Joke Devynck: ‘Deze tijd past me als een handschoen’

Aan ronde getallen hecht Joke Devynck doorgaans weinig belang. Maar als ze omkijkt, ziet ze eigenaardig genoeg toch een patroon. Op haar 20ste was er die eerste grote liefde waar ze voor wilde gaan, en begon na de toneelschool het ‘echte’ leven. Tien jaar later zat ze plots met een peuter en een babytweeling op de schoot. De kaap van de 40 bracht een onthutsende scheiding, die haar verplichtte om heel wat zekerheden opnieuw uit te zoeken. Onlangs nam de actrice afscheid van haar mama. Nu zit haar binnenkant weer even aan de buitenzijde. “Het zijn momenten waarop het leven rauw wordt”, klinkt het zonder franjes. “Tegelijk openen ze ook mogelijkheden. Je wordt teruggegooid naar wat er echt toe doet. Alle ballast valt weg.”

Hoe heeft u zich in de loop van de jaren van die ballast proberen te ontdoen?

“Soms denk ik dat ik ben beginnen acteren als een oefening om te leven. Op de toneelschool was ik heel erg bezig met ‘waarachtigheid’. Niet alleen in het spel, maar in het leven tout court. Wat betekent het om ‘echt’ te zijn? Om oprecht in het moment te zijn? Toen ik dat een beetje had doorgrond, heb ik me verdiept in het thema ‘rust’. Omdat ik een kinderwens had en mezelf nog te vaak één brok onrust voelde. ‘Loslaten’ was een volgende motief. Dat heb ik even moeten parkeren, wegens te groots en onmetelijk. De laatste tien jaar ben ik vooral op zoek naar zachtheid, want daarmee komt ook kwetsbaarheid.”

Was u voordien dan niet kwetsbaar genoeg?

“Als puber en jonge vrouw was ik juist ontzettend kwetsbaar, alleen deed ik mijn uiterste best om dat niet te tonen. Nu zie ik hetzelfde bij mijn eigen kinderen. Dat is het mooie en tegelijk het wrede aan de jeugd: wat je wilt verbergen, is juist heel zichtbaar. Jammer genoeg raken we de gave van de kwetsbaarheid meer en meer kwijt. Heel vaak willen we voldoen aan het ideaal dat we voor onszelf hebben bedacht. Of aan het beeld dat anderen blijkbaar van ons hebben. We houden ons stoer. Maar hoe meer je dat probeert te doen, hoe sterker het beest verdrongen of weggedronken moet worden. Met ouder worden begrijp ik steeds beter dat ieder mens dezelfde nood heeft om gezien en gehoord te worden. Om genoeg te zijn.”

‘Gezien worden’ lijkt paradoxaal genoeg steeds moeilijker in een tijd waarin alles zo open en bloot aan elkaar wordt afgemeten.

“De jeugd wil het zo goed doen, is zo streng voor zichzelf. Daar helpt dit dingetje (wijst naar de smartphone op tafel) zeker niet bij. Maar waarom zouden we bang zijn van concurrentie? Uiteindelijk zijn we elk onze eigen prachtige cocktail. Er bestaat niemand zoals jij en ik. Het probleem is dat onze eigenheid zo dikwijls wordt afgestraft. ‘Wees eens niet zo verlegen’, horen we dan. Of: ‘Doe eens niet zo druk.’ Zoveel mensen en instanties vertellen ons wat de norm is. Terwijl we beter gewoon dicht bij onszelf zouden blijven. Dat zou een pak minder ergernissen en onzekerheden opleveren.”   

Dit is nochtans ook een era waarin veel conventies op de schop gaan.

“Daarom vind ik deze tijd ook zo fantastisch, die past me als een handschoen. Er worden zoveel schotten en kamertjes weggehaald. Ik ben daar heel blij om. Waarom zouden we onszelf al die beperkingen opleggen? Sowieso worden we geboren in een zandvormpje, door alles wat we van in de wieg meekrijgen. Het is al moeilijk genoeg om toch je eigen figuurtje te kneden. Dat is tenslotte wat we dag in, dag uit doen. En het duurt minstens tot je 50 bent (lacht).” 

Heeft u intussen een manier gevonden om het best mogelijke zandzeepaardje van uzelf te zijn?

“Daarvoor moet je toch eerst stevig in de branding hebben gestaan. Je kunt je op zulke momenten in het leven laten meesleuren en alles ondergaan. Of je stelt bewust de vraag hoe je daar geraakt bent en of je hetzelfde patroon wilt herhalen. Ik besef inmiddels dat veel problemen tussen mensen ontstaan door de hekjes die we rondom ons bouwen. We gaan echte verbinding uit de weg en zoeken onze toevlucht tot strategieën. Maar foefelen helpt niet. Niet in de liefde, niet in iedere andere relatie. Wil je elkaar echt ontmoeten, dan moet je oprecht benoemen wat er beweegt.”

Doet u dat in uw huidige relatie meer dan in de vorige?

“Laat ons zeggen dat elke nieuwe relatie een uitnodiging is om blinde vlekken en triggers op te kuisen (lacht). Het belangrijkste is dat je het leuk hebt met elkaar in het leven. Maar ik heb mezelf alleszins voorgenomen om een aantal fouten niet meer te maken.” 

Welke fouten bijvoorbeeld?

“Ik wil mezelf niet meer zo emotioneel afhankelijk maken van een partner. Waarmee ik bedoel: als ik de nood voel om gezien en erkend te worden, probeer ik dat ook zo te communiceren. Daarnaast heb ik geleerd om mijn ritme een beetje aan te passen. Ik ben een gretig persoon en smijt veel op tafel. Niet iedereen kan dat behappen. Achteraf bekeken denk ik dat de vader van mijn kinderen (acteur en regisseur Johan Heldenbergh, red.) vaak al na enkele zinnen afgedwaald was, terwijl ik maar bleef doorrazen. ‘Waarom begrijpt hij me nu niet?’, vroeg ik me na zo’n gesprek gefrustreerd af. Omdat het gewoon te veel was (lacht).”

Wat heeft u geholpen om te vertragen?

“Sinds een kleine 10 jaar ben ik aan het mediteren. Ik ben me ook gaan verdiepen in craniosacrale therapie, de Meisnertechnieken en psychotherapie voor jongeren. Daaruit put ik kennis en rust. Ik tracht minder woorden te gebruiken en op een andere manier te luisteren. Woorden zijn prachtig, maar ik denk dat we met de hele mensheid een beetje uitgepraat zijn. Dat we gewoon even moeten zwijgen en vooral weer mogen gaan voelen. Als het verdriet om mijn mama me nu overspoelt, dan laat ik dat gebeuren. Ik erken wat het met me doet en ga weer verder.”