou blijft staan. Dat is trouwens duidelijk te zien aan de Instagram-accounts van olympische en paralympische atleten. Als je naar het aantal volgers kijkt, zie je duidelijk het verschil in populariteit en zichtbaarheid. Dat is iets waar ik verandering in wil brengen.” vertelt Léa Bayekula.
Wie zijn jouw rolmodellen?
“Marieke Vervoort was voor mij een echt voorbeeld. Om voor het eerst te zien hoe ze haar rolstoel gebruikte, dat was voor mij een ongelooflijk moment. Ze heeft mij in zekere zin de fakkel doorgegeven. Dan is er ook nog Cynthia Bolingo die ik toevallig tegenkwam in de toiletten op mijn eerste wedstrijd in 2016. Het was alsof ik oog in oog stond met Beyoncé. Ik hield van haar manier van lopen, ze was een model. Wanneer ik vandaag op de piste ben, heb ik niet het gevoel dat ik met mijn rolstoel aan het rijden ben. In mijn hoofd loop ik met mijn twee benen, en de piste vertegenwoordigt 400 meter lang alles wat ik tot nu toe heb meegemaakt. Zodra ik aan de finishlijn kom, zeg ik tegen mezelf dat het mij gelukt is. Onlangs kwam ik in de buurt van de 16 seconden en dat is super.” lacht Léa Bayekula.
Wat betekenen de Spelen van Tokio voor jou?
“Het is het hoogtepunt van al het werk dat ik verricht heb, en het is een enorme uitdaging. Ik heb al deelgenomen aan Europese en wereldkampioenschappen, maar naar de Paralympics gaan is echt de kers op de taart, een symbool van succes. Als sporter strijd ik net als de anderen voor een plaatsje, en ik denk dat ik het wel degelijk verdiend heb.” zegt Léa Bayekula.
Wat zou je willen zeggen aan iedereen die zich anders voelt?
“Laat niemand je beperken en grenzen opleggen. Mijn lerares LO had nooit kunnen denken dat ik ooit atleet zou worden… en toch is het mij gelukt. Heb vertrouwen in jezelf, leef in het moment, want later wordt dat een kracht, een verhaal dat je kunt vertellen. Soms moet je een storm doorstaan om te groeien. Denk eraan dat die stormen van voorbijgaande aard zijn. Wees sterk. Vandaag zit ik heel goed in mijn vel als iemand met beperkte mobiliteit.” vertelt Léa Bayekula.
