Veranderen zonder slag of stoot

Veel organisaties zitten in een overgang naar nieuwe structuren. Ook de Vlaamse zorgverlening opent zich naar meer communicatie en een stimulerende omgeving voor de medewerkers. “Veel zorgverleners stelden zich nooit voor. Dat stoorde veel patiënten.” Eigenlijk kwestie van gezond verstand toch?

Patiëntgerichte aanpak

Overal wordt er bespaard. Ook in de zorgsector en ziekenhuizen wordt de tering naar de nering gezet. En dit houdt verandering in. “Men voert een structuur in die niet meer op de traditionele specialisatiecriteria gebaseerd is, maar men tekent een procesgerichte structuur uit”, zegt freelance docent change management Hugo Der Kinderen van de Antwerp Management School. Als de activiteiten van een organisatie vooral fysisch en zeer repetitief zijn, heeft dit misschien nut. “Maar zodra we richting dienstverlening gaan, en zeker als we een gezonde zorg willen verlenen, wordt de samenwerking tussen disciplines noodzakelijk.” De specialisten mogen dan niet in verschillende afdelingen zitten, maar moeten zich verenigen in multidisciplinaire, procesgerichte teams met een grote autonomie en open communicatie. “Zo gaat het binnen elk gezond bedrijf”, vervolgt Der Kinderen.

In het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA) is er sinds vijf jaar zo’n oefening aan de gang. De centrale doelstelling is waarde voor de patiënten creëren. Men wil de medewerkers dichter bij het beleid betrekken. “We willen naar een meer open bedrijfscultuur”, merkt Stijn Slootmans, projectleider lean management aan het UZA, op. Zo moet de kwaliteit en veiligheid van de zorgverlening verbeterd worden. Tientallen teams van artsen, verpleegkundigen, sociale werkers en anderen houden daarom wekelijkse meetings. Daar bespreken ze het percentage patiënten met een doorligwonde of bekijken ze een valincident. “Ook de resultaten van een patiëntentevredenheidsenquête staan op de agenda”, verduidelijkt Slootmans. En deze patiëntgerichte aanpak leidt vaak tot verrassende resultaten. Soms zit het echt in kleine dingen. “Veel zorgverleners stelden zich nooit voor. Dat stoorde veel patiënten.”

Nu hebben we bedside briefing. We wisselen van shift aan bed van de patiënt

Michaël Vanmechelen

Lean management

Structural empowerment noemt Michaël Vanmechelen dit, een collega projectleider lean management aan het UZA. Volgens Vanmechelen waren het vroeger vooral de leidinggevenden zoals hoofdartsen en verpleegkundigen die de agenda bepaalden. Nu spelen de medewerkers ook een belangrijkere rol: ze hebben meer inbreng en autonomie. Dit past allemaal in de filosofie van het ingevoerde lean management.  Een lean manager verwacht van zijn medewerkers dat ze initiatief nemen en met voorstellen komen. Het doel is hun eigen processen te verbeteren. En dit liefst op een wetenschappelijk verantwoorde manier. Dus op basis van feiten en data. En de verbeteringen moeten aan de strategische doelen bijdragen. Deze managementmethodiek komt van de Japanese autobouwer Toyota en heeft twee basisregels. Je manager zal je niet vertellen wat je wanneer moet doen. Maar je bent niet vrij om te doen wat je wil en wanneer je wil. Dus je moet samenwerken en communiceren met je collega’s.

Slootmans en Vanmechelen moeten er binnen het UZA op letten dat de medewerkers deze ideeën in praktijk omzetten. Lean manager Vanmechelen geeft een voorbeeld hoe ze hiermee omgaan. “Nu hebben we bedside briefing. We wisselen van shift aan het bed van de patiënt. Tegelijk geven we de info door.” Dit gaat over diagnose, medische voorgeschiedenis, zorgplan en aanbevelingen voor de volgende shift. Zo krijgt de patiënt het gevoel dat hij meetelt. “En de medewerkers voelen zich beter betrokken zoals het binnen een gezond bedrijf betaamt.”

We willen vanaf het eerste contact tot de laatste controle het traject voor de patiënt vereenvoudigen

Stijn Slootmans

Dit is een succesvol gevolg van een goed beheerde verandering. Change management betekent immers zorgvuldig omgaan met veranderingen die in een organisatie door het management wenselijk worden geacht. Meer tevreden patiënten en een hogere autonomie van de zorgverstrekkers waren twee doelstellingen in het UZA. Lean management is de gekozen methodiek om deze doelen te bereiken. En de inbreng van het hoger management is essentieel, bevestigen de projectleiders. De directie bezoekt regelmatig de afdelingen. Zo blijven hun doelstellingen en die van de werkvloer in overeenstemming. Slootmans geeft een voorbeeld. “In de komende jaren willen we vanaf het eerste contact tot de laatste controle het traject voor de patiënt vereenvoudigen.” Vandaag doorlopen patiënten nog te vaak op verschillende afdelingen gelijkaardige processen, zoals inschrijving of anamnese. Slootmans: “Tijdverspilling.”