Op het podium en in zijn boeken zoekt Dimitri Leue woorden voor wat er zoal omgaat in zijn, en bij uitbreiding onze hoofden. Als ambassadeur van Te Gek!? wil hij, door te spreken, het taboe rond mentale gezondheid helpen doorbreken. ‘Je moet niet bewijzen dat je het wel alleen aankan, als je ook hulp kunt krijgen.’
Hij bevocht het zwarte beest dat in ons brein huist, ging dementie te lijf met pianomuziek, reed zich vast in waanbeelden en beminde een geliefde met smetvrees. Allemaal om te spelen, op de scène. Maar ook in dat ándere leven, waar theatermaker en acteur Dimitri Leue voluit vader, vriend en echtgenoot is, voelen de keldergangen en zolderkamers van de menselijke psyche niet als onbekend terrein. ‘Uiteindelijk mag ik superblij zijn dat het jongetje van toen zijn openheid en nieuwsgierigheid heeft kunnen bewaren.’
Je bent een van de bekende gezichten die zich inzetten voor Te Gek!? Vanwaar jouw affiniteit met het thema mentale gezondheid?
“In de periode dat ik Te Gek!? heb leren kennen, liet een van mijn beste vrienden zich plots opnemen in de psychiatrie met een depressie. Ik werd daardoor omver geblazen, want ik had het op geen enkele manier zien aankomen. Tegenover mij gedroeg die vriend zich altijd als een vrolijke frans. En ik dacht: wat voor een slechte kameraad ben ik. Dat ik niets gemerkt heb. Dat hij mij niet in vertrouwen heeft durven nemen. Later heeft hij me uitgelegd: ik wilde die kant van mezelf niet laten zien aan mijn vrienden, omdat ik schrik had dat jullie me dan minder leuk zouden vinden. Maar dat is nu net wat vriendschap is, dat je ook de schaduwzijde erbij neemt. En dat je er net in moeilijke momenten bent voor elkaar.” vertelt Dimitri Leue.
Je hebt meerdere voorstellingen gemaakt over geestelijke gezondheid in samenwerking met Te Gek!?
“Ik maakte ik de voorbije jaren een drieluik waarvan het eerste deel, Het Lortcher syndroom, het verhaal van mijn dementerende grootvader vertelde. De diepte van het dal ging over depressie, Vanbinnen Bang Vanbuiten over angsten en psychoses. Vooral rond dat laatste thema kon ik uit persoonlijke ervaringen putten.”
Alles begint met jezelf graag zien.
Kan je daar iets over vertellen?
“Als jonge twintiger heb ik regelmatig te kampen gehad met angstaanvallen en psychoses. Ik heb ook lang gevochten met claustrofobische gevoelens, door een trauma dat ik heb overgehouden aan mijn kindertijd. Tijdens een vakantie op een camping ben ik door een paar oudere kinderen opgesloten in iets als een grote koffer. Ze hebben me beplast en met stokken gepord. Mijn geluk is geweest dat ik ben kunnen ontsnappen. Maar het is wel jaren blijven kleven. Telkens wanneer ik als tiener naar het toneel ging en het werd donker in de zaal, voelde ik de paniek opkomen. Toch een hindernis als je acteur wilt worden. Uiteindelijk mag ik superblij zijn dat het jongetje van toen het er zo goed van afgebracht heeft. En dat het erin geslaagd is om zijn openheid en nieuwsgierigheid te bewaren.” legt Dimitri Leue uit.
Hoe ben je over jouw angsten heen gekomen?
“Met ademhalingsoefeningen en door mezelf te blijven bezweren: ‘Rustig, rustig.’ Professionele hulp heb ik destijds niet gezocht of gekregen. Ik stam nog uit het tijdperk van: ‘Stel je niet aan’ en ‘Je kan dat wel alleen’. Er is zolang een taboe geweest op psychologische begeleiding. Dat is er nog altijd. Maar intussen merk ik toch verandering bij de generatie van mijn oudste kinderen, die 17 en 19 zijn. Zij gaan wel naar de therapeut. En dat is goed. De lat ligt heel hoog vandaag, zeker voor jongeren, die zijn opgegroeid met de lege oh-jij-bent-zo-mooi-en-geweldig-kreten van de sociale media.”
