Waarom kmo’s de ruggengraat van onze (internationale) economie vormen

Ruggengraat van de Europese economie

‘Kleine en middelgrote ondernemingen zijn de ruggengraat van de Europese economie. Hun ontwikkeling en groei is essentieel voor het verbeteren van het concurrentievermogen van Europa en de versterking van de aantrekkelijkheid als een plaats voor investeringen en productie. Wij moeten hen dan ook helpen met efficiënte internationaliseringstrategieën die hen toestaan om kansen op de wereldmarkt te grijpen’. Niet onze woorden, maar die van de Oostenrijkse Europarlementariër Paul Rübig. En gelijk heeft hij: in de EU zijn er maar liefst 23 miljoen kmo’s, samen goed voor 99 procent van de bedrijven en 58 procent van de totale omzet in de EU. Nog cijfers? Wat te denken van het feit dat 67 procent van alle banen in de particuliere sector. En maar liefst 85 procent van alle nieuwe banen te danken zijn aan kmo’s?

Ook in onze Belgische economie is de rol van kmo’s nauwelijks te overschatten: zo is 99,8 procent van de ondernemingen in België klein of middelgroot. Allen samen goed voor meer dan de helft van de toegevoegde waarde ofte welvaart in ons land. Ook het aantal jobs binnen Belgische kmo’s blijft alleen maar toenemen.

Toch mogen kmo’s niet op hun lauweren blijven rusten. Integendeel: om die Belgische en Europese koppositie te behouden is het belangrijk dat ze zich blijven ontwikkelen en verder groeien. En een van de belangrijkste en meest efficiënte manieren daartoe is internationalisatie.

Waarom internationaliseren?

Ten eerste krijgen kleine en middelgrote ondernemingen zo toegang tot nieuwe markten en kunnen ze hun concurrentievermogen via export, import, investeringen, onderaanneming, outsourcing en samenwerking aanzienlijk opkrikken. Logisch, want ze krijgen door die letterlijk grenzeloze blik toegang tot nieuwe expertise en technologie, ze kunnen opschalen dankzij de vergrote competentie en door moeilijke, onbekende markten te betreden opereren ze op het scherp van de snee.

Duidelijke verband

Onderzoek van de Europese Unie ondersteunt die stelling ook: er is een duidelijk verband tussen internationaal actieve bedrijven en omzetgroei. Ook de groei in werkgelegenheid van kmo’s die internationaal actief zijn is doorgaans sterker, net als hun inzetten op innovatie. Kortom, hoe meer kmo’s die stap naar internationalisering zetten, hoe beter de economische prestaties van België en Europa in het algemeen.

Nog een andere belangrijke reden voor kmo’s om de internationale kaart te trekken is de sociale en maatschappelijke impact. Zo leefde in 1990 nog 35 procent van de wereldbevolking van minder dan 2 dollar per dag, een aandeel dat in 2015 al was gereduceerd tot minder dan 10 procent. Net door de positieve effecten van open handel en toegang tot de wereldmarkt. Ter illustratie: uit onderzoek van de HSB-bank bleek dat ruim een vijfde van de kleine tot middelgrote ondernemingen meer dan de helft van hun totale inkomsten exporteert.

Het belang van e-commerce

Wat een enorm belangrijke rol kan spelen bij die internationalisering, is e-commerce. Nemen we alleen al de cijfers van België. Daar kwamen er in 2020 maar liefst 20.000 nieuwe webshops bij, goed voor een totaal van ruim 48.000 en een markt van 8,8 miljard euro. Trekken we het ruim open, dan stellen we vast dat de e-commercemarkt in Europa in 2020 groeide met 12,7 procent. Goed voor een online omzet van 717 miljard euro. Naar verwachting zal tegen 2023 meer dan 80 procent van de groei van pakketpost in de EU afkomstig zijn van e-commerce. En bij het wereldwijd actieve expressvervoerbedrijf FedEx bestond in de twaalf maanden voor de pandemie meer dan 60 procent van het nieuwe e-commerceverkeer uit internationaal exportvolume.

Naar internationale expansie toe lijkt e-commerce dus de ideale business. Op voorwaarde dat die handelsbarrières verder worden verlaagd, dat de spelers voldoende ondersteund worden met middelen en knowhow. En dat ondernemers het lef tonen om van onder de kerktoren uit te komen. Wat bij vooral jongere ondernemers gelukkig meer en meer het geval is.

Focus op jongeren

Om die reden is het niet alleen belangrijk te focussen op kmo’s en hun internationale strategie. Maar ook jongeren goesting te geven om te gaan ondernemen. Veel van die gretige mannen en vrouwen hebben namelijk een (idee voor een) product of een dienst met een ongelooflijk internationaal potentieel, of in sommige gevallen zelfs al een bedrijf ontwikkeld dat een sociaal, economisch of milieuprobleem wereldwijd kan aanpakken en dat alle ondersteuning verdient.

