duurzaamheid
Chemie

Een klimaatneutrale chemiesector? Kwestie van de juiste ‘reactie’

18.03.2020
door Hannes Dedeurwaerder

Uit het nieuwe duurzaamheidsrapport van essenscia blijkt onder meer dat 95 procent van alle producten en goederen in Europa gerelateerd is aan chemie of chemische processen. Met andere woorden: duurzaamheid in de chemiesector kunnen een grote impact hebben. Die inspanningen worden vandaag al ruimschoots geleverd. Maar zoals het tv-programma al wist: Alles kan beter.

Het zesde duurzaamheidsrapport van essenscia werd eind oktober van vorig jaar gelanceerd. En het focuste zich vooral op vier concrete, maatschappelijk relevante thema’s. De klimaatuitdaging, duurzame kunststoffen, circulaire economie en het aantrekken en opleiden van talent.

Chemie in België

Voor ons land zijn die thema’s cruciaal: niet alleen stelt de sector van chemie en life sciences hier meer dan 90.000 mensen direct en 150.000 indirect te werk. Er is ook geen enkel ander land ter wereld waarin de sector meer omzet per inwoner draait. Met 65,8 miljard euro in 2017. Anno 2019 bewijst het feit dat de Oostenrijkse chemiereus Borealis besloot om een nieuwe propyleenfabriek in de Antwerpse haven te bouwen, tegen een investering van 1 miljard euro. Zo is onze regio nog steeds aantrekkelijk voor de industrie. Maar hoe houden we dat zo?

Weg met concurrentie?

Professor Kevin Van Geem is directeur van het Centrum voor Duurzame Chemie. “Zowat alle spelers binnen de sector beseffen vandaag dat de uitdagingen niet langer individueel aangepakt worden. Wel door een combinatie van expertises. Het concurrentiële speelt niet langer een hinderende rol. Zo sloten recent zes bedrijven de overeenkomst om een oplossing te zoeken voor de reductie van CO2-uitstoot bij de productie van ethyleen, de bouwsteen voor polyethyleen. En om daarbij ook de ontwikkelingskosten te delen. De perceptie dat chemiebedrijven hun knowhow niet samen willen ontwikkelen, is wat mij betreft dus verkeerd. Gewoon omdat de bedrijven beseffen dat samenwerken vandaag een noodzaak is. Omdat de kosten en risico’s in R&D hoog zijn. Heel wat landen zijn trouwens jaloers op onze voortrekkersrol in deze duurzame ontwikkeling. Onder meer via het Moonshot-project van Vlaanderen.”

“Veel innovatieve technologieën die bijdragen aan verduurzaming zijn mogelijk dankzij de chemische industrie .”
— Pieter Nachtergaele, UGent

Verschillende soorten duurzaamheid

Duurzaamheid moet trouwens, zeker wat de kapitaalintensieve chemiesector betreft, ook op meer dan één manier worden geïnterpreteerd. “Er is de ecologische duurzaamheid, dat de impact op milieu en het klimaat betreft”, aldus Pieter Nachtergaele, die doctorandus aan UGent is en het gebruik van hernieuwbare grondstoffen in de chemische industrie bestudeert. “Maar daarnaast moet er ook ingezet worden op zowel de sociale als economische duurzaamheid.”

Impact

Die inspanning is nodig, want de (petro)chemie en staalsector zijn verantwoordelijk voor een groot stuk van de emissies in Vlaanderen. Tel daarbij op dat de sector ook goed is voor ongeveer 10 procent van het BNP. Dan begin je een beeld te krijgen van de impact. “Als er geen actie wordt ondernomen, heerst er het risico dat die bedrijven uit ons land zullen vertrekken, of zullen moeten sluiten, omdat ze niet meer voldoen aan de duurzaamheidsvereisten”, aldus professor Van Geem.

Plastic als oplossing

Reden genoeg om in te zetten op duurzame maatregelen. Zeker gezien het duurzaamheidsrapport vermeldt dat ‘plastics essentiële materialen zijn om de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de VN te behalen. En waardevolle resources vormen om de circulaire economie te versnellen’. Het komt er volgens het rapport op neer om duidelijk te maken dat plastics – bijvoorbeeld in de vorm van de ‘plasticsoep’ in de oceanen – niet alleen deel zijn van het probleem. Maar ook van de oplossing.

Positief communiceren

“Dan moet de beeldvorming natuurlijk ook wat veranderen”, aldus Nachtergaele. “Veel innovatieve technologieën die bijdragen aan het verduurzamen van de samenleving zijn mogelijk dankzij de chemische industrie. Denk bijvoorbeeld aan isolatiematerialen of batterijen in elektrische wagens. Maar die plasticsoep of een brand in een chemiebedrijf valt natuurlijk meer op en oogt mediageniek. Dus qua communicatie kan er nog een en ander verbeteren. Zeker omdat de sector vandaag al heel wat forse inspanningen levert. Het is essentieel om ook te communiceren over de positieve impact die chemische producten hebben op de mens en het milieu.”

Volledig klimaatneutraal?

Tot slot: mogen we dromen van een volledig klimaatneutrale sector? Is dat een utopie, of haalbaar? Professor Van Geem oppert dat laatste: “Een klimaatneutrale chemische sector is effectief mogelijk. Vandaag nog niet. Omdat we nog niet over voldoende economisch haalbare alternatieven voor het genereren van warmte via verbranding beschikken. Maar eenmaal we die wel hebben – vooral in de vorm van elektrificatie en het gebruik van groene elektriciteit – zal het mogelijk zijn.”

Vorig artikel
Volgend artikel