De pandemie heeft er ook hard ingehakt.
“Zeker. Zelf merk ik hoe moeilijk het is om mijn vriendschappen terug op het spoor te krijgen. We zijn een bepaalde vastigheid en routine kwijt. Nochtans, mijn eerste raad: blijf je vrienden zien en praat met hen. Vriendschap is onprofessionele, maar liefdevolle hulp. We moeten warme nesten maken voor elkaar. Daarnaast zou ik, als je daar nood aan hebt, niet aarzelen om professionele hulp te zoeken. Iedereen gaat naar de dokter als hij fysiek iets mankeert. Waarom zou je je dan niet laten helpen door een therapeut of een psychiater als het niet helemaal oké zit in je hoofd?” zegt Dimitri Leue.
Wat helpt er nog?
“Bewegen. Wandelen, fietsen, lopen, zwemmen. Een gezonde geest in een gezond lichaam. Die vriend over wie ik vertelde, is door elke dag te wandelen uit zijn depressie geraakt. Wat nog? Jezelf nuttig maken en zo zin geven aan je leven, bijvoorbeeld door vrijwilligerswerk te doen. En verder: in jezelf geloven. Werken aan dat zelfbeeld. Daar begint het volgens mij altijd mee, met jezelf graag zien. Modelleer jezelf gerust naar je eigen verwachtingen, maar probeer ze niet té hoog te zetten. Op het podium heb ik geleerd om vragen als ‘Kan ik dit wel?’ of ‘Wat denk het publiek ervan?’ naar de achtergrond te verschuiven. Vanuit dat zelfvertrouwen probeer ik nu in het moment te staan.” vertelt Dimitri Leue.
Heb je het gevoel dat je als acteur het leven lichter kan maken voor anderen?
“Na een opvoering van ‘De diepte van het dal’ sprak een man me aan. Hij was voor de tweede avond op rij komen kijken en kwam me vertellen: ‘Door jouw voorstelling heb ik mezelf gisteren niet opgehangen. Je hebt me hoop gegeven.’ Ik ben die man nadien nog verschillende keren tegengekomen. Hij is gelukkig nu, heeft kinderen ondertussen. Maar op dat moment zat hij verschrikkelijk diep. En ik heb iets voor hem kunnen betekenen. Dan mag het voltallige publiek dat een barslechte voorstelling vinden, je hebt iemands leven veranderd. Dat is voor een theatermaker toch het hoogste goed?”
Waarom kan een organisatie als Te Gek!? volgens jou het verschil maken?
“Wat Te Gek!? doet, is mentale gezondheid op allerhande manieren onder de aandacht brengen: met informatie en ondersteuning, met humor, ernst, muziek, woord en beeld, door de monden van een reeks stevige ambassadeurs. Een heel waardevol initiatief, maar het werk is zeker nog niet af. De kern van de boodschap blijft: zoek tijdig hulp, denk niet ‘ik kan het alleen’. Ook al kán je het alleen. Je hoeft dat niet zonodig te bewijzen als je ook hulp kunt krijgen. Het is leuker om samen een kast ineen te steken dan alleen te eindigen met een scheve kast. En het gaat ook sneller.” lacht Dimitri Leue.
fact
Door corona kon je lang niet op een podium staan. Heb je je eigen job in vraag gesteld?
Ik heb wel nagedacht wat ik zou doen mocht de theaterwereld op een dag geen plaats meer voor me hebben. Maar ik kwam telkens tot dezelfde conclusie: dit is wat ik graag doe, wat ik wil doen. Vanaf het moment dat we weer mochten spelen, voelde het als thuiskomen. Ik weet: dit is mijn geluk, dit is mijn leven. Ik maak mensen blij, ik louter ze. Dat is een supermooi beroep. Ik wil zelfs niet nadenken over het feit dat het ooit zou stoppen.