Daarom is het belangrijk om te investeren in mentorschap- en studentenprogramma’s. Daarbij maken jongeren kennis met het échte werk en leren van business professionals die hen helpen bij het opzetten van hun eigen bedrijf. Dat doet FedEx bijvoorbeeld al twintig jaar met zijn Junior Achievement-programma, waarbij FedEx-professionals jongeren ondersteunen met praktisch onderwijs en mentorschap. Daar hebben overigens niet alleen die jongeren veel aan. Maar ook de teamleden, zowel wat betreft loopbaan- als persoonlijke ontwikkeling.

Dit soort programma’s maakt het mogelijk dat kmo’s (jong) personeel kunnen vinden dat niet alleen vaktechnisch is opgeleid. Maar ook goed inzetbaar is, een proactieve mindset heeft en over de nodige vaardigheden beschikt.

Ondersteunende maatregelen

De Europarlementariër die we aan het begin citeerden, diende een wetsvoorstel in om een meertalige online portal te ontwikkelen met informatie over prioritaire markten voor de kmo’s. Bovendien benadrukte zijn rapport het belang van een soort Erasmus-programma voor jonge ondernemers. Dat maakt het mogelijk om ervaringen op te doen en uit te wisselen. Zowel binnen als buiten de EU. In een gemondialiseerde wereld moeten kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s) namelijk opgewassen zijn tegen de steeds grotere concurrentie van ontwikkelde en opkomende economieën.

Small Business Act

Daarnaast werd in 2008 door de Europese Commissie de zogenaamde Small Business Act gelanceerd (in 2011 gekoppeld aan het actieplan ‘Kleine ondernemingen in een grote wereld — een nieuw partnerschap om kmo’s te helpen kansen wereldwijd te benutten’). De lidstaten werden daarmee opgeroepen om kleine en middelgrote ondernemingen te steunen en aan te moedigen om van de groei van de markten buiten de EU te profiteren. Via marktspecifieke ondersteuning en bedrijfstrainingen. Hierbij zouden ze een beroep kunnen doen op middelen uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. In de EU veruit de grootste financieringsbron voor kleine en middelgrote ondernemingen, dat tussen 2007 tot 2013 maar liefst 70 miljard euro ter beschikking stelde voor ondernemingen, vooral dan kmo’s. Dat resulteerde ook in 78.000 startende ondernemingen, goed voor minstens 268.000 permanente jobs in kmo’s.

De rol van overheidssteun mag dus niet onderschat worden. Zeker aangezien de meeste kmo’s minder hulpmiddelen ter beschikking hebben dan multinationals om zich internationaal concurrerend op te stellen. Dat geven die kmo’s zelf ook aan. Uit cijfers van de Europese Commissie blijkt dat 11 procent van de ondernemingen die gebruik maken van steunmaatregelen van hun overheid, toegeeft dat het zonder die steun niet gelukt zou zijn om op internationaal niveau zaken te doen.

Steun van organisaties met een internationaal netwerk

Een mooi voorbeeld van organisaties die kmo’s steunen in hun internationale ambities, geeft FedEx. Dat lanceert in Europa voor het eerst zijn Small Business Grant Competition voor 16 landen (tegenover drie bij de start in 2016). Het koerierbedrijf heeft 250.000 euro veil om kmo’s te helpen groeien. Finalisten maken kans op de hoofdprijs van 50.000 euro, of op een van deze drie awards. Digital Excellence, Sustainability Champion of Innovation Mastermind. Goed voor 15.000 euro elk. De FedEx Small Business Grant Competition wordt overigens in de VS al sinds 2012 gehouden.

Wie komt in aanmerking? Kmo’s die innovatief zijn in hun product, dienst of bedrijfsmodel. Die potentieel hebben om sociaaleconomische ontwikkeling aan te wakkeren en die milieuduurzaamheid integreren in hun bedrijfsvoering en daarbuiten. Maar bovenal wordt de jury enthousiast van bedrijven die laten zien dat ze klaar zijn om markten over de grens te betreden en wereldwijd te handelen. Kmo’s die misschien nu al in- of verkopen over de grens. Of die een solide bedrijfsplan hebben ontwikkeld om dat te doen. Kmo’s die een product of dienst hebben met enorm potentieel voor een wereldmarkt. Of die stappen ondernemen om ervoor te zorgen dat hun product of dienst voldoet aan certificeringen of voorschriften in landen buiten het eigen land.

Junior Achievement

Nog van FedEx is haar betrokkenheid bij het al eerder vermelde jongerenprogramma Junior Achievement in Europa. Dat scholieren en studenten ondernemerschap wil laten ontdekken. “Bij jongeren doen we dat met praktisch onderwijs en mentorschap door onze FedEx professionals”, zegt Helena Jansson. Zij is Senior Vice President Finance International, FedEx Express. “Onze jonge professionals zetten zich vrijwillig in als mentor van scholieren en delen kennis op hun vakgebied, zoals marketing, finance en logistiek, om hen te helpen bij het opzetten van hun eigen bedrijf – een zogeheten Junior Company”. Doen ze dat goed dan maken ze kans op het winnen van de FedEx Access Award; voor sommigen is dit een extra stimulans om ook na het onderwijsprogramma hun bedrijf verder te zetten.”